Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

[Item sdijsendaechs vp den.iiij.dach van Septembre]

Item sdijsendaechs vp den.iiij.dach van Septembre was te brugghe ter hallen huyt een ghebot ghedaen, dat alle die haghepoorters van brugghe commen souden binnen Brugghe binnen den derden daghe, vp die verbuerte van haren poorterschepe. Voort dat alle die steden van wetten onder Brugge gheleghen commen souden met haren standaerden ghewapent te Brugge, binnen den derden dage. Voort dat alle die vanden vryen die wilden wesen habitanten vander stede van Brugghe, dat si ooc commen souden te brugge vp die marct svrydaechs op onser vrauwen auende, met hueren bannieren in die wapene, ende met den standaerden van hueren ambochten, daer si onder behooren. Ende dit waren alle die steden ende dorpen die te Brugghe quamen in die wapene bi die van Brugghe, svrydaechs vp onser vrauwen auent Eerst Damme, Muenicreede, Houcke, mude, Oorscamp. Ende vp desen dach quamen die ghedeputeirde vanden.lij.ambochten, die gheweist hadden bi die van Ghendt, ende dese brochten dye nyeumare dat dye van Ghendt den lieden van Brugghe goede bystandicheyt doen souden, als ghetrauwe broeders, om hare vryheit ende preuilegien te helpene beschermen.

[Vp den.x.dach van Septembre]

¶ Item smaendaechs vp den.x.dach van Septembre, quamen te Brugghe met haren standaerden, Oostburch, Ardenburch, Blanckeberghe, Torout, ende vanden vryen, Lisseweghe, ende Dudzeele, ende sy begheerden te sijne habitanten vander stede van Brugghe.

¶ Item vp dyen maendach waren ghebannen te Ghendt heer Colaert van rouene, heer Roelant van huytkercke, Ingelram hauweel, meester Gillis vander woestijne, ende Ian vanden Damme elc.C.iaer. Ende soe wie een van desen v.dootsloughe, of te Ghendt gheuanghen brochte, men soude dyen persoon gheuen iii.libra. parezysen.

¶ Item alder cruycen auent waren te Brugghe ghecoren serganten, ontrent iii^c.ende haerlieder capiteynen waren Vincent die schuetelare, ende Iacob boonin Ende dese waren ghesonden Westwaert, beuelende den smallen steden die onder Brugge behooren, dat si met haren standaerden souden commen in die wapene te Brugghe vp die marct. Die sommege quamen te Brugghe, ende sommeghe bleuen thuys, si ghinghen int vrye ende clopten dye clocken aen een boort, ende vraechden of si wilden wesen habitanten onder brugghe of niet. Sommege prochyen quamen te Brugghe ter marckt om te sijne habitanten onder brugghe, ende waer die van Brugghe quamen vander nieu poort of van Ghistele westwaert, die van den Vryen hadden daer al van te voren gheweist, ende beualen den volcke van shertoghen weghe, dat nyement so coene en ware dat hi te Brugge trocke, nochtane quamen heyndelic te Brugghe, Oostende, ghistele, Lombaertschye, Oudenburch, ende Loo. Maer dye andere steden, als Nyeupoort, Dixmude, Veurne, Berghen, duynkercke, Burburch, Greuelinghe, dye sloten hare poorten yeghens die van Brugge, ende en wilden te Brugghe niet commen.

¶ Item onder desen tijt, sdijsendaechs naer onser vrauwen dach, so trocken mer Colaert van comene, Souuerein baliu van vlaendren, ende met Roelant van Huytkercke te schepe huyter sluys, ende voeren te Seuenberghe waert met groter menichte vangheselscepe.

¶ Item daer quamen ooc sommege prochien, omme te wesene habitanten onder Brugghe, als Iabeke, Vassenare, Straten.

[Vp sinte Berthelmeeus dach]

¶ Item int Oostvrye waren oock ghesonden ontrent vi.warf.xx.mannen vanden Serganten, omme te vraghene sommeghe prochyen of sy wilden habitanten sijn van Brugghe,

[fol. lxxxviij.v]

ende commen met hueren standaerden ter marct ofte niet. Ende vp sinte Berthelmeeus dach so quamen Ysendijcambocht, Oostburchambocht, Moerkercke, Ranscappelle, coolkercke, oostkercke, Heys, vijncambocht, ende ooc vele vanden proosschen, als Weyndune, Cleymskercke, nieumusire, meetkercke, Houtaenuwe, zuwenkercke, ende noch meer andere prochyen. Omme dat die van Brugge grotelijc mesdadich waren yeghen die hoocheit vanden prinche, als vooren ghenoopt ende gheroert staet. Eerst dat si stasin bricx sinen schouteeten doot ghesleghen hadden, ende om die poorte vander Sluys die sy open braken, ende bouen dien dat si mer vrauwe die Hertoghinne van Borgoengien met haren ionghen sone den graue van Chaerloys in die Cruyspoorte areessteirden, ende namen me vrauwe mer Roelants van huytkercke wijf huyten waghene vander princersse, die inden reghen thuyswaert gaen moeste

[Vp eenen sondach den laetsten dach van Septembre en vp den vierden dach van Octobre

