Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

Die schoone incomste der Schutteryen te Ghendt gheschiet Int iaer duysent vier hondert ende.xcvij.den twintichsten ende eenen twintichsten van Meye, by diueersche steden, so ghi hier nae hooren sult, ghestelt in properder rethorijcke

¶ Dits Tprohemium vander voorseyde intreye.

O moghende god lof uwe gracien
Dat wi nv hebben ghesien den dach
Der eerlicker incomste ende visitacien
Daermen wel langhe of spreken mach
Die vruecht die blijscap hadde ouerslach
Die broederlicke minne bi goede geseynt
Die men.xx.ende.xxi.in Meye sach
Van Brabant, van Vlaendren binnen ghent

Ick meene dat sint gods ghebaren
Van gheenen schietspele also rijckelick
Men sach sulc broederlic vergaren
Van brabant vlaendren, als daer was blijckelic
Van Artoys ende Henegauwe, ghelijckelic
Van doornicke, die so chierlic quamen
Te lande te watere elc, onbeswijckelic
Twas om sien een paradijs vol vramen

Vander stadthuys, tot aen tbeelfroot
Sachmen verdect, een schoone alleye
Met twee doelen.ij.schutters huysen bloot
Bedect met schaelgien, binnen der Ghentscher contreye
Twaelf silueren stoopen, tot elckens greye
Ende.xiiij.cannen al silueren fijn
Onder.xxi.vierendeelen, ende vry van gescreye
Een croes, twee maetstaken, eenen roosen hoet alst sou sijn

Voor die rethorisijnen twee potten ende een
Eenen sot een sottine, een simme daer by
Noch twee vierendeel sijnder onuerscheen

[fol. CC.lxxxix.v]

 

Een pinte ende een croes, dit toocht hem vry

¶ Eerst die van Ipre.

Ipre in vlaendre sachmen eerst in comen
Xx. in Meye tsondaechs voor noene
Daer hertoghe Phelips lach tonser vromen
Ende ons princersse bi haren baroene
Passerende tanneel in reynen doene
Eerst eenen waghene wit bouen ghecleet
Met haren wapenen vol schutters coene
Dander waghen met bagaedgien root verdect ghereet
Xij.peerden een tamboerijn sot int beleet
Een man van wapenen die den standaert drouch
Twee herauden.iij.trompetten naer tbeleet
Doe den.Coninc. daer menich int herte om louch
Een paedgie met een boge wel int geuouch
Verguld, daer naer.lij.peerden.
Root en wit ghecleet chierlic ghenouch
Bonnetten tanneyt met wrongen van weerden

¶ Rijssele

Rijssele quam daer na met.ij.wagenen voren
Verdect met peersch laken, vol lelyen reyne
ende met hertoghe phelips wapene hoge geboren
Daer na.xij.peerden ende.ij.sotten niet cleyne
Vp een peerts rugghe, ghemeyne
Hem volchde een root vercken daer vp so sadt
Een sot ghemaect, ende tvercken inden pleyne
Metten sot melc huyten pollepel adt
Noch.xij.peerden volchden vp tstadt
Doe den standaert ende den coninc verheuen
Daer naer.xv.peerden van moede niet mat
In peerssce abijten swarte hoen net bescreuen

¶ Damme.

Damme met.v.waghenen in quam
Eenen standaert blaeu sijden metter parruere
Den coninc met.viij.peerden men vernam
In abijten swart en peersch te dier huere

¶ Aelst.

Met.xij.waghenen quam aelst in eerlick
Vp elcx peert stont een bannierken claer
Vp den lesten waghen dies was vruecht vermeerlick
Saten der stadt pijpers, so elc sach daer
Een sot met een rinc inden neuse quam naer
Den standaert ende.vi.peerden daer mede
Twee sotten voor den coninc was openbaer
Doe.xxiij.peerden volchden ter stede
Haer abijt al root metter parrueren snede
Ende swarte hoeden dit es waerhede

¶ Brugghe.

