Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

[Dit es dat grote ende seer wtnemende costelicke Schietspel vanden edelen Cruysboghe der ouder gulden]

Dit es dat grote ende seer wtnemende costelicke Schietspel vanden edelen Cruysboghe der ouder gulden, vanden heleghen martelare sint Ioris, ghehouden binnen der stede van Ghendt, daer vele schoone ende rijckelijcke prijsen te winnene waren. Waer af die quarte ende kennesse van desen voorseyde schietspele, te kennen ghegheuen was elcke plaetse bysondere byder stadtbode etc.

¶ Dat.lxx.Capittel.

[fol. CC.lxxxvi.r]

[Den.xvi.sten dach van Lauwe.xcvij]

OIt es dye Quarte vanden Schietspele, dat was binnen Ghendt in Vlaendren vanden Cruysboghe, vanden ouden gulden van mijn heer sint Ioris, die welcke quarte huyt ghesonden ende te kennene ghegheuen was elcke stede ende plaetse besondere, den.xvi.sten dach van Lauwe.xcvij.het welcke seer costelick ende rijckelick ende schoon was, also ghi hier naer wel hooren ende verstaen sult.

¶ Alle den ghenen die dese presente letteren sullen sien oft hooren lesen, oft kennesse daer of hebben, sonderlinghe alle Keyseren, Coninghen, heeren, coninckstauel, Prouoosten, Dekenen, ghesworene, prouisuers, ende ander eerbaer mannen ende ghesellen vander groter ende ouder gulde vanden edelen consteghen ende eerbaren spele vanden voetboghe, wesende binnen alle vryen ghepreuilegierde steden daermen vseert ende gheplogen heeft, te hantieren vanden seluen voetboge, Baliu, scepenen,

[fol. CC.lxxxvi.v]

ende Raet, Coninck, Deken, ende prouisuers, ende die ghemeene guldebroeders vanden grooten gulden vanden edelen gloriosen Ruddere ende heleghen sandt mijn heere sint Ioris binnen der stede van Gendt, Saluyt met alder ionsten, vrientschape ende minne.

¶ Hoe die edele ende eerbare lieue heeren medebroeders ende weerde vrienden, wt dien dat die menschelijcke natuere bewijst dat alle goede creatueren ghehouden ende schuldich sijn in allen reynen, eerbaren, duechdelijcke, solacelijcke spele, tverblijden sonderlinghe daer ghenouchte, eendrachtigheyt ende broederlijcke communicacie huyt spruyten mach, ende onderhouden ghebroederen moghen werden, ende ooc dat onder alle heren ende goede mannen hoghe middele, ende neder, van wat state oft condicien dat si sijn, bouen allen anderen spelen, tspel vanden edelen voetboghe midts der reynicheyt ende consteghe aert daer toe dienende, van ouden tijden in eeren meest ende consolacie oft weerdicheden ghehantiert ende verheuen heeft gheweest ende noch es, ende dat byder seluer eerbare hantieringe alle vruecht ende ghenouchte inden mensche vermeerst ende verwect werden, ende alle onghenouchten versteken ende verdreuen.

¶ So eest dat wy aensien tghene dat voorseyde es, ende midts dien gheneghen sijnde blijscap ende alle reyn ghenouchte met v lieden naer onsen vermoghen te hebben ende ghebruyckene, daer conste eere ende vrientschap wt spruyten moghen, v ende elck Saluyt besondere becondeghen, ende doen te wetene dat wi byder gracien ende weerdichede van Gode van hemelrijcke, sijnder ghebenedider moedere, ende den voorseyde edelen gloriosen Ruddere ende heleghen sant sint Ioris, ende alle gods heleghen. Ende bi consente orloue ende Ottroye van onsen edelen gheduchtighen heere ende erfachteghen prinche, den Eertshertoghe Phelips van Oostenrijcke, hertoge van Bourgoengien, van Lotrijck, van Brabant, van Brabant, van Stier, van Camele, van Carinten, van Lymborch, van Lutcenborch, ende van Gheldre. Graue van Hasborch, van Vlaendren, van Tyrol, van Artoys, van Loreynen, van Italien, van Henegauwe, Lantgraue van Elzaten, Marcgraue van Borgauwe, ende van sghelijcx rijcke van Hollant, van Zeelant, van Ferretten, van Kyburch, van Namen, ende van Zuytphen graue, here van Vrieslant, vp dye marcht van Salouonie, van Poortenaus, van Salinis, ende van Mechelen. Hebben eendrachtelick gheordonneert een ghenouchlicke feeste ende schietspel te houden binnen deser voorseyde stede van Ghent, ter maten ende lengden, te wetene van xliij.roeden lanck, lettel min oft meer, sulck als hi die brengher van desen onsen mede broedere v lieden tooghen sal, daer van wy ghelijcke lengde ende exempel onder ons houden.