¶ Item die van Ghendt, van Ipre, ende vanden vryen, te weetene, dye.iij.leden slants baden daghelicx voor die van Brugge aenden prinche om remissie ende vergheuenesse van alle tghene des si yeghen sijnder hoocheyt mesdaen hadden als voorseyde es. Ende voort dat hem belieuen soude hem lieden te beseghelen ende te confirmerene haerlieder vryheden ende preuilegien, also si hadden vp dye vander Sluys, ende vp tlant vanden vryen. Ende sprinchen antwoorde was, so wanneer dat die van Brugghe vander maerct ghescheeden waren, ende huyter wapene, dan soude hi doen al dat si begheerden. By wijlen die van brugge sonden te diueerscher tijt byden prinche te Ghendt oft elders daer hi was, eenen Burchmeester, ende.v.of.vi.vanden notabelsten wethouders, ende met sommeghe van den principaelsten vanden.ix.swaer Dekens, omme die remissie ende beseghelthede van haren preuilegien te vercrijghene, maer wat si deden, si en consten ter sprake vanden prinche niet gheraken, sy deden grote cost ende grote moeytenesse, maer ten halp al niet, so dat tsegghen was te Brugghe telcken als die ghedeputeirde quamen, want sy gheen bescheet en brochten, so datmen seyde. Thuenis ghinc thuenis quam. Heyndelic vp sint Mattheus dach, so waren eeneghe notable dye metten Prinche bekent waren, als heer Ian vanden Gruythuyse Capiteyn vander stede van Brugghe, die burchmeester Lodewijck vanden Walle, met sommeghe wethouders, ende met eeneghe vanden eerlicsten ende principaelsten Dekenen ghedeputeirt, om een eynde te hebbene vander remissie, ende ooc van haren preuilegien vander Sluys ende vanden vryen, omme te treckene byden prinche, als si daden. Ende die van sprinchen raet ende die vanden vryen belettent wel.vi.of vij.daghen, so dat die van Brugghe noch toeganck, noch audientie en consten ghecrijghen byden prinche te compareirene. Heyndelic die here Ian van Gruythuyse dede so vele dat die van brugghe ghecreghen toeganck ende audientie by den Prinche. Die vanden vryen stonden ende bordeirden met die van Brugghe, ende stonden ghedroomt in die alleye, so dat die van Brugghe in sprinchen camere nyet gaen en mochten. Ende daer omme so was beuolen die vanden vryen dat si souden die alleye ruymen, ende van voor sprinchen camere gaen, ende dat si souden harer vaerde gaen. Ende daer was so ghetracteirt, ende so ghesloten, als dat die Hertoghe Phelips soude commen ten Damme, ende daer soudemen alle dye pointen ende articulen vanden gheschille handelen. Ende heer Ian vanden Gruythuyse bleef.v.daghen byden prinche te ghendt, ende bi hem waren.v.notable van Brugge, van hem lieden die te Brugge vp die halle hadden ghearresteirt gheweest. Ende vp eenen sondach den laetsten dach van Septembre, doe quam die Prinche inden Dam met alle die ghedeputeirde van Brugghe, ende daer wast ghesloten vp den vierden dach van Octobre, dat die prinche soude beseghelen die preuilegien, ende alle dinghen te pointe, maer die van Brugghe moesten gaen huyter wapene, ende haer bannieren vander marct doen, ende elk thuysewaert trecken, ende doen sijn ambocht, also hy van te voren gheseyt hadde, ende heyndelic die marct ruymen. Hier vp hilden die van Brugghe raet met malcanderen, ende den raet hielt inne dat sijt vp dyen tijt niet doen en wilden, maer beloefden malcanderen bi te stane totter doot, ende daer vp gauen sy malcanderen beseghelde brieuen

[fol. lxxxix.r]

met der ambochten seghelen, ende met den seghele vander stede.

¶ Item twas bi hemlieden gheordonneirt, dat elck ambocht soude hebben een rabaudekin ende eenen voghelare. Ende omme den prinche te paeyene, so soude elck ambocht draghen sine banniere vp die houde halle, ende al sghelijcx souden doen alle die smalle steden ende prochien, die te Brugghe met hem lieden ter marct stonden, ende bi elcken standaert souden twee lieden blijuen wakende bi daghe ende bi nachte, ten coste vander stede van Brugghe. Ende alle die doe van buyten quamen, men ontfincse als poorters, of als habitanten vander stede van Brugghe.

[Smaendaechs naer sinte Denijsdach]

¶ Item smaendaechs naer sinte Denijsdach waren alle dye bannieren ghebrocht vp die houde halle. Eerste die banniere vanden prinche, vander poorterye, vanden ambochten, ende vanden.xiij.smalle steden, ende ooc vanden dorpen vanden vryen, ende daer souden sijse waken ende bewaren, als voorseyde es, tot dat sy vanden prinche hebben souden remissie van haerlieder mesdaet, ende haerlieder preuilegien beseghelt, ende vanden conterbrieue vanden groten calfs velle, die te Rijssele was, dye soudemen wederroupen ende casseren. Ende dit beloefde die Prinche al te beseghelene, ende binnen den derden daghe so soudemen die brieuen ten Damme halen.

¶ Item des dysendaechs, swoensdaechs, ende donderdaechs die wijle datmen tracteirde vander sake, ende dat die bannieren vander marct waren, soe dede die prinche den Dam mannen met sinen edelen, ende daer waren ghedaen commen fransoysen ende pycarden, ende hollanders. Ende die here van Lyledam was ghemaect capiteyn vanden Damme, ende sine hulpers waren die here van praet, die here van lichteruelde, ende die here vander Vere quam met vele hollanders ende zeelanders om brugghe te schepe te beuechtene, ende sy deden tusschen Brugghe ende den Damme stakitsen, om dat te Brugghe huyten swijne ende huyter zee gheen goet commen en soude. Ende die van Brugghe dat merckende, sdonderdaechs naer der clooster vespertijt, ende ooc om datmen dye beseghelthede vanden preuilegien vanden prinche niet ghecrijgen en conste, die.iiij.neeringhen namen hare bannieren weder vp dye halle, ende quamen staen weder ter marct in oordene also si hier onder ghescreuen sijn. Ende vp dien seluen donderdach auent, so sonden si wel.C.mannen in die huysen vanden vrylaten die binnen der stede woonden, en waren som schepenen vanden vryen, te Heyndricx van meetkercke, te Iacob Boudins sone, te Ians alyzen, te gheereaerts van meetkercke, ende si slougen die dueren open, ende namen die boghen ende andere wapenen, diemen dat vant, ende waren alle ghedreghen in tghyselhuys. Ende omdat die goede altoos met paeyse souden wesen, so was als doe gheordonneirt dat twee notabelicke gheestelicke persoonen huyt elcker collegie trecken soude ten Damme byden prinche, om den prinche ootmoedelic te biddene vander stede weghe van Brugghe, dat hi hem lieden wilde gheuen remissie van haerlieder mesdaet, ende beseghelthede van haren preuilegien, ende als hi hem dat vergheuen hadde so souden si terstont vander marct gaen. Tsvrydaechs ten.ij.hueren naer der noene, vergaderden huyt elcke collegie.ij.of iij.notable heren, ende ooc vanden.iiij.oordenen also vele. Daer was ghesloten datment also doen soude, ende die vreimde cooplieden dye wilden ooc den prinche bidden om sijn gracie. Ende meester Ian vijndegoet, prioor vanden Iacoppijnen in brugge, dese was ghelast vander clergye weghe twoort te doen voor den Prinche ouer alle tghemeente van Brugge. Ende als dese notabele gheestelicke heren quamen ten Damme byden prinche, si vonden daer die nobele vanden vreimden nacien, die welcke den prinche vriendelicke ghebeden hadden ouer die van Brugghe, dat hi hem lieden wilde nemen in gracie, ende vergheuen haerlieder mesdaet ende mesusen. Doe soe viel dye clergye te voet voor den prinche, ende meester Ian voornoemt die sprac twoort, biddende ootmoedelicke dat hi wilde vergheuen dye van Brugghe haerlieder mesdaet, die si yeghen sijne hoocheyt mesdaen hadden, ende daer of hem lieden gheuen remisse, ende ooc te hebbene beseghelt haerlieder preuilegien, ende vryheden, die welcke saken waren huyt ghestelt tot tsanderdaechs, saterdach sijnde.