Brugghe naer haer rijckelicke maniere
Brachten.v.waghens met haer rethorijke
Ende ooc vol schutters met blijder chiere
Xij.peerden, daer naer den standaert der ghelijcke
Ende vier stadtpijpers twas baerblijcke
Doen hondert peerden ende noch meer
Twee honden trocken eenen wagen te prijcke
Daer eenen sot insadt net alte teer
Xxv.peerden volchden hem int ghekeer
Ses trompetten ende claroenen schone
Doen.xxiiij.paer peerden, elc scheen een heer
Van Lombaerdyen ende huyter spaenscher wone
Ende ooc duytschen huyter keyserlicke crone
Daer naer quam eerlic van brugghe die wet
Met.xxvi.peerden in reynen persoone
Noch.iiij.trompetten met sint Ioris wapene net
Doen hertoghe phelips eerlick vpgheset
Als.Coninc.te brugghe van sint Ioris ghilde
Want hi met sijn edele handen onuerlet
den papagaey of scoot, dies elc dragen wilde
Blaeu en tanneyt, ghelu hoen duerulochten milde
Met witte ende roode bandekens fijn sijden
Som capproenkens twaer weert datment onthielde
Ghehackelt na tduytsche, twas om verblijden

Denremonde.

Denremonde quam properlic in tanneyt
swarte hoeden eenen pijl in die hant
Acht waghens haddense chierlic bereyt
Eenen standaert diemen daer naer ontwant
Den coninck sachmen daer rijden playsant
Met.xiiij.peerden onder al
Naer haerlieder doen seer triumphant
Al waren si cleen menichte int ghetal

¶ortrijcke.

Cortrijcke quam inne naer dees manieren
Een man te peerde.ij.wagens gheladen
Met schutters naer der boghen anthieren
Doe eenen standaert om drucx tontladen
Daer naer den coninc om drucx versmaden
Tusschen twee peerden ende noch.iiij.daer by
Doe noch tweewaghens dus mochtment volraden
Dabijt root met swarte hoeden vry

¶ Oostende.

Een waghen met.vi.trompetten dye van Oostende

[fol. CC.xc.r]

 

Quamen in, eenen sot, ende den standaert doen

 

Ses peerden men voor den coninck bekende

 

Tanneyt habijt hadden si na ons beuroen

¶ Nyeupoort.

Nyeupoort quam in eerst eenen standaert
Eenen tamboerijn, daer naer een sot
Die coninc met.viij.peerden scone gheaert
In peersch abijt ende noch twee wagens dits tslot.

¶ Hulst

Hulst quam inne met eenen standaert goet
Met claroenen ende ooc trompetten
Xij.paer mannen, dye.vi.met boghen te voet
Eenen sot, doe den coninc, nyet om vernetten
Elc aenhebbende een tanneyt abijt
Dus daden dye van hulst wilt hier vp letten
Properlic voor tanneel hueren duerlijdt

¶ Oudenaerde.

Oudenaerde quam inne met veruolge groot
Eerst twee wagens, daer inne drie lieden
Een trompet, tabijt wit, die hoeden root
Doen.C.ende.xxx.wagens reyn om bedieden
Ouerdect met wit laken dus was tgeschieden
In elc.iij.schutters, daer naer een tamboerijn
Doen.ij^c.mannen wilt vruecht bespieden
Vier trompetten ende een trommelijn
Doe die stadt bode volchde hem fijn
Doen quamer te peerde.lviij.paer
Den standaert, ende doen.viij.peerden twou sijn
Doen vier schalmeyen volchden daer
Ende veel scutters voor den coninc tes claer
Met pijlen in die hant daer na noch ghereden
Den coninc volchden.xxiiij.peerden naer
Ende eenen waghen met baegaedgien met vrolicheden

¶ Wijnnocxberghe.

Twee tamboerijns brochten van winnocxberge
Die schutters ende eenen standaert bloot
Die pijlen inden hals beurijt van erghe
Ende.xij.peerden metten coninck minioot
Haer abijt tanneyt swarte hoen daer in tconroot.

¶ Deurne.

Eenen wagen hebbende van veurne gebrocht
Eenen sot trompetten ende claroenen met
Dabijten peersch ende swart ghewrocht
Swarte hoeden hadden si, dits mijn vermet
Xij.peerden doen metten coninc drye
Elc hadde een oorcussen hier wel vp let
Aen thooft als slapers twas een melodye

¶ Waestene.

