Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

Dit es den eedt van der Princersse Marie.

[fol. C.lxxix.r]

DAt sweerdy gherecht vrauwe ende graefnede van Vlaendren te sijne, metdatter toebehoort, die heyleghe kercke huer recht te houdene ende te doen houdene, ende dye preuilegien, vryheden, costumen, ende husaedgien, ende rechten te houdene, also wilen van saleger ghedachten die Hertoghe Phelips huwen grootheere dat beswoer, alsoe dye poorters ende inwonende van Ghendt dat ghebruyct hebben totten iare.M.CCCC.L.achteruolghende den paeys van Doornicke. Ende ooc die nyeu preuilegien van hu ghegheuen, ende beloeft te nyeuten te doene alle verbanden dye sichtent den iaer.L.ghemaeckt sijn ten laste vanden poorters ende inwonende van Ghendt, wedewen ende weesen in rechte te houdene, ende al te doene dat eene gherechte vrauwe ende graefnede van Vlaendren schuldich es van doen, al den tijt dat ghijt wesen sult, also moet hu god helpen ende alle gods heleghen.

¶ Item dit ghedaen sijnde, dye voorseyde Aduocaet dede den volcke dat beneden stont hueren eedt ooc doen der voorseyde princersse, ende beloefden haer goede en ghetrauwe subgijten te sijne.

¶ Dit naeruolghende es die Coronijcke van ioncfrauwe Marie, eeneghe dochter vanden edelen hertoghe Kaerle, als maecht sijnde. Ende regierde tlant als Princersse, met haren heren, ontrent.xiij.maenden.Anno.M.CCCC.lxxvi.

[Vp den.xviij.sten dach van Sporcle]

MArie van Bourgoengien, eeneghe dochtere vanden Hertoge Kaerle, graue van Vlaendren was graefnede van Vlaendren, in die stede van haren vadere, ende hadde alle dye signoryen ende heerlicheden dye huer vader hadde. Ende hueren eedt ghedaen hebbende, so trac dye voorseyde princersse van daer tot haren houe met schoonen state. Ende achteruolghende die preuileidgien vanden coninc Lodewijc van Vranckerijcke, so sandt si vier commissaresen ter ghereeschepe om een nieuwe wet te vermakene Ende was ghedaen vp den.xviij.sten dach van Sporcle naer die costume.

[Den.xxvij.sten dach van Sporcle]

¶ Item in desen seluen tijt ghinghen dye van Brugghe in die wapene, elc in sijn ambochts huys, sonder yement yet te mesdoene, om dat si hadden gheerne ghesien te nyeuten doen den brief vanden verbande, die welcke ghenouch bi bedwanghe gheconsenteirt was int iaer.M.iiij^c.ende.xl.twecke hem lieden aldoe beloeft was te doene binnen.xiiij.daghen. Ende omme tcommuyn te vreden te stellen, so was te Brugge byden beuele van onser nyeuwer princersse Iacob van halewijn sinen eedt weder nyeuwe ghedaen doen, voor vijf schepenen van Brugge vanden Baliuschepe van Brugghe. Ende daer was ghedaen commen een Anthonis vander Vicht, ende hy swoer Scoutheeten van Brugghe voor die Schepenen voorseyde, in die presencie vanden voorseyde Baliu. Ende dit was vp den.xxvij.sten dach van Sporcle.

¶ Item des anderdaechs was een ghebodt ghedaen vander brusscher keyte, dat dye maer.ij.Inghelschen ghelden en soude, ende die Delfsche keyte.iiij.Inghelschen, ende die Assijse vanden corte wijnen was oock ghemindert.xij.mijten vp elcken stoop.

¶ Item vp desen tijt so ruymden eeneghe heeren huyter stede van Brugghe, daer meester Guylame Hautein eene of was,

[fol. C.lxxix.v]

ende hadden hem gheborghen in een schip, wel voorsien van goude ende van seluer, wijn, olye broot ende harinc. Ende eenege wordens gheware, ende liepen achter te haluen weghe Damme, ende brochten tschip weder omme, ende hem daer mede, ende droncken sijnen wijn, ende aten sijn spijse, maer si en daden hem anders niet.

¶ Item inden seluen tijt corts daer naer trac die burchmeester van Brugge Ian van nieuwenhoue dhoude oock huyt Brugghe, ende die ontfanghere generael, meester Pieter lanchals ooc, ende het bleec dat si vanden commuyne veruaert waren.