¶ Item in deser naeruolghender manieren stonden dye bannieren in oordene ter marckt. Alder eerst voor tbeelfroot stont

[fol. lxxxix.v]

des Grauen van Vlaendren banniere met den swarten leeu, aen die Westside van sgrauen banniere stont die poortrye die.vi.sesten deelen, ende die.iiij.neeringhen, streckende also naer groeneuoorde.

¶ Item aen die oostside van des grauen standaert voor tbeelfroot tot den.iij.staken, stonden die wijntappers die.xvij.neeringhen.ij.bannieren, die temmerlieden, metsenaers, tegheldeckers, saghers, schilders, sadelaers, cupers, draeyers, boghemakers, wielmakers, scrijnewerckers, coordemakers, stroodeckers, plaesteraers, ende eerden pottemakers, lootghieters. etc. Vanden.iij.staken Noordtwaert tot der vlamincstrate streckende lancx die nyeuwe halle, daer stonden.Eerst dye smeden.ij.standaerden, die seluer smeden, die wapenmakers, dye tynnen stoopmakers, die backers, die muelenaers, die hoemakers, dye lijzecleeweuers, dye tijckweuers, die riemmakers, spellemakers, nastelinckmakers, die cattoen slaghers, dye cokermakers, barbiers, fruteniers, keersghieters, schiplieden. Dye makelaers.ij.bannieren, van groenvoorde Noortwaert Eerst beginnende tambocht vanden vleeschhauwers, ende vischcoopers, met datter onder behoort. Daer naer voor dye catte den cordewanier met.ij.standaerden, den swarten leirtauwere, dye huydevettere, die dobbeirders, die buersemakers, ende die hantschoewerckers. Voor dye mane dye scheppers met.ij.bannieren, die cousscheppers met een pinioen, die oude cleercopers, die pourpointstickers, die wiltwerckers, die oude graeuwerckers.

¶ Item noch stont daer by sint Ioris banniere, die scotters van den ouden boghe.

¶ Item vander vlamincstrate streckende naer die vischmarct, stonden die.xiij.smalle steden hier naer ghenoemt, maer die.viij.steden en warender niet ghecommen, te wetene, Sluys, Nyeupoort, dixmuyde, Veurne, Berghen, Duynkercke, Borborch, Greuelinghe. Dit waren dandere dier stonden, Damme, Muenicreede, houcke, Oostburch, Ardenburch, Demude, Blanckeberghe, Thorout, Oudenburch, Oostende, Ghistele, Lombaerdchye, ende Loo. Vander vischmarct tot sint Ioris steeghere stonden die standaerden vanden vryen, Ysendijcambocht, Ooostburchambocht, Moerkercambocht, Oostkercambocht, Ramscappelle, Westcappelle, Dudzeele, Lisseweghe, Coolkercke, Heys, huytkercke, Zuwenkercke, Meetkercke, Outaeuwe, Weyndune, Nyeumuestre, vlisseghen, Clemskercke Vijnckambocht, Camerlincxambocht, Tproossche, Ghistelambocht, Iabbekeamboch, Varssenare, Straten, coukelare ambocht, Leke, vlaerdsloo, snelleghem, Lophem, Ziedzeele, Oorscampambocht, Ruddervoorde, Waerdamme, Beernem, sint Ioris in distele.

[Int iaer.xiiij^c.ende.vij.]

¶ Item tvoor noemde collegie ende die ghedeputeirde van dien, commende weder byden prinche vp den saterdach, twelc was sinte Donaes auent, alsoot hem lieden gheseyt was, so was hem lieden daer vertoocht, hoe dat meester Anthonis kyen, ende meester Niclaes lancbaert te Brugghe commen souden van sprinchen weghe, metter copye vander remissie ende van der confirmacie vanden preuilegien, ende van den conterbrieue vanden calfs velle dye te Rijssele lach, die Ian byese met sijnen medepleghers gaf den Hertoghe Ian van Borgoengien. Int iaer.xiiij^c.ende.vij.ende dat men die openbaerlic lesen soude in platten vlaemsche ghescreuen, voor die wet, die.vi.hooftmannen ende die.lij.Dekens ende voor alle tghemeente, eermen die seghelen soude, omme te wetene oft hem lieden alsoe goet dochte, dat mense dan seghelen soude met sprinchen seghel, behouden dies, dat si alle vander marct gaen souden met haren bannieren ende standaerden, ende huyter wapene eermen den voorseyde brief seghelen soude. Ende dit hadden gheprocureirt aenden prinche ende vriendelick ghetracteirt.v.edele persoonen van des princhen rade, die welcke ghehoort ende verstaen hadden die causen ende redenen waeromme dat die van Brugghe vp die marckt stonden ghewapent met hueren bannieren. Ende dit waren die v.personen. Eerst die Archedyaken van Rouwaen, die Proost van sint Omaers, die here van Robays, dye welcke ghehoort ende verstaen hebbende alle die condicien ende causen van dye van Brugghe, beloefden den ghedeputeirden van Brugghe dat sy goede middelaers daer inne sijn souden tusschen den