Waestene quam ooc ten laetsten in
Eenen standaert ende den coninc daer nae
Viij.oft.x.peerden lettel meer oft min
Dus was haer incoemste dattet elc verstae

¶ Hier mede so schiet dincomste van vlaendere

Doe quam Brabant ic bens vermaendere
Metten buyten landen ooc binnen ghent

¶ Eerst Maestricht.

Maestricht quam voren huyt Brabant
Smaendaechs in Meye ten.xxi.sten dage
Met trompetten claroenen so liefde haer huyt sant
Groen abijten roode hoen, hoort wat ick ghewaghe
Daer om witte wronghen reyn van behaghe
Viij.peerden, daer naer den coninck quam
Vol silueren paelgen, hoort dye toelaghe
Was fijn abijt, ende.ij.lackacyen lofsam
Aen elcke sijde, vol paelgien men vernam
Drie paedgien van siluere bouen en beneden
Deen voerde den standaert, daer vruecht in clam
Ende sijn getuge met silueren doppen ter steden
Ons prinche deidse tweewarf intreden
Met.lxxxij.peerden si het tanneel leden

¶ Doornicke.

Doornicke brochte eenen waghen gheladen
Eenen standaert, ende trompetten doen
Haer abijt was swart, ende reden met staden
Witte hoen vp thooft wilt dit beuroen
Daer naer den standaert reyn int fatsoen
Voort tsestich peerden schoon int besorch
ende voor haer wagen de wapen metter borch

¶ Mechelen.

Mechelen quam in als een lant alleene
Eenen wagen brochtense met haer scalmeyen
Ende noch.ix.waghens verdect al reene
Met peersch laken dat elcken mocht greyen
Xxij.peerden volchden sonder beyden
Een trompet ende noch.vij.peerden doe quamen
Den.coninck.met.iiij.paedgien int lustich vermeyen
Noch.vi.peerden sachmen achter hem versamen
Neghen persoonen, sachmen vol vramen
Vp elcke waghen, dander.vi.met herten blye
Haer abijten peersch roode hoen na tbetamen
Huerer was als hondert personen en drye

¶ Halle.

Halle hadde eenen waghene daer in sat

[fol. CC.xc.v]

 

Een sot met een muelenken en speelde

 

Tabijt root ende vijf waghens bouen dat

 

In elc vier schutters, ende een maria beelde

 

Stont inden standaert, rijdende den pat

 

Daer naer so quam die coninc van weerden

 

Verselscheipt noch met.iij.schone peerden

¶ Berghen in Henegauwe.

Berghen in henegauwe wier walsscer tale
Hadden eenen waghen, al root int abijt
vi.paer peerden daer nae in reynen verhale
Den standaert, elc was int sien verblijt
Ende die coninck met.iiij.peerden passeerde vp die tijt.

¶ Lueuene.

Lueuene sachmen passeren het tanneel
Een sot vp tpeert sadt vanden waghen
Drie waghens in al was tghedeel
vij.schutters sachmen elcken waghen draghen
Den standaert voor den.coninc.om elcx behaghen
Xx.peerden sachmen daer in tbetart
Haerlieder abijten die waren alle swart

¶ Aet in Henegauwe.

Aet ooc schutters huyt Henegauwe
Brochten een karre haer abijten tanneyt
Viij.peerden, een standaert van beschauwe
Daer nae den coninc en heeft niet ghebeyt
Drie peerden volchden hem, dus eest volseyt

¶ Nyuel.

Nyuel in Brabant quam ooc ter feeste
Met drie waghens in elc ses persoonen
Ende een sot auerecht boerdelick van gheeste
Die coninc dye volchde als doe die meeste
Achter hem drye peerden sonder yegen croonen
Hare abijten tanneyt niet om verschoonen

¶ Antwerpen.