¶ Ende om dat elc ter voorseyde feesten vrelijck en versekerlick sal moghen commen, soe heeft onse voorseyde gheduchteghe heere ende prinche verleent ende ghegheuen bi sijnen openen letteren, goet sekere ende vry gheleede allen personen die ten seluen schietspele sal ghelieuen te commen, midtsgaders huerlider familie ende goedinghen, omme daer te wesene ende te blijuene den tijt van dien gheduerende, ende weder thuys te keerene sonder datmen dien sal moghen vanghen ofte arresteren om eenegherhande schulden, het sy Renten oft ander saecken in eenegher manieren. Wel verstaende dat hier niet in begrepen en sijn dye schulden van onsen gheduchten heere ende prinche, ende ooc die persoonen ghebannen rebelle ende fugitiue van sijnen voorseyde lande, alsoo v lieden dat claerlic blijcken mach bi eenen Vidimus onder deser stede seghele, die v dese onse boden ende gulde broedere brengt.

[Tsondaechs den.xx.sten dach van Meye.iiij^c.xcviij]

¶ Welcke feeste vanden voorseyde ghenouchlicke schietspele, sal beghinnen ende ingaen tsondaechs den.xx.sten dach van Meye.iiij^c.xcviij.eerst commende, daer elc gheselschap commende van buyten lande van Vlaendren, ghehouden werden te sijne ten daghe voor noemt binnen sonnen schijne, ende hem lieden te vertooghene endete presenterene voor den coninck ende sijn gheselschap, ter plaetsen daer si haerlieder Tafel ende staet houden sullen.

¶ Ende die ghene van schutters die schieten sullen, ende elc sonderlinghe al daer te seluen daghe te doen teekenen ende in scriuen bi

[fol. CC.lxxxvij.r]

namen ende toenamen vanden ghenen die last hebben sullen omme te loten, alsoo hier naer verclaerst sal staen. Ende het tsander daechs daer naer werden ghehouden alle dye gheselschapen van buyten den lande van Vlaendren, te commen oock binnen sonneschijne hem lieden te vertooghen ende te doen scriuen als voren.

¶ Int sghelijcx die te watere sullen commen tsy van binnen den lande van Vlaendren oft daer buyten, werden ghehouden sdijsendaechs daer nae binnen sonne schijne te commene binnen der seluer stede met huerlieder schepen ende gheselschapen in die cooruileye, tusschen sinte Michiels brugge ende die vee brugghe, lijende voor dye taneelhauders al daer. Ende dat ghedaen, wtgaende ten lande ende hem lieden vertooghen voor het Princepael taneel, ende dan hem lieden te doen teekenen ende scrijuen, als voren.

¶ Wel verstaende dat gheen geselscap int incommen te lande ende te watere, ander gulden van boghen onderstant doen en sullen in persoone noch in habijte, vp versteken tsijne van prijse.

[Den.xxiij.sten dach vander seluer maent]

¶ Ende tsondaechs daer naer, den.xxiij.sten dach vander seluer maent ten seuen hueren voor noene, weder te commene ter seluer plaetsen, omme alle voorgaende gheschillen gheschiet sichtent den lesten ghehouden schietspelen onghedissideert te dissiderene ter minnen ende berechten voor tlot, ende naer tlot en salmen gheen voorleden gheschillen moghen in bringhen noch berecht daer of doen. Maer ghemeenlic eenege gheschillen naer tlot binnen onsen voorseyde tschietspele oft feeste, die sullen werden ghedissideert, ghetermineert ende berecht bi ons ende by sulcken anderen coninghen ende notabele mannen als ons ghelieuen sal daer toe te nemen, sonder dat te betrecken in eeneghe ander plaetsen bi eeneghen iugen. Ende naer die desysie vanden seluen gheschillen salmen vergaderen omme te lotene ende te doene alsomen ouer een draghen sal, ten dien eynde daer men tsanderdaechs naer dat gheloot sal sijn, salmen moghen beghinnen te schietene, ter sulcker hueren alsmen stellen sal.

¶ Te wetene ouer elck stede oft plaetse.xij.schutters, ende nyet meer.x.schutters ende nyet min, elc.xij.schueten schietende, daer af huyt elcken loten ghehouden werden te blijuene tot dat si gheschoten sullen hebben, vier personen oft meer vanden voornoemde schutters ende niet min.

