Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

[fol. xxxij.v]

Naer dat sermoon es dat officie der missen begonst vanden Bisschop van Olmunts met Cantorie, Orghelen, Susamien, sincken ende trompetten vpt costelicste.

Nae daer Gloria in excelsis, heeft dye Coninclijcke maiesteyt voor den outaer ghetreden, neyghende hem met den aensicht ter aerden een goede wijle also blijuende ligghen. Doen hebben Bisschoppen, abten, Proosten die Letanie ouer dye Coninclijcke maiesteyt ghesonghen, ende also veruolghende weder vp ghestaen Ende dye bisschop van Olmunts heeft der Maiesteyts hooft, handen, ende tusschen die schouderen ghelijck eenen Coninc toebehoort, ghesalft.

¶ Nae der saluinghe es dye Coninclijcke maiesteyt in eenen anderen tabernakel, die ooc nae byden outaer vp die slincker hant met costelijcken guldenen chieragien toegemaect inghegaen, ende inden seluen tot het eynde vander Epistelen ghebleuen. Dat Eertshertoochs habijt af ghedaen, ende in die stede aenghedaen, ten eersten een witte albe met guldenen stucken gheborduert, manipel, stool, ende een gheheel guldenen choor mantel naer den alder schoonsten. Ende in sulcken habijt es dye coninclijcke maiesteyt huyt den seluen tabernakel voor den altaer gheleyt, hem neygende, sijnder sommeghe oratien ouer sijnder Coninclicker maiesteyt, dye wijle sijn Coninclijcke maiesteyt knielde ghelesen. Daer naer es sijn Coninclijcke maiesteyt op ghestaen, ende heeft gheoffert twee vergulden broyen en de een cleene vergulden vaetken met wijn, ooc hondert ducaten. Ende die voorseyde Coninclijcke clenoden sijnder Coninclijcker maiesteyt vanden bisschop van Olmunts ghegheuen aen den altaer.

¶ Ten eersten dat sweert in die hant, ende des sweerts schee om tlijf ghegordet, also had die Coninclijcke maiesteyt dat sweert dreiwerf nae malcanderen met beeden handen gheswonghen ende weder om in ghesteken. Daer op heeft dye voorseyde Bisschop sijnder Coninclijcker.M.die Coninclijcke croon gheheel een schoon oudt werck van grooten edelen steenen vp thooft gheset daer na den scepter in die rechter hant, ende den appel in die slincker hant ghegheuen. Also gheringhe daer vp hebben dye trompetten blasers vp gheblasen, ende dat Choor Te deum laudamus ghesonghen met groter vruechden. Ende die coninc es alsoo met die croon, scepter ende appel weder om inden maiesteyt stoel gheleyt, ende sijnder maiesteyt dat sweert voor ghedraghen, ende voor sijnder maiesteyt ghehouden gheworden. Also hebben die bisschoppen sijnder maiesteyt een Euangelie boeck voor den coninclijcken stoel ghebracht, heeft sijn Coninclijcke maiesteyt die croon van thooft laten nemen, ende dat Euangelium Iohannis selfs ghelesen, ende daer nae door den bisschop van Olmunts ghesonghen. Ende alsmen met die misse totter communicatien quam, es dye Coninclijcke maiesteyt weder om voor den altaer ghegaen aendachtelick neder knielende, ende heeft dat helich Sacrament ontfanghen, daer naer weder inden stoel ghegaen.

¶ Nae het eynde der missen had heer Lebe openbaerlic int choor, dwelc met rooden lakenen ouerleyt was, ende hooghen stocken den eenen ouer den anderen, daer vp dat theerschap ende die edele in groter chierlicheyt stonden, ende met costelicken laken van gout siluer, ende meer anders behanghen, wtgheroepen. Alle die desen coninc ghetrouwe ende ghehoorsaem sijn willen, die sullen totter croonen sweeren. Also es hi, ende al dye andere heren ende die vander rudderscap des Conincrijcx van Behemen ende der aenhanghende landen, die een nae den anderen toeghegaen ende hebben yeghelijc met twee vingheren met behoorlicker reuerencien aen die croone gheroert, ter wijlen datse die coninc vp sijn hooft hadde. Nv dit al volbracht was heeft heer Apel Vitstums sijnder conincliker maiesteyt dat sweert inden stoel ghebrocht, daer met sijne Coninclijcke maiesteyt Vorsten, heeren, die van edelheyt waren, ende die vercoren waren heeft hi rudders gheslaghen. Die twee Mercgrauen hebben hem ten eersten laten slaen. Die.Coninclijcker.M.heeft ooc die twaelf edel ionghers dye in swerte fluweelen rocken die toortsen onder dye ghe

[fol. xxxiij.r]

heele misse int choor hielden, allen rudders gheslaghen.