Antwerpen treyn Iulius ghestichte
Quam in, vp elcx mauwe den roosen hoet
Al root abijt, tanneyt int ghesichte
Was elcx hoet, ende ooc tgheulichte
Was een witte vaessche die edelick stoet
Twee trompetten, ende twee half tot half vroet
Daer na quamen hondert wagens en vijue
In elc vier mannen, doe quammer te voet
twee hondert paer en half al rustich van lijue
Bet dan.ix^c.wasser in vraeyen motijue.
Daer naer vier silueren trompetten ic scrijue
Daer dye burch in sijden ghemaect aen hinc
Daer scheen een olifant sijnde inden bedrijue
Acht peerden vermeerderden der feesten rinc
Daer naer den standaert noeyt schoonder dinc
Doen sachmer.xij.peerden commen
So schutterlick als oeyt herte beuinck
Noch vijftich peerden groot tharer vromen
Die mauwen vol peerlen ende ghesteenten huytghenomen
Daer naer een musele soot was aen schijn
Doe quammer noch.ij^c.en dertich ghereden
Noch moestender.vi.silueren trompetten sijn
Daer noch menichte van peerden tusscen leden
die statpijpers quamen ooc met vrolicheden
Daer naer die wet ende den rudderlicken staet
Mijn ioncker van Colemburch vol edelder seden
Ende dye.coninc.metten halsbande naer den raet
Den sceptre van goude, hadde dedel gelaet
Met den papegaey in die hant seer schoone
Hem en gebrac niet dan een coninclike croone
Meer dan.vi^c.peerden twelck ick belye
Hadden si in haerlieder compaengye

¶ Item des ander daechs sijn die van Antwerpen seer statelijc met groter triumphe ter kercken ghegaen, ende deden daer een messe singhen seer solempenelic, met.xij.sangers al int roode ghecleet. Daer sachmen seer rijckelicke ornamenten omme den dienst gods mede te doene, ampullen van siluere, ende silueren wijwater vat, silueren quispele, een gouden kelc ende eenen Enghele rijckelic vergult ende groot, dabijten, die casufele, ende dyaken rocx waren van gouden lakene Daer offerden die heren ende rudders seer eerlicken, daer naer hielden si open hof, die spijse, schotelen, potten gauen si alle om gode den aermen. Ende alle die roode lakens van.C.ende.v.wagens die deelden si alle den aermen om gods wille, ende ontrent elcken waghene waren ontrent.viij.ellen lakens.

¶ Atrecht.

Atrecht quam inne met eenen waghen
Vier trompetten, eenen standaert mede
Dabyten tanneyt ende om claer vraghen
Witte hoen ende swarte vaesschen ter stede
Elck hadde een bannierken dats waerhede
Vp den hoet.xxij.peerden men sach
Den coninck volghen in reynder sede
Ende twee wagens verdect, waer of douerslach
Was blaeu vol lelyen claer als den dach

¶ Bruessele.

Bruessele quam seer lustich inne
Deerste wagen vol sotten gheen ouerdecken
In elc ses mannen betooghende minne
Root abijt swarte hoen eest vertrecken

[fol. CC.xci.r]

 

Vijftich waghens reyn sonder vlecken

 

Ende noch ander vol fleuten ende ruyspijpen

 

Doen.xxxvi.waghens sonder ghecken

 

Ende twee root verdect niet onbegrijpen

 

Ende noch wagens verdect hier willet nijpen

 

Met foelgien vergult, abelic ghebeilt

 

In elcken waghen een toortse, om vruecht doen rijpen

 

Dier wasser.xxiij.twaer schade gheheelt

 

Met sint Ioris wapene, dies therte speelt

 

Een waghen noch vol volcx, al met seluer mauwen

 

Noch eenen waghene, viercant wien verueelt

 

daermen die rethorisijnen vp mochtescauwen

 

S.michiel, een maecht.s.Ioris, vol trauwen

 

Sachmen elcken met toortsen daer lichten

 

Noch.C.ende.xv.peerden sonder flauwen

 

Ende elc man hadde een toortse sonder swichten

 

Noch.xij.peerden, daer vp die schutterlicke ghestichten

 

vol siluers haer mauwen, van bouen tot ondre

 

Doe.xij.verdecken, niet vanden slichten

 

met ghebeelt versoelget laken, twas wondre

 

In elc sadt een man te peerde, besondre

 

die peerden hadden ooc gebeelde couertueren

 

Doe quamen die schalmeyen, dye dreuen druck tondere.