¶ Ende int sghelijcx ander gheselschapen die vp eeneghe prijsen van schietene in commen oft andersins staen, sullen werden ghehouden met.iiij.persoonen oft meer, te blijuen ligghende tschietspel gheduerende, ende dat vp dye verbuerte dat si winnen mochten oft ghewonnen hadden. Maer gheuielt so dat God verhoede dat in eenich gheselschap eenich vanden schutters storue oft siet worde dat hi niet en mochte schieten, so sullen dander moghen schieten, ende sullen telcken loot also vele persoonen van binnen schieten om den wijn. Ende so wie eerst ghecrijghen sal drye schueten, eerst van binnen oft van buyten, vp elc eynde winnende met eender vijle, sullen winnen den wijn, te wetene vp elcken man twee groten.Vlaemscher munte. Ende dye van buyten sullen nemen also vele maten als hem lieden ghelieuen sal, binnen haren voorseyde.xij.schueten, ende ten eynde elc hem houdende aen sijn cortste mate, behouden dien dat onse meeninghe ende ordonnancie es waer, alsoo onse gheduchte heere ende prinche bi sijnder gracie gheliefde te schieten, dat sy onghehouden, sullen werden van incommen ende van lotene, maer sullen moghen schieten te wat tijde ende daghe alst hem lieden ghelieuen sal binnen der feesten gheduerende.

¶ Ende waert ooc so dat ons bode versuymde ende achterliet bi nootsake oft andersins, eeneghe goede ghevryde ende ghepreuilegierde steden oft plaetsen met desen onsen letteren te commen, ende eenich ghesworen gheselschap vanden ouden gulden vander seluer vergheten stede oft plaetse tonser feesten quamen binnen den tijde en condicien voren verclaerst, dat die sullen moghen inne commen, loten, schieten naer iuweelen, ghelijc oft ons bode daer gheweest hadde sonder fraude.

¶ Ende om dat wi begeeren dese dinghen voor noemt, ende om met den condicien in dese letteren begrepen wel ghehouden ende ghehantiert te sijne sonder eeneghe ghebreken bi eeneghen engiene, niet yegenstaende

[fol. CC.lxxxvij.v]

eeneghe ordonnancie ter contrarien in ander plaetsen gheordonneert alle die iuweelen ende prijsen hier naer bescreuen.

¶ Eerst te wetene, so waer schutters van eender stede, van eenen eede ende cleede schoonst ende eerlicxt incommen sal binnen den voornoemde lande van Vlaendren te lande, dye salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende vijf marck.

¶ Ende so wie daer naer schoonst ende eerlicxt in commen sullen van buyten den lande van Vlaendren te lande, die salmen gheuen in sghelijcx twee silueren cannen weghende vijf marck.

¶ So wie daer naer schoonst ende eerlicxt in commen sal van buyten den voorseyde lande van Vlaendren, als bouen die salmen gheuen twee rijckelicke cannen van siluere, weghende drie marck.

¶ Item so wie schoonst ende eerlicxt incommen sal van binnen den lande van Vlaendren te watere, die salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende drie marck.

¶ Ende soe wie dat daer naer schoonst ende eerlicxt incommen sullen van binnen den lande van Vlaendren te watere, die salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende twee marck.

¶ Item so wie schoonst ende eerlicxt in commen sullen te watere, van huyten lande van Vlaendren voornoemt, die salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende drye marck.

¶ Ende so wie schoonst ende eerlicxt in commen sullen te watere van buyten den voornoemden lande van Vlaendren, die salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende twee marck.

¶ Item so wat gheselschap vanden schutters, die commen sullen omme schieten vanden verrensten lande, die salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende drye marck.

¶ Item soe wat schutters commen ende schieten van verrensten watere, die salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende twee marck. Dese voornoemde iuweelen van schoonste ende verrenste incommen sal men presenteren naer tlot ende eermen schieten sal.

¶ Item voort es te wetene dat tonser voornoemder feesten sullen sijn te winnene acht iuweelen met schietene, in manieren ende in die condicie hier naer verclaerst.

¶ Item inden eersten so wie van buyten, binnen sinen.xij.schueten viere die cortste maten schieten sal naest den stake in een vergaderinghe, dyen salmen gheuen sesse rijckelijcke silueren cannen, weghende.xxxij.marck.als voor thoochste iuweel.