¶ Daer nae es sijne Coninclijcker.M.onder die croon scepter, ende appel, oock in andere voorghenoemde coninclijcken habyten, effen in die ordonnancie als inden inganc weder om huyt der kercken in dat slot, ouer den grooten sael in die grote stoue, daer in men die groote Lantafel te setten plach, ghegaen, ende hem dat sweert voor ghedraghen met trompetten blasers ende ander speellieden. Inder seluer stoue es oock een seer chierlicke canterye toe ghemaect, sijnder Coninclijcker.M.ende coninghinnen tafel bereet wesende, ooc den ambassaten gheestelijcken ende weerlicken, Vorsten, ende sonderlinghe den ghenen die de clenoden droeghen, eenen yeghelicken bysonder vander officie wegen es een besonder tafel ghedect Ende dye coninghinne (druck verlatende) is een gulden stuck, met edelen ghesteenten met peerlen gheuesticht, ende met anderen clenoden verchiert, met haren ende veel meer anderen Beemsche vrouwen te voren ooc in die selue stoue ghegaen, biedende den.Coninclijcker.gheluc, ende onlancx daer na met sijnder Coninclijcker.M.ter tafelen gheseten, ende haer hebben die Beemsche herauten ter tafelen ghedient, die trompetters al vp blasende, ende hebben also een costelick bancket ghehouden, daer die Coninclijcker.M.croon, scepter ende appel voor hem allen vp die tafel hadde. Ende es die.Coninclijcker.M.voor ende na met trompetten, pausonnen, sincken, ende ander instrumenten ghedient geweest.

[Vp den.xxv.sten dach der voorseyde maent Februarij]

¶ Daer nae des maendaechs vp den.xxv.sten dach der voorseyde maent Februarij es het huysghesin der Coninclijcker.M.tsamen met haren vrouwen verchiert in aschvarwe damasten rocken met silueren stucken, ende den slinckeren mau van ghewonden siluer ende grauwe damasten stricken ghedeelt, ende fluweelen bonetten met peerlen vpt chierlicste toe ghemeact Ooc met veel Beemschen ende ander vrouchieragie een groot ghetal in gulden ende silueren stucken ten hoochsten verchiert. Ende dye Coninclijcker.M.ter rechterhant in een gulden stuc, met seer goeden zabulen gheuoeyert, ende dye coninghinne in een silueren stuc ooc met goeden zabulen gheuoeyert, daer onder een root gulden stuc met costelicken peerlen. Marcgraue Casemirus heeft die Coninclijcker.M. gheleyt, ende Margraue Ioryen heeft den steert des rocx nae ghedraghen.

¶ Het hebben ooc dye ambassaten met den bisschoppen, Prelaten, grauen, heren, ende edele, ende sonderlinge die heren met die drie clenoden, Croone scepter, ende appel, wtghenomen des sweerts, dat voor die Coninclijcker.M.alleen ende niet voor die coninghinne ghedraghen is in die processie ghegaen, in alle manieren alst met der K.M.te voren ghesciet es gheweest, wtgenomen dat die Keyserlicke Ambassaet die alder eerst na des conincx croninghe commen es te vorsten, neffen de Pauselicken ende Inghelschen ambassaten bouen aen ginc

¶ Als nv die coninginnelike maiesteyt in die kercke quam, heeft si inden choor met den coninc voor den altaer neder gheknielt, daer nae die coninc in sijnen maiesteyt stoel ghetreden, ende die coninghinne so lange tot dat men sommeghe oratien ouer haer las knielende ghebleuen voor den altaer, veruolgens ooc in eenen stoel dye midden inden choor vpt chierlicste met gulden stucken behangen, gheleyt gheworden, daer in si een wijle knielde Corts daer nae es een Abdisse met eender croonen vp haer hooft totten stoel commen, ende die coninghinne wederom voor den altaer gheleyt gheworden, ende haer vp die knien met den aensicht ter aerden gheneycht ghegheuen, daer by die voorseyde Abdisse ende der Coninclijcker.M.Hoefmeesterinne ghestaen hebben. Als dan dat lesen in dye saluinghe dat haer die bisscop van Olmunts aen haer handen ende vp den hals doende gheeynt heeft in gelijcker manieren als den coninc, wijn, broot, ende gout gheoffert, es si daer nae in eenen chierlicken tabernakel gheleyt, al daer selfs door haer Hoefmeesterinne ende die voorseyde Abdisse haer hooft ende haer, welc si in een gulden ende peerlen huyue gebonden, ende daer vp een root bonet met peerlen ghestict had, bloot makende slechts in openen vliegenden haer, es weder om tot den altaer gheleyt, ende na sommege woorden die de bisscop anderwerf ouer haer ghelesen had, heeft Lebe in Beemscher spraken een lange spraec gedaen, in deser manieren ende meeninghe Of die bemen die voorseyde Coninghinne tot eender Coninghinne hebben wilden. Daer vp si met luyden woorden antwoorden, iae wy willense hebben.