 

Ende een trompet, noch.v.peerden te dier hueren

 

Men sach daer den cancelier, int labueren

 

In een root pauwelioen, ende bescreuen.

 

Met gouden letteren, wat reynder kueren

 

Daer achter volchde, hertoge Phelips verheuen

 

Als coninc vanden scutters, al vast beneuen

¶ Tshertoghen Bossche.

In quam die.ij.ouerdect int sien
Met peersch laken, die nae prijs, ooc ghisten
Daer.vij.wagens, na volchden bouen dien
Ende in elcken waghen, saten drye dicke die lien
Die waghens rontomme met peersch laken behanghen
Sy saten vp bancxkens, so men in Hollant siet gheschien
haer wapen hinc, rontomme, na rechte gangen
Een wagen quammer noch, om prijs tontfangen
Daer vier leeuwen, vp elcken houc, een saten
Ende een maecht, elc mochte naetsien verlangen
In witten damaste schoone bouen maten
Een wilt man met eender cudse willet vaten
Vanden Bossche die wapene voor hem hielt
ende de maecht sat, tmocht elcker herten baten
In een purperen pauwelioen weselic ghestilt
Ront bescreuen met gulden letteren wiet schilt
Die.ij.leeuwen saten elc ter sijden van haer
Sint Ioris standaert houdende, niet te wilt
In een silueren bosch scheent sijnde dats claer
Daer waren twee ceptren, deen hadde een croone eerbaer
Dander sceptre een papegaey so ick lye
Die drougen.ij.herauten metten standaert daer
Voor den coninc wat lieuelicker raminge
Bet dan.lij.peerden waren in haer versaminge

¶ Bijns in Henegauwe.

Bijns quam in met een waghen vol meyen
Daer naer een karre vol meyen ghesteken
Vol schutters naer schutterlic bereyen
Een standaert, noch.ij.peerden daer bleken
Ende den coninc met.iiij.peerden onbesweken

¶ Diest quam te watere.

Die van diest quamen te watere met haren standaert, met.ix.silueren wijnpotten, ende.ix.rijckelicke schalen met.ij.barnende toortsen haer schip behanghen met moreyten laken, daer vp dye wapene vander stadt, ende.x.toortsen ende.xviij.schutters als int noemen. Ende int schip stont eenen boom ende.ij.vier pannen, ende si schoten colueueren als si in quamen, ende huerlieder cleederen waren moreyt, ende si waren in ghehaelt metter baerge van Ghendt.

¶ Meenen huyt Vlaendren.

Meenen quam ooc te watere lancx der leye, ende waren ooc in ghehaelt van die van Ghent haren standaert stont voren int schip, haerlieder schip was beloouert gelijc eenen busch haer abijten waren swart, ende witte hoeden si hadden.xviij.mannen, eenen doel stont in haerlieder scip, ende vp tschips boort stonden huerlieder boghen cruyswijs neder waert, ende elc hadde een pijl in sijnen hals.

¶ Berghen vp den Zoom.

Berghen quam chierlic in te watere met.ij.schepen als creueelen, met rooden lakene becleet, met sint Ioris wapene behanghen.vij.standaerden van sint Ioris, roode toortsen haddense barnende. Ende der stadt wapene hielt een wilt man.vi.silueren stoopen stonden in deen schip vp eenen berch vol conijnen, ende daer bi eene schoone maecht. Int tweede schip waren.vi.standaerden ontwon

[fol. CC.xci.v]

den drie stoopen, elleuen barnende toortsen haer coninc sadt in eenen throon bouen met gulden lakene, elck hadde een pijl in dye hant.

¶ Liere in Brabant.

Liere was ooc rustich in ghehaelt, groene was haerlieder schip ghelijc haer abijten met trompetten ende claroenen, elck hadde een toortse in die hant.ij.stoopen ende.ij.flasschen van siluere, ende noch andere potten, haer coninc.sadt in een tente van gouden laken ende waren in ghetale.xxvi.persoonen, ende niet meer.