[Den xxviij.sten dach van Sporcle]

¶ Item vp den.xxviij.sten dach van Sporcle mijn here vanden Gruythuyse, capiteyn van der stede van Brugghe quam ghereden van Ghendt, ende sprac binnen den auende alle die Dekenen van Brugghe, hem lieden biddende dat si huyter wapenen gaen wilden, elck in sinen vrede, hi behoeft hem lieden groten bystant te doene. Maer alle dye ambochten spraken si en begheerden niet te mesdoene, maer si begheerden bouen alle sake dye brieuen van verbande te nyeuten te hebbene, ende hare rechten ende preuilegien te ghebruyckene, ghelijc die Hertoghe phelips salegher ghedachten tlant beswoer in sijnen tijden.

[Den vierden dach in Maerte]

¶ Mijn here vanden Gruythuyse beloefde sijn beste te doene, ende haer rechte ende preuilegien te doene ghebruyckene. Ende hi trac weder te ghendt waert by mer ioncfrauwe van Bourgoengien, ende hy dede so vele dat hi den brief vanden verbande vercreech, ende meer ander felle verbanden, daer tcommuyn van Brugge niet vp en geloofde, ende quamen weder binnen Brugghe metten voorseyde verbande, den vierden dach in Maerte. Ende byden Dekenen ende commuyne commende, hi ontdeckte tlast dat hy hadde van mer ioncfrauwe van Bourgoengien, het welcke waren die pointen hier nae volghende.

¶ Eerst dat mijn ioncfrauwe hebben soude den vijfsten penninc vanden incommene vander stede van Brugge

¶ Ten tweesten so wie bastaert ware, ende te Brugghe storue sonder poorter of poortersse te sijne, dat mijn Ioncfrauwe voorseyde daer of soude hebben deene heltscheede vanden goede, ende die stede dander heltscheede, maer die bastaerden poorters of poorterssen sijnde, als die storuen, haerlieder maechschip souden haerlieder goet deelen, inder manieren of sy gheen bastaert en waren.

¶ Ten derden was die begheerte, dat dye Dekenen ende al tcommuyn hem verbinden souden vp die verbuerte van lijue ende van goede, ende vanden ambochten dat si nyemende mesdoen en souden. Te wetene mer Ioncfrauwe of hare naercommers, grauen of graefneden sijnde van Vlaendren, of dye van haren bloede waren, ofte officiers, Baliuus, Schouteetens, burchmeesters, schepenen, raet, tsheeren knapen, scadebeletters, ende andere naeruolghende. Vp twelcke het voorseyde commuyn antwoorde dat si hem in gheender manieren meer verbinden en wilden, ghemerct dat elc dye poorter es ende hy mesdoet, sijn lijf ende goet staet te rechte ende te wette. Ende so varre was hier of ghesproken, dat die begheerte van dien verbande achter ghehouden was, want men gheuoelde wel bycans bi wien dattet versocht was, maer vanden anderen.ij.pointen soudemen goelicx te vreden sijn.

[Den vijfsten dach van Maerte.Anno.lxxvi]

¶ Item doe badt mijn heere vanden gruythuyse alle den Dekens ende Ambochten dat si huyter wapene wilden gaen, elck in sijne vrede. Dies beloefde hi hem lieden den brief van verbande te doen hebbene, ende te casserene. Ende dit was vp den vijfsten dach van Maerte.Anno.lxxvi.

[Den.vij.sten dach van Maerte]

¶ Item het ghebuerde dat hem elc vouchde thuyswaert te gane vp den.vij.sten dach van Maerte. Ende mijn here vanden Gruythuyse voorseyde, quam ten schepen huyse ten.viij.hueren voor der noene. Ende aenden motalen preicstoel inden burch was ghehanghen een gulden laken, in welcken preicstoel die voorseyde here ghinc staen, aen hebbende dye oordene vanden toysoene. Ende bi hem quamen iiij.doctueren in Theologie, te wetene.

Meester Eustaes leewercke Iacopijn

Meester Willem van lisseweghe Freminuer

Meester Iacob bekeman Caermer

Meester Ioris van beauuais Augustijn.

¶ Ende meester Ian Alaert, als Notaris, cappellaen van onse vrauwen in Brugge Ende daer was dat groot verbant ghelesen in walsche ende in vlaemsche, inde presencie vanden Hooftmannen, Dekenen ende

[fol. C.lxxx.r]

tghemeene commuyn vander stede van Brugghe. Ende daer was den voorseyde brief vanden verbande in die yeghenwoordicheyt van elcken ghecasseirt, ende te nyeten ghedaen, daer al tghemeene volc seere in verblijt was, ende beloefden mer ioncfrauwen van Bourgoengien voorseyde, met luyden voyse, eewich goet ende ghetrauwe te wesene totter doot.

¶ Item vp welcke huere ende tijt mijn here vanden Gruythuyse noch tooche.ij. brieuen van verbande, grotelicx der voorseyde stede yeghen gaende, wonderlicke dinghen inhoudende, dye daer ooc ghelesen ende ghecasseirt waren. Ende hier mede trac elck in tsijne blijdelic thuyswaert, waer of men grootelick wel Gode bedancken mochte van sijnder hoogher gracie, dye dit aldus voorsien hadde. Ooc mede so was het goede ghemeente vanden stede van Brugghe hier in grotelick te prijsene, dat si hem soe soetelic ende paeysiuelic ghedreghen hadden, sonder eeneghe beroerte te makene, ofte yement te mesdoene, ende elck trac vredelick in tsijne, huyt ghedaen datmen ten poorten bleef wakende, aenghesien die beroerte vanden Fransoysen.

¶ Item inden seluen tijt waren alle die preuilegien vander stede van Brugghe gheuisenteirt, ter halle bi die vander wet, Dekens ende hooftmannen, ende die.iiij.doctueren voornoemt dye lasense, verclaersende tlatijn, ende twalsche in vlaemsche. Ende in alle dese sticken so behaelde mijn here van den Gruythuyse eere ende vrientschap aen tcommuyn vander stede van Brugghe.

¶ Voort so begheerde daer mer Lodewijc vanden Gruythuyse datmen mer voorseyde Ioncfrauwe van Bourgoengien blijdelic ende vriendelijcke ontfanghen soude, als sy te Brugghe commen soude, omme tlandt te besweerene, ende die wet te vermakene. Daer vp dat al tghemeene volc riep, iawy iawi gheerne met blijden sinne.

Tverbant onulugghe
Inden burch te brugghe
Ghecasseirt sonder spaerte
Noch vry twee brieuen
Om ons ghelieuen
Nv seuene in Maerte.

Seuene in maerte corts onghetruert
Doe bleef te brugghe tcalfsuel geschuert

¶ Item in desen seluen tijt waren te ghendt gheuanghen, ende in sgrauen steen gheleet die Cancelier van Bourgoengien, die poortenare, verbeydere vanden bisschopdom van Theerenburch, ende mijn heere van Imbercourt Ruddere, ende Rewaert vanden lande van Luydicke.

¶ Corts daer naer ghinghen die van ghendt weder in dye wapene in haer Ambochts huysen. Ende si haelden huyt haerlieder huysen ses rijckelicke personen, ende leydense int chancelet.

[Den.ix.sten dach van Maerte]

¶ Item vp den.ix.sten dach van Maerte, so waren dese voornoemde personen gheleet vanden Chancelette in tsgrauen steen, met meneghen ghewapenden man, ende waren al den nacht gheexamineirt totten vier hueren inden morghen stont. Ende vp den.xiij.sten dach in Maerte daer naer, so wasser voor sgrauen steen vp een schauot eene van desen onthooft.

[Vp den.xiiij.sten dach in Maerte]

¶ Vp den.xiiij.sten dach in Maerte, soe wasser noch eene van desen onthooft, dye welcke was blent, die wonderlicke saken verkende van grooter foortse ende ouerdadicheyt, want hy wijsde een lade staende in eenen muer, daer vele brieuen in vonden waren, beseghelt met sprinchens seghele, ende in dese was nyet ghescreuen. Ende es te verstane, als si met hueren medepleghers yement huyter stede van Ghendt verdrijuen wilden, of bannen, of tlijf nemen, so ghinghen si totter voorseyde lade, ende namen eenen brief daer huyte ende screuender inne dat hem lieden gheliefde, quansuys het was een mandement vanden prinche, ende also bedoruen si meneghen onnooselen man. Ende es te merckene dat die cancelier van Borgoengien om ghelts wille al die brieuen ghesegelt hadde

[Vp den.xv.sten dach van Maerte en den.xvij.sten dach van maerte]

¶ Item vp den.xv.sten dach van Maerte doe wasser daer ter seluer plecke onthooft noch een hout man.

¶ Item vp den.xvij.sten dach van maerte, dwelc was vp eenen maendach, doe wasser noch onthooft een eerbaer poortere van gendt die voorscepene of ghegaen was, ende noch twee met hem.

[fol. C.lxxx.v]

[Den.xviij.sten dach in Maerte en den.xxij.sten dach van Maerte en vp den.xxvi.sten dach in Maerte]

¶ Item doe wasser so verre tusschen ghesproken dat mer Ioncfrauwe van Bourgoengien elck Deken sijn banniere weder gaf, ende baden vergheuenesse mer ioncfrauwe voorseyde ende ooc mer vrauwe de Duwayereghe wedewe vanden hertoghe Kaerle. Ende hem lieden was remis ende quijtscheldinghe ghegeuen, om twelcke si blijdelick alle huyter wapene ghinghen, ende schieden, ende elc ghinc thuys waert in sijn' ruste ende vrede. Ende dit was vp den.xviij.sten dach in Maerte, ten.xi.hueren voor der noene, ende doe was die werck clocke gheluyt, diemen binnen langher tijt niet gheluyt en hadde.

¶ Item tcommuyn vanden Vryen quam te Brugghe, den.xxij.sten dach van Maerte, ende schuerden die vierschare vanden Vryen ende smeten dye selueren kricke ontwee, ende wierpen den krichoudere onder die voeten ende vinghen vier schepenen vanden Vryen, ende dedense byden Baliu van Brugghe vp den steen legghen, ende riepen met luyden voyse dat si onder die van Brugghe wesen wilden Doe smeten si vele schappraden open, ende schuerden alle die brieuen die si daer inne vonden, groote schade doende den ghenen die die brieuen aenghinghen.

¶ Item van daer ghingen si ten bisscops houe, ende smeten daer die consistorie vp, ende namen alle die daechbrieuen, instrumenten, ende protocollen, ende deden alle die brieuen ten viere, seggende si en wilden niet meer ghedaecht sijn, maer si wilden te wette ende rechte staen onder die van Brugghe.

¶ Item tcommuyn van Brugghe was seere verstoort, want vp den.xxvi.sten dach in Maerte, in desen seluen tijt ontrent half vastene deden si den Baliu van Brugghe gaen ende halen vele notabele personen. Te wetene

Lodewijc greffijnck

Ian gyens

Iacob die witte      ☩

Ian van ryebeke

Ian cameele      ☩

Cornelis breydele

Dye welcke alle gheleet waren vp den steen gheuanghen.

[Den.xxvij.sten dach in Maerte]

¶ Item vp den.xxvij.sten dach in Maerte so begheere tvoorseyde commuyn gheuanghen te hebbene alle dye ghene die sichtent den iare van.lx.Burchmeesters of Tresoriers gheweist hadden. Maer si en waren niet al gheuanghen. Ende men dede die rekeninghe ouersien vanden Tresoriers vp tschepen huys, in die presencie van hoofmannen ende Dekenen, ende dit gheduerde een deel daghen. Ende worden doe noch gheuanghen dese naeruolghende persoonen, te wetene.

Mer Ian de baenst ruddere

Maertin lem

Ian dhond die grossier dhoude

Mer Ancelmus adoorne

Ian van nyeuwenhoue.f.Clays

Ian dhond grossier die ionghe, ende meer andere.

¶ Ende midts dat Ian van nyeuwenhoue dhoude Burchmeester sijnde van tschepen huys hem seluen absenteirde vander stede van Brugghe, bedectelic sijne binnen der stede van Ghendt, so was hi ende andere die ghevlucht waren in gheroupen, vp een groote correctie, maer dye voorseyde Ian van Nyeuwenhoue en dorste hem niet ghetroosten in Brugghe te commene, dies was by der wet hooftmannen ende Dekenen gheboden, so wat persoon den voorseyde Ian ghecrijghen conste, men soude hem gheuen.iiij^c. croonen.

[Den.xxvi.sten dach in Maerte]

¶ Item die van Brugghe sonden vp dien tijt.ix.ghedeputeirde huyt den.is leden bi mer ioncfrau van Bourgoengien, biddende ootmoedelicke dat haer soude ghelieuen te commene in hare stede van Brugghe. het welcke si consenteirde. Dies was te Brugghe grote ghereeschepe ghemaect van alle den volcke vander stede, ende van alle die nacien om haer te ontfangen, maer sy en quam doe niet bi specialen belette. Ende dit was vp den.xxvi.sten dach in Maerte, daer tvolc van Brugghe seere in beladen was.

[Den laetsten dach van Maerte]

¶ Item dye voorseyde.ix.ghedeputeirde van Brugghe trocken weder bi mer ioncfrauwe voorseyde, ende si vercreghen beseghelthede dat die vanden Vryen gheen let meer sijn en souden, maer habitanten onder die stede van Brugghe. Ende datmen gheene ambochten doen en soude binnen der mijle ront omme die stede van Brugghe, ende vele meer andere pointen. Ende vele vanden commuyne vanden Vryen quamen te Brug-

[fol. C.lxxxi.r]

ghe den laetsten dach van Maerte, ende versaemden eeneghe ten Freren, ander ten Iacoppijnen, die derde te Eechoute, wel willende wesen onder die stede van Brugghe, ende si en rusteden niet omme dat te begheeren.

¶ Item vp dien seluen tijt, vp den laetsten dach van Maerte, soe ouerleet dese weerelt die prelaet vanden Eechoute, gheheeten heer Claeys plante.

¶ Item vp den seluen tijt soe waren oock eeneghe ghedeputeirde van Brugghe ghesonden binnen der stede vander Sluys, omme te wetene hoe dat beede die casteelen ghemant waren, want mijn here Symon de la lain was ouerleden. Ende dye vander Sluys ontfinghen eerbaerlicken dye voorseyde ghedeputeirde van Brugghe, ende beloefden te Brugghe te commene, also si oock deden, ende hem lieden was eerlick den wijn gheschoncken. Ende was doe Capiteyn van beede die Casteelen ter Sluys mijn heere van Pamele.

[Den derden dach van April]

¶ Item vp dien tijt so bleuen die van ghendt in die wapene staende, ende en wildender niet huyt scheeden, ten ware datmen iusticie dede ouer den Cancelier van Bourgoengien, ende dat om sekere causen die men vp hem te segghen wiste, die groot ende wonderlicke quaet waren. Oock wilden dye van Ghendt gheiusticiert hebben eenen Ruddere die sie deden halen int landt van Aelst, daer hi gheulucht was, soe varre dat dese iij.persoonen gheleyt waren ter exame, ende seere ghepijnt. Byden welcken si bi haren verlijdene, worden gheuonnest ter doot ende onthooft te sijne vp een schauot, het welcke alsoo volbrocht was, al vp den derden dach van April, ende was witte donderdach, te wetene dat mijn heere dye Cancelier eerst onthooft was vp tbloote scauot, sonder becleeden. Ende daer naer so was die tweede onthooft, maer doe was tschauot becleet met eenen rooden lakene. Ende den derden dye was onthooft, sittende vp eenen stoel, om dat hi in sijn beenen te seere ghequetst was, ende gheen macht en hadde om te knielene. Ende ontrent tschauot was ghehanghen een swart laken. Ende die iusticie al dus vulcommen sijne, waren die lichamen gehaelt met processien ende eerlicken begrauen. Item noch bleef te Ghendt gheuanghen dye Protonotare van Clingy, die verbeyder gheheten was van Tbisschopdom van Theerenburch, maer om dies wille dat hi Diaken was, soe was huytstel ghenomen tot naer dye paeschdaghen, hoe datmen met hem leuen soude.

¶ Item dese iusticie dus ghedaen sijnde, als voorseyde es, so waren noch ghedeputeirde van Brugghe ghesonden by mer ioncfrauwe Marie van Bourgoengien binnen der stede van Ghendt, ende baden haer vriendelicke dat si te Brugghe commen wilde, ten welcken si vriendelicken gheneghen was, maer si seyde. Waende si van wapeninge in wapeninghe te commene, si hadde lieuer te Ghendt te blijuene. Vp twelcke huer belooft was dat si te Brugghe gheen moeyte van wapeninghe vinden en soude. Dies was ghesloten bi mer ioncfrauwe, ende hueren edelen ende ooc by die van Ghendt dat si te Brugge commen soude vp den paeschauent.Anno.M.iiij^c.ende.lxxvij.