¶ Item den ghenen dye hebben sal binnen sijnen.xij.schueten als voren gheseyt es, vier die cortste maten daer naer, dien salmen gheuen vijf rijckelicke silueren cannen, weghende.xxiiij.marck, als voor tander iuweel.

¶ Item die ghene die hebben sal binnen sijnen.xij.schueten als voren gheseyt es, vier die cortste maten daer naer, die salmen gheuen vier rijckelijcke silueren cannen, weghende.xvi.marck, als voor terde iuweel.

¶ Item so wie van buyten die voorseyde eerste cortste vier maten in persone, inder manieren bouen verclaerst, gheschoten sal hebben, daer mede dat hy tvoorseyde hoochste iuweel winnen sal, dye salmen gheuen voor sijnen persoon te hebbene ende te behouwene eenen rijckelicken silueren verdecten croes, weghende een marck siluers, als voor tvierde iuweel.

¶ Item die ghene die hebben sal binnen sijne.xij.schueten als vooren gheseyt es, drie die cortste maten, dien salmen gheuen drye rijckelicke silueren cannen, weghende.x.marck voor tvijfste iuweel.

¶ Item die ghene die hebben sal binnen sijnen.xij.schueten als voorseyde es, drie die cortste maten daer naer, die salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende ses marck, als voor tseste iuweel.

¶ Item sie ghene die hebben sal binnen sijne.xij.schueten als voren gheseyt es, twee die cortste maten daer naer, dyen salmen gheuen twee rijckelijcke cannen, weghende.iiij.marck, voor tseuenste iuweel.

¶ Item so wie van buyten die meest schieten sal vry binnen den witte ende naest den staecke, ne gheen vanden voorseyde.vij.iuweelen winnende, dyen salmen gheuen een rijckelicke silueren canne, wegende vier marck voor tachste iuweel.

[fol. CC.lxxxviij.r]

¶ Ende es ons meeninghe ende ordonnancie dat huyt elcken steden plaetsen, oft gulden maer een gheselschap tonser voorseyde feesten commen sal, omme naer dye voornoemde iuweelen te schietene niet meer dan een iuweel oft prijs vanden voornoemden seuene iuweelen sijn en sal moghen winnen, ende dat bi een man, hebbende also vele maten als voren verclaerst staet ende hem houden aen sijn cortste mate, ende dandere laten varen sonder arghelist.

¶ Ende so wie vanden schutters die omme dye voornoemde iuweelen schieten sullen tsy van buyten oft van binnen also menichweruen als si verschieten sullen binnen den ringhe dye int witte vanden doele ghestelt sal sijn, dien salmen gheuen een gulden rinck.

¶ Item so wat schutters van binnen die meest ringhen winnen sal, dien salmen gheuen een silueren roosen hoet, wegende.ij.onsen

¶ Item so waer gheselschap ontfanghen wert om schieten den schoonsten heerlicsten ende rijckelicsten staet houden sal met vierene, ende andersins daer toe dienende, dye selue onse feeste ghedurende, dye salmen gheuen twee rijckelicke silueren cannen, weghende.vi.marck. Die daer naer schoonst staet houden sal so voorseyde es, dien salmen gheuen twee silueren cannen, weghende vier marck.

¶ Item so wie het achterste lot ghebuert van schietene, die sal hebben twee rijckelicke staken, weghende ses onsen, ende het laken daer die doelen mede vercleet sijn.

¶ Item so wat gheselschap van Rethorijcken commen met den seluen schutters van buyten ter seluer onser feesten, die schoonst ende ghenouchlicxt es batementede, spelen sullen in duytschen talen ronden ryme, sonder eeneghe vylonie oft dorperheyt tselue batement inhebbende, dwelcke sy spelen sullen voor onsen coninc oft sijn gheselscap daer sy tsauents haerlieder staet houden sullen die voorseyde feeste gheduerende, dyen salmen gheuen twee rijckelicke cannen, weghende ses marck.

¶ Item so wat gheselscap ter seluer onser feesten commen van Rethorijcken, daer naer oock in duytsche talen spelen sullen dye schoonste ende ghenouchlijcste battementen als voren, dye voornoemde feeste gheduerende, dien salmen gheuen een rijckelicke silueren canne weghende.vi.marck.

¶ Item so wat gheselschap van Rethorijcke als voorseyde es, tonser feesten commende es daer naer sghelijcx in walscher talen spelen sullen, die schoonst ende ghenouchlicxt es batementende als binnen die voorseyde onse feeste gheduerende, dye salmen gheuen een rijckelijcke silueren canne weghende drye marck.