[fol. xxxiij.v]

Op alsulcken maniere es die coninclijcke maiesteyt, die coninclijcke croone door den voorseyden bisschop van Olmunts vp gheset, oock een peer ende appel in haer handen ghegheuen, ende daer naer ghebasunet ende ghetrompettet. Te deum laudamus ghesonghen, ende dye coninghinne onder die croone met eenen scepter ende appel weder om in haren stoel gheleyt gheworden. Als dat al volbracht was es si in allen wesen soe si in die kercke quam met der processien onder dye croone, met scepter ende appel weder omme huyt der kercken in dat voorseyde slot ouer dye groote sale in die stoue daer in die Coninclijcke maiesteyt des daechs te voren ter tafelen hadde gheseten met allen voorseyden vrouwen, Ambassaten, Vorsten, heeren ende rudderschap ghinghen si al daer met haren heeren, ende die andere alle in haer ordonnancie, als bi des conincx crooninghe gheschiede ter taflen gheseten, dat bancket met groter triumphe ende vruechden eyndende.

¶ Des dinxdaechs daer naer es door dye coninclike maiesteyt vp dye grote sale int slot te Praga tsauonts by lichten, een seer schoon ende chierlic steecspel ghehouden. Daer in Coninclijcke maiesteyt met sijn xiiij.in bruyn ende witte sattijn wapen rocken, ende dye peerden met alsulcken decsels becleet sijn geweest, ende heeft vp sijnder maiesteyt sijden ghehadt, Marcgraue Casemirus Marcgraue Iorye, graue Bartolt van Heuuenberch, Graef Niclaes dye ionghe van Salm, heer Andries Vngnade heer Iorye Ausburgher, ende meer andere. Op die andere partye, Coninclijcke maiesteyt vpperste stalmeester Thumpeeter de Corduba, ooc.xiij.in root ende gheelen sattijn wapen rocken ende decselen, al spaengiaerts ende nederlanders.

¶ Ende midts dien dat die voorseyde sale aen sommeghe hoecken aen den inganc een grote stoue heeft, so heeft die coninclicke maiesteyt in die eene sijde ende Thumpeeter in die ander sijde yeghelick met den sijnen ghehouden. Ende in die sale waren langhe bancken die een ouer die ander wel ouer.xxx.Daer vp die Coninghinne met haren Beemschen ende allen anderen vrouwen heeft ghestaen in so groter costelicheyt, dat dier ghelijcken niet ghesien en es gheweest. Dese voorseyde sale heeft oock scraghen ghehadt, waer achter die heeren ende ander toesienders trompetters ten eersten huyt den stouen yeghen malcanderen vp den sale ghetoghen, ende hebben een goet treffen ghedaen, ende daer naer totten sweerde ghegrepen. Daer na twee en twee met malcanderen voor hooch ende achte leeghe saeyels hebbende, malcanderen stoutelic af stekende, ende weder om vp die peerden commende ende die bouen blijft slaende. Als dat volbracht was sijn.xiij.endexiij.te samen commen, ende alle.xxvi.een sterck erstelic treffen ghedaen, daer onder veel af ghesteken worden, diemen weder vp settede. Daer naer hebben si al haer sweerden ghegrepen ende wel een halue huere onder malcanderen gheslaghen, also datter hier twee daer drie vp een waren, ooc dye eene bedt dan die andere gheslaghen wardt. Ende die Coninclijcke maiesteyt heeft hem in dat spel met den anderen ghelijc ghehouden. Daer aen dye Bemen groot verwonderen ende behaghen hadden segghende. Al so lange als Praga ghestaen heeft en isser desghelijcken tornoyspel niet ghesien gheweest. Sy sijn met.xxxi.trompetters gheweest, al vp blasende, een yeghelicke partye met openen visieren in haerder ordonnancie voor tvrouwen volc, ende weder om in hare stouen treckende hem lieden af ghedaen hebbende sijn si weder ghecommen ende hebben begonst te danssen. Den eersten dans had die Coninclijcke maiesteyt met der coninghinne, ende den anderen met die Cancellarinne van Nyeuwenhuys ghedaen.

¶ Ende die coninghinne had.xxiij.ioncfrouwen, dye al aen hadden swerte fluweelen rocken met wijden mouwen, dye mouwen ende ooc tlijf met ghewonden stricken met guldenen stucken ghedeelt, ende andersins ouer al met gulden stucken gheborduert.