[fol. xc.r]

prinche ende hem lieden, so si waren, als hier naer blijct. Ende dies als desen brief hemlieden vertoocht soude sijn, so soude die prinche vanden Damme vertrecken te Ghendt, want dye prinche wilde raet ende aduijs nemen met die van Ghendt, ende met sekere ghedeputeirde van Ipre die hi beuolen hadde te ghendt bi hem te sijne. Ende dye van Brugghe, te wetene den buchtmeester met sommege wethouders, ende die.vi.hooftmannen met den.lij.Dekens souden commen te Ghendt byden prinche, ende hem daer te voet vallen, hem biddende ootmoedelicke vergheuenesse van alle der mesdaet die si yeghen sine hoocheit mochten mesdaen hebben. Ende desen brief onghesegelt ghelesen sijnde voor alle tghemeente van Brugghe in die presencie vanden voornoemden.v.heeren van sprinchen rade, doen spraken die van Brugghe dat elc Deken soude te rade gaen met sijnen ambachte, ende elc hooftman met die van sijnen sestendeele, want si duchtede als si te ghendt commen souden inden wal, datmense letten mochte ende vanghen, ende ooc tlijf nemen alsoe die felle graefnede Rychilt, die dye wet van Oudenaerde dede onthoofden, ende.lxii notabele van Ipre dede dootslaen te meessene, int iaer ons heren.M.ende.lxxij. Ende dye van Brugghe hier vp raet ghenomen hebbende, si en dorsten nyet bestaen te Ghendt te gane, het en ware dat dese voorseyde.v.heren wilden blijuen te Brugge in ostaegien voor die ghene die van Brugghe te Ghendt trecken souden. Ende dese voorseyde heeren ghinghen ten Damme, ende informeirden den prinche van den quaden regemente van dat die vanden vryen vp die halle hilden van eeneghe personen die si daer gheuanghen ende ghearresteirt hilden, ende vanden foortsen ende exactien die si deden, daer si nochtans gheen let van Vlaendren en behoorden te sine, maer appendanten vander stede van Brugge, ende dier ghelijcke vander sluys, ende meer andere causen. etc. Ende met deser antwoorde ten Damme, ende dit int langhe vertoocht sijnde, dye voornoemde heren makeden eenen brief huyt hanghende besegelt met haerlieder seghelen, ende die.ij.gheestelicke prelaten beloefden vp haerlieder priesterschap, ende die weerlicke heeren bi haren Rudderschepe ende vp haer lieder trauwe, ende si stelden haer lijf ende goet ten wille van die van Brugghe, als dat si te Ghendt vry gaen ende keeren souden, ende in sprinchen hof in sijn sale, welc hof datmen heet ten Walle, ende datmen hem lieden niet mesverghen noch mesdoen en soude. Ende als sy haren voetual ghedaen souden hebben te Ghendt voor den prinche, dat si dan souden hebben gracie ende remissie vander mesdaet die si mesdaen hadden, yeghen den prinche ende sinen wijue, ende van dat si oock mesdaen hadden yeghen den ionghen Kaerle sinen sone die si lieten staen voor die cruyspoorte inden reghen vp den woensdach voor onser vrauwen dach in Pietmaent.

¶ Item si souden ooc hebben die vernyeuwinghe van haren preuilegien, ende oock dye cassacie vanden conterbrieue van Rijssele. Ende desen certificatie brief was ghetoocht ten Damme vp sinte Donaes dach. Ende het was doe beuolen datmen tsanderdaechs naer sinte Donaes dach wercken soude in allen ambochten, want van sinte Berthelmeeus daghe inden Ougst, so en hadden gheene ambochten in Brugghe ghewrocht tot sinte Donaes dach toe, anders dan backers, ende brauwers, vleeschauwers, vischcoopers, ende barbiers, ende muelenaers. Ende desen seluen certificatie brief vanden voorseyde v.heeren met haren seghelen gheseghelt, was te Brugge ghetoocht ende ghelesen tsmaendaechs naer Sinte Donaes dach. Ende ontrent den.iij.heuren naer der noenen waren alle die bannieren vander marckt ghedreghen vp die houde halle, alsoe wel die bannieren vanden vryen ende vanden anderen smallen steden, als die bannieren van Brugghe, ende bi elcker banniere bleuen.ij.mannen wakende bi daghe ende bi nachte, ende hadden elc.xij.groten sdaechs, ten coste vander stede van Brugghe.

[Den.xvi.dach in Octobre]

¶ Item sdysendaechs, twelc was den.xvi.dach in Octobre, doen reedt die Burchmeester van Brugghe met sommeghe wethouders, hoofmannen, ende Dekenen ende andere persoonen daer toe gheordonneirt te Ghendt waert met eene menichte van.ij^c.ende.l.mannen vanden eerlicsten vander stede. Ende des anderen daechs als die van Brugghe gaen souden inden Wal byden eerweerdighen prinche, so

[fol. xc.v]

laghen daer eeneghe vanden vryen vp die alleye, ende sy cokermuylden ende grenen als of si wilden ghecken met dye van Brugge, huyt den welcken hem lieden beuolen was van sprinchen weghe van daer te vertreckene ende die plaetse te ruymene, vp dat die van brugghe toeganck hebben mochten om te commene byden prinche.

¶ Item dye van Brugghe commende voor den prinche, si vielen hem ootmoedelic te voete, biddende hem om gracie ende vergheuenesse van al dies sie yeghen sijnder hoocheyt mesdaen hadden, ende hare preuilegien te hebbene beseghelt, ende den conterbrief van Rijssele te hebben gheschuert ende te nyeuten ghedaen als voorseyde es. Die prinche ter gods eere, ende omme tbehout van sinen lande, hy vergaf hem lieden haerlieder mesdaet, ende hy vulquam alle tandere ter bede van sinen neue den ionchere Ian van Cleue, ter bede van sinen edelen rade, vanden gheestelicken persoonen, ende ooc ter bede vanden cooplieden van Almaengien, vanden.iij.conincrijcken van Spaengien, van Arragoen, ende schotlant, ende ooc die nacie vanden Lombaerden, geneuoysen, venesianen luyccoysen, melanoysen, placentijnen, florentijnen, ende ooc ter bede van die van Ghendt, ende ghedeputeirde van Ipre, die als doe byden beuele vanden prinche by hem te Ghendt waren. Ende den voetual aldus ghedaen sijnde voor den prinche, hi was ghepaeyt van dye van Brugghe ter bede vanden voornoemden heren ende steden. Ende des anderen daechs soe wast sinte Luycx dach, doe gaf die prinche die van Brugghe haere beseghelde brieuen, ende si quamen te Brugghe ende brochten met hem lieden eenen Schouteeten, ghenaemt Berthelmeeus dye voocht. Ende tsvrydaechs naer.s.Luycx dach, twelck was den.xix.dach in Octobre, doe quam dye Schouteeten in die schepen camere, ende ontfinc die roede als Schouteeten, ende dede daer sijnen eedt. Ende ontrent den twee hueren naer dye noene, soe slouchmen dye clocke vp die halle, ende daer was gheboden. Eerst soe wye ghebannen was van penninck boeten yeghen den here, dat hi hadde vry gheleede.xl. daghen omme binnen diere tijt te makene paeys metten Schoutheeten.

¶ Item so wie dat ghepant was van huys hueren ende renten dat hy betalen mochte ofte composicie maken binnen.xl.daghen.

¶ Item dat elck vrylaet woonende int vrye, die begheerde poorter te sine,

dat hi quame binnen.xiiij.daghen men soude hem ontfanghen ende poorter maken. Tghebodt ghedaen, men las daer.ij.brieuen, deen was den brief vander remissie, dye welcke verclaersde hoe die prinche die van Brugghe al vergaf van dies si yeghens hem mesdaen hadden ter bede van sijnen neue van Cleuen, ende den heren, ende nacien, ende steden bouen ghenoemt. Ende voort gaf hy hem lieden hare preuilegien ende vryheden, omme recht, et, ende vonnesse te doene, also sy ghecostumeirt waren te doene, ende desen brief was ooc gheseghelt in groenen wasse met sydene coorden, met den minsten seghele vanden Hertoghe van Borgoengien, metsgaders, datte dier seluer tijt, sijnen meesten seghele was in Borgoengien, ghelijc den brief vander remissie. Ende daer naer was ghelesen den conterbrief van Rijssele, die welcke al te nieuten ghedaen was, ende ghecasseirt, den welcken brief Claeys die soutre, Ian byeze, Lieuin schuetelare, ende Ian bortoen deden maken te half Meye.

[Int iaer.M.CCCC.ende.vij]

¶ Int iaer.M.CCCC.ende.vij.naer dat si Ian Camphin, Ian hoonin, Claeys barbazaen ende Zegher vanden Walle hadden ghedaen bannen. Ende als dese brieuen ghelesen waren, so was beuolen dat elck sijnen standaert huyter halle draghen soude, huytghenomen den standaert vanden prinche, dye was ghedreghen ten huyse vanden Scoutheetene in die looue

¶ Item den standaert vander stede was besteyt in tbeelfroot, den standaert van sint Ioris vanden cruysboghe was ghedreghen in sinte Pieters cappelle inden Choor, ende elc standaert vanden.vi.sestendeelen, waren ghedreghen elc in sijn hooftmans huys, ende die standaerden vanden ambochten waren ghedreghen elc in sijns Dekens huys, die bannieren vanden smalle steden drouch elc hooftman in sine herberghe, ende die standaerden vanden vryen waren ghedreghen vp tschepen huys, ende daer besteit, die welcke waren in ghetale tot.xxxiij.toe.

[Vp den dach vanden.xi.duysent maechden]

¶ Item des sondaechs voor dye noene, twelc was vp den dach vanden.xi.duysent maechden,

[fol. xci.r]

so drouchmen te Brugghe een schoon processie generael, metten fierter van sinte Donaes om god te louene ende te danckene, dat tvolck vander marckt ende huyter wapene was, ende dat si paeys hadden met haren natuerlicken here ende prinche. Ende men drouch die processie ouer die marct, ouer die plaetse maelberch, ende also weder te sinte Donaes.

¶ Item vp den seluen dach tsachternoens, so waren ghedachuaert die heren om smaendaechs te Brugghe te rechte ende te wette te stane voor burchmeesters ende schepenen ter vierschare van Brugghe, ende omme dat sy ne gheene van hem lieden en compareirden voor iusticie, so waren si ghebannen elc.l. iaren huyten lande van Vlaendren vp haerlieder hooft. Ende dit waren die persoonen, so si hier naer ghenoemt staen. Eerst.

Mer Roelant van Huytkercke
Mer Colaert vanden Clyte
Ian de baenst	Lodewijck buyc
Laureys vanden moere	Ian van sevencote
paridaen wouters sone	Willem carre
Guy de baenst	Iacob van roesselare
Pieter Ermy	Pieter van penaghen
Ioris leutack	Ian vanden slotele
Wouter die grote	Ian reylof de temmerman
Rogier Dauids	Ioos tsherenknape.
Somme.xviij.persoonen.

¶ Item vp den seluen achternoene dat die voornoemde persoonen ghebannen waren, die notabele ende goede mannen, die wethouders, Tresoriers, ende secretarisen gheweist hadden binnen.xxx.iaren binnen Brugge, ende in die houde halle gheuanghen hadden gheleghen van smaendaechs naer sint Gillis dach tot smaendaechs nae die.xi^m. maechden dach, twelc was wel.vij.weken, si ghinghen vander halle ende moesten gaen vp den steen in tghyselhuys, ende in die vangenisse van die vanden vryen, ende moesten daer blijuen tot tsanderdaechs, ende doe waren si verborcht ende ghinghen thuyswaert in haer lieder huysen elck daer hi wuende.

¶ Item tsdonderdaechs so quamen weder die.iiij.neeringhen ghewapent in den burch, ende versochten ende begheerden in alder manieren dat die notabele poorters dye gheuanghen gheweist hadden, souden weder gaen in vanghessen vp den ghysel steen, ende noch.v.ander daer toe, duer al dat si goede sekere ende souffisan te borghen ghestelt hadden. Dit waren die.v.andere notabele die si ooc gheuanghen begheerden te hebben, te wetene Iacob byese Iacob Reubs, Iacob haghelsteen, Cornelis van meerendre, ende Pieter dye cuer, ende omme dat si alle poorters waren, ende waren gheuanghen sonder wet of vonnesse vp hem lieden ghewesen te sijne, twelcke was contrarie den preuilegien vander stede, so versochten si ontsleghen te sijne, ende dattet so behoorde te sijne, so waren si heyndelicken ontsleghen, ende elck ghinc in sijn huys.

¶ Item omme dat die van Brugghe ghebannen hadden die voornoemde heren vander sluys, soe vergramde hem huyter maten seere die prinche vp dye van Brugghe, ende hier omme rees eene meerder rommelinghe ende discoort tusschen die vander Sluys ende die van Brugge. Ende die vander Sluys claechdent den prinche ende sijnen rade, ende hem lieden was gheraden dat die ghebannen personen binnen der Sluys blijuen souden, midts dat si som wethouders waren ende in sprinchen dienst, vp den welcken dat si gheen kennesse en behoorden te nemene. Ende met deser beroerte soe ghinghen die vander sluys ten schimpe van die van brugge het swijn doen stakijtsen, so nauwe datter nauwe.ij.schepen duere varen en mochten.

¶ Item die vander Sluys spraken schimpelijc toe den visschers van Muenicreede, ende beletten dat si niet visschen en mochten. Doen quamen si ten houcke, ende te Muenickereede, ende verioughen tvolc, ende quamen ooc bi Ardenburch, ende by Keyle, ende namen sommeghe lantslieden haer vytaelie, maer si vreesden sommege haghepoorters die te Brugghe nyeuwelincx poorters gheworden waren, ende sy quetseden eenen van dien buter maten seere. Dit verhorende die van Brugghe vp auentuere of den prinche in sijnder gramschap inghenomen mochte hebben die stede van den Damme, ende dat bi dien gheene coopmanschap en soude moghen commen te Brugghe, oock mede vp auentuere of die vander Sluys ghenomen mochte hebben die stede van Ardenburch, so coren dye van Brugghe.v^c.serganten, ende sonden dye ten Damme ende Tardenburch omme die te houde

[fol. xci.v]

ne ende te bewarene, ten behouue vander stede van Brugghe.

¶ Item vp den seluen maendach naer sinte Symoen ende sint Iuden dach, als dese serganten trocken naer Ardenburch ende naer den Damme, so quam te Brugghe die nyeumare, dat mer Ian van Huytkercke capiteyn vander Nyeupoort gheuanghen ende ghenomen hadde een schip met groter coopmanschepe commende huyt Castijlgen, ende datter int schip sommeghe vlaminghen waren, ende hi soude een vanden castilyanen hebben ghedaen onthoofden binnen der Nyeupoort, daer omme dat die nacie vanden spaengiaerden quamen claghen in dye camere van Brugghe. Ende als doe was by auentueren te Brugghe die vrauwe van Ghistele, die welcke ghearresteirt was ende versproken van die van Brugghe omme dieswille dat si den vlaemschen stroom niet vry en hilt vanden roouers, want si hadde den tol van brugghe, daer voren dat sy behoorde tswijn ende den vlaemschen stroom veyl ende suyver te houdene vanden roouers ende quaetdoenders, ende die van Brugghe begheerden aen haer dat sijt doen soude, of si soudender selue in voorsien tot haren coste.

¶ Item vp dien seluen maendach namen die vander sluys vier vaten wijns huyt eenen schepe dat ter sluys lach ende wilden wesen te Brugghe.

¶ Item des dysendaechs voor alder heleghen dach,

die notable poorters die inden ghyselsteen gheleghen hadden waren ghetauxeirt te gheuene elc een somme van penninghen, ende si stelden som daer voren borghe, ende doe ghinghen sy thuysewaert, sonder twee, Iacob van buerse ende Iacob remgoot, die bleuen daer liggende, ende en wilden niet ghetauxeirt sijn, ende seyden dat si nyet en meenden te gheuene, want si meynteneirden dat si net mesdaen en hadden.

¶ Item die serganten die Tardenburch laghen, die sommeghe die ghinghen byder sluys ten huyse van Guy de baenst, ende sloughen die glaesveynsteren ende vele andere dinghen in sticken, ende daden daer grote schade. Ende als dese.vi^c.serganten.xiiij.daghen huyt gheweist hadden, men moeste hem lieden gheuen xij.groten sdaechs. Het coste der stede van brugghe bijden.iij.duysent rijders. Dese serganten quamen te Brugghe waert van Ardenburch, ende commende bi moerkercke brugghe, Coppin edelijnc, bernaert mahieu, ende Daneel reyniers, si roofden den bastaerde van Moerkercke van.xij.schilden.

¶ Item als si den Dam gheleden waren vp sinte Maertins dach, ende alle die serganten van Ardenburch ende vanden Damme tsamen gaende te brugge waert, ende commende bi sint Adriaens cappelle, doen riepen dese.iij.Coppin edelinc ende sijn.ij.ghesellen. Alle die ghene die die stede van Brugge liefhebben die volghen ons. Ende sy ghinghen int huys van Lieuin reubs, dat hem vader ende moeder hadden ghegheuen in huwelicke, te wetene Gheeraerts reubs, ende clommen bouen vp thuys, ende ghinghent al ontdecken van bouen nederwaert, ende braken dueren ende veynsteren, ende wiepen die bedden, coetsen, tafelen, scraghen, ende anderen huysraet in die gracht, ende braken al datter wel stont.

[Swoensdaechs naer sinte Maertins dach]

¶ Item swoensdaechs naer sinte Maertins dach, quam Coppin edelijnc inden burch byder schole van sinte Donaes, om sijn ouermoedighe woorden die quaet, aerch ende schimpelic waren, ende omme dat hi drie reysen of meer den raet van Burchmeesters, schepenen, ende hoofmannen verstorbeirt hadde in dye schapen camere van Brugghe, daer omme wordt hy daer ghesleghen ende seere ghequetst. Hi ontliept ende vloodt in die kercke van sinte Donaes, ende barch hem achter den choor, men volchdene scharpelijc, ende men souden daer doot ghesleghen hebben, en hadden hem die canonicken niet beschudt, die welcke hem deden vpnemen ende legghen in haerlieder vangenesse. Ende niet yegenstaende dat hi daer beschudt was van doot ghesleghen te sijne, ende noch gheuanghen was, beroemde hi hem van soe vele quaets ghedaen hebbende, ende noch vermat te doene, dattet een wonder was, met vele mede ghesellen die hi wel wiste. Dit wetende dye vander wet, hoofmannen ende Dekenen, sy ordonneirden datmen Morissis van varsenare, die Burchmeester doe was van brugghe, tallen tijden dat hy int schepen huys quame, of van daer thuys ghinghen, datmen hem gheleeden soude met.xxx.vromer mannen ofte meer. Voort was gheordonneirt dat elck ambocht soude hebben alle nachte

[fol. xcij.r]

x.of xij.persoonen wakende in haerlieder ambochts huys, of int huys van haren Dekene.

[Svrydaechs naer sinte Maertins dach]

¶ Item svrydaechs naer sinte Maertins dach waren te Brugge vergadert die iij.staten van Vlaendren, die prelaten, die edele, ende die heren vander wet van Ghendt ende van Ipre, ende den schout ende burchmeester van Brugghe. Ende dese versaemde staten ouersaghen wat preuilegien ende vryheden dat dye van Brugge hadden vp die vander sluys. Ende dese voorseyde vanden.iij.staten ouersaghen ooc die preuilegien vander sluys, omme te makene eenen goeden gheduerighen paeys tusschen die.ij.steden, ende ooc den prinche.

[Vp den ij.maendach inden aduent]

¶ Item vp den ij.maendach inden aduent, begheerde die Schouteeten vierscare te vergaderen ende te dinghene van Coppin edelijnc die doe gheuanghen was ende vp sine medeghesellen, maer die Dekens en wildent niet ghedooghen, omme dieswille dat laetste vonnesse, dat die schepenen van Brugge wijsden vp die vander Sluys, die welcke ghebannen waren bi haren vonnesse huyten lande van Vlaendren niet vulcommen en was, want si noyt sindert huyt den lande van Vlaendren en quamen. Ende waert so dat si van nieus ghinghen dinghen eer dat die ballinghen tvonnesse obedierden, si souden verliesen haerlieder preuilegien. Die Schoutheeten sprac ouermoedelic hem lieden alle toe ende seyde. Ick sal die vierschare openen ende dinghen wien dat lief of leet van hu lieden, ende omme dier woorden wille was hi in vreesen van doot ghesleghen te sijn, maer emmere met vriendelicken woorden was verstelt.

[Des donderdaechs daer naer vp sinte Lucyen dach]

¶ Item des donderdaechs daer naer vp sinte Lucyen dach quam die prinche in dye stede van Brugghe met.vij^c.pycaerden, ende elc hadde aen een iacke, ende eenen hantboghe met gheschotte, alle die collegien van Brugghe ghinghen yegen hem met processien, buyten der smede poorte, ende die wethouders stonden binnen der smedepoorte, die hoofmannen ende die dekenen stonden bi sinte loys huys. Ende als die prinche was binnen der poorte, dye capiteyn van brugge Vincent die schuetelare, die schoutheeten ende die wet ghemeenlic, vielen hem te voet, ende wellecomden hem met groter reuerencien ende weerdicheden. Ende doen sprac meester Ian die mil, bi laste vanden capiteyn, Scouteeten, ende der wet, ende den ghemeenten vander stede aldus. Ghenadighe here ende prinche, gode moet ghi wellecomme sijn ende al huwen subdijten vander stede van Brugge, mijn heren mijn meesters die ghi hier yegenwoordich siet, bidden huwer princhelicker weerdicheyt ootmoedelic, dat ghi hem lieden paeysiuelic wilt laten ghebruycken dye preuilegien, rechten, ende vryheden die hem lieden hier voortijts verleent ende ghegheuen sijn bi huwen voorders, ende bi hu edele heere beseghelt, sonderlinge yeghens dye vander sluys, die welcke ons ouerlastich ende moeyelic sijn, brekende onse preuilegien, ende ons recht onthoudende. Dye Prinche dit ghehoort hebbende, antwoorde met bedructen sinne seere swaermoedichlic. Ick ben daer omme hier ghecommen te Brugghe, om hu lieden in paeyse ende in vreden te stellene.

¶ Item des vrydaechs in dye quatertempre voor kersdach, ontrent den.x.heuren inden aduent, men brochte den prinche die nyeumare, dat die vier neeringhen stonden in die wapene vp die marct, ende daer omme die prinche ontboot in allen herberghen om sijn volc dat si ghewapent ende wel voorsien by hem souden commen, so datter terstont waren bi hem wel.v^c. mannen welvoorsien ende ghewapent. Ende die prinche ontboot bi hem Vincent die scuetelare den capiteyn van Brugge, ende vraechde hem waer omme dat die van Brugge in die wapene waren, ende Vincent was seere verwondert want hi nyeuwers of en wiste, ende hi nam met hem van sprinchens huysghesinne sommeghe personen, ende si ghinghen ter marct besien oft so was, ende si en vondender nyement. Ende omme dat die prinche qualic gheinformeirt was, daer omme quamen des anderen daechs die hoofmannen ende die lij.Dekenen hem lieden voor den prinche excuserende, ende deden hem vriendelicke bidden dat si mochten weten wie hem lieden also beloghen hadde, sy soudense doen punieren.

¶ Nota, hier naer volghen die pointen ende articulen waer of dat hem dye Prinche beclaechde ouer die van Brugghe Eerst dat si ghemaect hadden een bedecte alianchie die poorters yegen die ambochtslieden. Ten.tweden dat si sijne edele lieden van sinen vppersten rade, sine wethouders ende officieren binnen sijnder stede vander Sluys

[fol. xcij.v]

ghebannen hadden huyt ten lande van vlaendren.

¶ Ten.iij.dat si maeckten diueersche wapenloopinghe sonder consent van hem als prinche. Ten.iiij.omme dat si dye vanden vryen hadden ghenomen haerlieder vrylaten ende hadden die poorters ghemaect, ende vele meer andere pointen daer si hem inne mesgaen hadden yeghen sine hoocheyt. Ende om hem lieden dese saken te kennen te gheuene, so lastede ende beual hi eenen meester Ian vijndegoet dat hijt hem lieden segghen soude. Ende ten beueilene vanden prinche, so verhaelde hi hem lieden alle die voorseyde pointen int langhe, ende begeerde alle die te nyeuten ghedaen te hebbene, ende die brieuen die daer of ghemaect waren te hebbene ghecasseirt in sijn presencie. Voort so begheerde hy drye steden te hebben te hem waert, te wetene Oudenaerde, Sluys ende Nieupoort. Ende dat si noch eeneghe andere steden noch amboch- bochten vp dye ambochten ende neeringhen die men in eeneghe vanden.iij.steden doen soude, eenich besouck souden hebben. Vp die voorseyde clachten ende begheerten was lange ende veil tijts ghetracteirt, ende vp sinte steuens dach soe wast gheapointeirt aldus. Eerst dat die vnye ende eendrachticheit vanden poorters ende vanden ambochten blijuen sal

¶ Item den ban ghedaen vp die vander sluys, dye wort van weerden, maer ter bede vanden prinche mogen si blijuen in Vlaendren, maer te Brugghe nyet commen.

¶ Item van desen soude hemlieden die prinche gheuen letteren dat dit appointement nyet preiudicieren noch quetsen en soude in toecommenden tijden den preuilegien, rechten, ende vryheden vander stede van Brugghe.

¶ Item vanden haghepoorters die daer in ghecommen waren, souden betalen haerlieder yssue ter plaetsen daer si gheseten waren. Voort datmen die stakijtsen ter sluys huyten swijne doen soude.

¶ Item dat die van Brugghe haerlieder preuilegien die si hebben vp die stede vander Sluys, dat si dye ghebruycken ende behouden sullen, maer poorten, vesten, mueren diere ghemaect sijn die sullen blijuen in wesene so si sijn. Ende daer waren notabele heren toe gheordonneirt die van sprinchen weghe ouersien ende visenteren souden die preuilegien, rechten, ende vryheden, beede vander stede van Brugghe ende vander sluys, ende elc soude tsijne gebruycken. Ende als vanden sticke van die vanden vryen dat si wilden sijn tvierde let van vlaendren, ende dat si begheerden te hebbene eenen seghele ende een banniere met meer andere pointen, dat soude blijuen staende tot dat taccoort ghemaect soude zijn tusschen die van brugghe ende die vander sluys. Ende dit gedaen sijnde die Prinche trac te Rijssele, ende hi liet die van Brugge beseghelde brieuen met sinen seghele vanden voorseyde apointemente.

¶ Item vp.s.Ians dach in die kersdaghen waren te brugghe ghebannen Coppin edelinc, Bernaert mathieu, ende Daniel reyniers elc.l. iaer huyt den lande van Vlaendren vp sijn hooft,

[Up.s.Vincents auent in Laumaent

¶ Item up.s.Vincents auent in Laumaent, mer Ioos van haelwijn om dye grote foortse ende exactie die hi dede doen, ende menich iaer ghedoochde dat sijn muelenare thuytkercke nam dat seste deel vanden multre, daer hi maer het.xiij.en behoorde te hebbene by gracien. Ende dat hi bedwanc die van Blanckeberge dat si te brugge niet een witte broot en mochten coopen om haerlieder kinderen pap medete makene. Hier omme was hi ghecondempneirt by der wet van Brugghe die van blanckeberghe te gheuene in restoireten profijte vander stede, die somme van.iij^c.libra parezysen. Ende dat die van Blanckeberghe ende van huytkercke souden moghen broot coopen waer si wilden, ende van dier tijt voort souden gheuen van malene van haerlieder coorne het twaelfste vat ende nyet meer.

¶ Item was voort ghecondempneirt te Brugge te doen makene aen die veste.v.roeden muers, tsijnen coste.

[Tsaterdaechs naer.s.Pauwels dach in Lauwe]

¶ Item tsaterdaechs naer.s.Pauwels dach in Lauwe, die ambachten vergaderden te vespertijde al ghewapent vp dye marct, ende si begheerden te wetene wie si waren die ten hertoge gheinformeirt hadden svrydaechs voor kersdach van dat die vier neeringhen ter marct ghewapent stonden, twelc soe niet en was, waer omme die prinche seer tonvreden was vp dye.iiij.neeringhen, ende dede sijn volc vergaderen ende wapenen. Eenege vander stede hadden suspicie vp Vincent die scuetelare die capiteyn van brugge ende Ian parlant, si waren beede ghehaelt ende gebrocht vp die halle, ende men soudse gheworpen hebben ter hallen huyt vp die marct, maer Ian parlant dye

[fol. xciij.r]

excuseirde hem so wel ende so bescheedelic, dat tvolc in hem ghepaeyt was, maer dexcusacie van Vincent die schuetelare en was soe claer niet, hi en bleef gheuangen, ende in handen vander ghemeente. Tusschen onser vrauwen dach lichtmisse ende paesschen, Morissis van Varsenare burchmeester van Brugge, omme dat hy duchte ende vreese hadde dat hem die prinche weder vergrammen mochte vp die stede van Brugge ter cause van deser laetster wapenlopinge, so reedt hi ghetijdelicke bi den prinche, als nv tatrecht, als nv te Rijssele. Ende om dat tcommuyn sine meeninghe niet en wiste, si hadden vp hem quade suspicie als dat hy pijnde datmen tcommuyn tonder houden soude.

¶ Item swoensdaechs in die quatertempere in die vasten, eenen Robrecht de greyl des grauen van Antholien dochter sone in Schotlant, omme sijnder quaetheyt ende ouerdaets wille was ghebannen huyt schotlant. Dese Robrecht de greyl nam met hem sesthiene vrome ghesellen, ende hem was ghelaten weten van eenen camerlinc vanden coninc Iacob van Schotlant, als dat die coninc tmeeste deel vander vastene soude wesen te parc in tconuent vanden predicaren. Dese voornoemde ballinc met sinen vromen ghesellen quam in tvoorseyde tconuent vp den seluen woensdach bi nachte ontrent.iij.hueren voor der middernacht. Die.coninc.was in sijn wambeys onghenastelt meenende te gaen slapene, ende ter middernacht weder vp te stane om te gane ter mattene. Wesende aldus maer sijn derdere in sine camere, so es ghecommen dese voorseyde Robrecht vp toeuerlaet vanden camerlinc voorseyde in die camere vanden coninc.ende heift hem daer met sinen ghesellen ghebrocht vanden lijue ter doot ende deerlijcken vermoort. