Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Dit es den voetual, die die van Luycke daden den Hertoghe Kaerle van Bourgoengien.

[fol. C.xxxij.v]

ITem eerst so quamen huyter stede van Luycke seere ootmoedelicke.iij^c.ende.xxij.persoonen vp tvelt, daerbye Prinche ghelogiert was, in haer lijnen cleederen, ende bloots hoofs, ende baeruoets, ende vyelen vp hare knyen voor den Prinche, wel een half huere tijdts gheduerende, biddende duer die bitter passie Christi, ende sijnder glorieuser moeder Maria, ende om mijn here sinte Lambrechts wille, dat hi wilde laten dalen sinen euelen moet, ende hem lieden vergheuen die mesdaet, schade, ende achterdeel, dat si yeghens sine hoocheyt, ende den ghemeenen landen mesdaen mochten hebben, bi quaden rade, ende met quader cause, stellende midts dien in sinen handen al haer lijf ende goedt, metsgaders den anderen inwonende, ende dit was den deder voetual van die van Luycke.

¶ Item die Prinche dit hoorende, hi namse in gracien by condicien, sonder te laten verbarnene ofte pijlgierene, dye goede haer lijf latende, dye quade te punierene alsoot behoort, ende met haer liederen goet te doene haer lieder beste. Ende met dese so dede dye Prinche viere poorten mannen met sinen volcke, ende daer sine bannieren huyt steken. Ende hi dede van sinen volcke logieren inde voorbouchen vander stede. Ende die van Luycke consenteirden, al dat die prinche begheerde. ende die Prinche ordonneirde sine ghedeputeirde omme tontfanghene, dat si belouen souden voor haer lieder mesdaden.

¶ Item svrydaechs.xiij.in Nouembre brachtmen alle die artijlgerye ende de engienen in die handen vanden ghedeputeirden, daer die vander stede wat swaricheden in maecten. Maer contra oportet non est remedium Ende tsaterdaechs brochtmen al haer lieder wapene ende gheweere, ooc inden handen van den ghedeputeirden, het welcke dye Prinche al dede wech voeren, in schepen, ten lande van Namen waert, ende daer was alle maniere van gheweere te weten hamers, sweerden, valckebecx, ghijsaerne, glauyen, hantboghen, aerm borsten, colueueren, serpentijnen, Ende al dese artijlgerye, ende engienen moesten si brijnghen buten der stede die welcke die Prinche al wech sandt alsoot voorseyde es. Ende oock brochten sy die voorseyde slotelen vander stede den Prinche.

¶ Item tsondaechs daer naer, so baden die voorseyde.iij^c.ende.xxij.persoonen al sulcke reuerencie den Bisschop van Luycke, also sijt ghedaen hadden den Hertoghe Kaerle, ende dit gheschiede inde voorboughen vander stede.

¶ Item binnen der tijdt dat die Hertoghe Kaerle met deser saken besich was, so quam een Capiteyn huyt Vranckerijcke ghenaemt Morissis de neufchateau met een groot deel van Fransoysen. Ende hertoghe Kaerle dat vernemende, hi en wilde hem niet mesdoen nochtans wel wetende, dat hi quam om dye van Luycke in staden te stane, maer hi sandt den seluen capyteyn.iij^c.rijnsche guldenen in drijnckghelde, beuelende dat hi wech trocke ende niet weder en quame in sulcke dolinghe, of het soude hem berauwen.

¶ Desen Capiteyn beloofde hem hooghelic vanden Prinche, ende hi track weder omme te Vranckerijcke waert, met sinen volcke wel blijde ende vrooylick.

¶ Item vp den seluen tijdt, so quam een rijckelic Ambassade huyt Vranckerijcke, aen den Hertoghe Kaerle, die welcke gheerne haer lieder last ontdect hadden, maer bi groter voorsienicheyt, so sprac tot hem lieden die Hertoghe Kaerle, seggende ghi heren ghi siet wel, dat ic nv seere onledich ben metten lasten die ic voor handen hebbe.aldus ghi sult verbeyden.iiij.of.v.daghen dan sal ick hooren ende met hu lieden spreken. Dese Ambassaduers bedancten den prinche van sijn vriendelijcke antwoorde. Ende si trocken logieren binnen Luycke, in eene schoone herberghe.

[Den.xvij.sten dach van Nouembre]

¶ Item twee dagen daer naer, dwelcke was den.xvij.sten dach van Nouembre, so ordonneirde Hertoghe Kaerle dat hi trecken wilde binnen der stede van Luycke also hi ooc dede. Ende daer stonden die luyckenaers lancx der strate aen beede den siden gheordonneirt elck met eender barnende keerse in die hant van wasse, bloots hoofts ende elck hadde een sint Andries cruyce voor sijn borst ghenaeyt, ende men sach dat die moeders oock haer ionghe kinderen een cruyce naeyden vp die borst, als dandere, in teeken van onderdanicheden.

¶ Item tincommen en tpasseren vanden volcke

[fol. C.xxxiij.r]

¶ Item tincommen en passeren vanden volcke vanden hertoghe Kaerle gheduerde van smorghens te clocke neghene tot den.iiij.hueren naer der noene, daer alle dye edele mannen reden al int harnasch, ende saladen vp thooft.

¶ Item dye hertoghe Kaerle was ooc der ghelijcke, ende hadde aen een harnasch dat so costelic was, dat hem elck verwonderde die sach, want het was voren ende achtere al verchiert met costelicken ghesteente. Ende hi hadde hangende voor sijn borst eenen alte costelicken dierbaren steen, die onsprekelicken schat weerdich was, ende hi reedt met eenen blooten sweerde in dye hant, in een teekene dat hy die stede ghewonnen hadde metten sweerde, ende achter den Hertoghe quamen ghereden.v.paegien, so rijckelic dat een wonder was, ende elc hadde een salade vp thooft onghelijck den anderen, ende elc om tcostelicxt, Ende dese hooghe ende vrome incomste saghen die voornoemde Ambassaduers van Vranckerijcke. Ende die hertoge Kaerle dede tpyroen of breken ende bringhen te Brugghe te schepe, ende was daer ghestelt vp die buerse daert menich iaer daer naer stont, ende dat in een ghedinckenesse, omme dat daer dagelicx die cooplieden van diueersche nacien wandelen ende verkeeren.

¶ Item voort dede die hertoghe Kaerle alle die pyroenen die in alle dye steden vanden Luycschen lande al of breken ende te nyeten doen. Ende men sal weten dat al tlant van Luycke, binnen der tijt van.vi.weken aldus bedwonghen was vanden Hertoghe kaerle.

Ende hie was doe out.xxxiiij.iaer.

Iuyste April den achsten dach
Tpyroen te brugge gherecht men sach.

¶ Ende ontrent den voorseyde pyroen stont ghegraueirt in eenen steen een verskin in latijne ghemaect, het welcke luydede in vlaemsche aldus.

Hout vp v preudsce oghen bouen den winden
Kent mijn val, inde goden machmen gheen vasticheyt vinden.
Ic was te ludic der edelheit teeken eersame
Ende der lieder glorie van onuerwinlicker name
Nv ben ic tuysien tspottelicx volcxken medallen
My tuygende byden handen van kaerle geuallen

¶ Item in dit selue iaer.M.iiij^c.ende.lxvij paulus die paeus van Roome sandt eenen Legaet aenden hertoghe Kaerle met eender bulle van groten aflaten, ende was aflaet van allen sonden ende pijnen der sonden, twelck aflaet eerst gheleydt was in sint Ians kercke te ghendt, beghinnende den eersten dach vanden Aduent voor midwintere, ende gheduerende tot den derthien dach al den dach duere. Ende alle die poorten ende die kercken ende die kerctorren van Ghendt die waren alle verchiert metter wapene vanden paeus van Roome. Ende vele biechtuaders van diueersche plaetsen saten daer in sint Ians kercke, ende aldus so was Roome vp dien tijt te Ghendt.

¶ Item men seyde als doe, dat die coninc van Hongheryen ende Ian blanc trecken wilden vp die turcken, ende daer omme gaf die paeus dese aflaten. Ende hi sandt in allen prouincien van kerstenrijcke eene bulle van ghelijcker moghentheyt, omme tvolck van wapenen daer mede te betalene. Ende in desen seluen tijt waren die reyen van Brugghe al verdoluen tot vp den ouden boom, gheduerende tot den iare.lxx.ende langhere.

¶ Item in desen tijt reyndet so seere in vlaendren dattet een wonder was, wel.vi.of vij.weken lanc, ende ten wintere was van cleenen vorste, maer men hadde in vele plaetsen int lant grote schade vanden groten ende hogen water

[Vp den.xxiiij.dach van Lauwe]

¶ Item in dit selue iaer quam meester Anthonis aeuroen, ende dede sijn intreye als proost, van sinte Donaes, ende tcollegie van sinte Donaes ghinc yeghens hem met processyen totter oostbrugghe, ende was vp den.xxiiij.dach van Lauwe. Anno.M.iiij^c.ende.lxvij.

¶ Item in dit iaer voorseyde, so begheerde hertoghe kaerle aen tlant van Vlaendren eene subuencie van thien hondert duysent rijders te sijnen behouf, ende hondert duyst rijders ten behouue van mer vrauwe sijnder moeder, ende noch hondert duyst Rijders te sijnder dochter behouf, bedraghende tsamen.xij^c.duysent Rijders, te wetene elcken Rijden voor.iiij.schellingen groten, die welcke voornoemde somme hem was vanden ghemeenen lande gheconsenteirt te betalene binnen.xv.iaren, te wetene elc let gheuende sijn transpoort totter tijt dat die voorseyde somme vulcommen ware.

¶ Item inden seluen tijt was die myne vanden

[fol. C.xxxiij.v]

alluyne gheuonden inder kercken landt van Roome. Ende die Paeus ordonneirde doe dat men gheen alluyn wt Turckyen coopen en soude, Ende hi gaf sijn alluyn.xij.iaer lanck gheduerende seere goeden coop. Ende waren doe ten tijden vele lieden, die hem metter coopmanschepen vanden alluyne moeyden, omme dattet so goeden coop was.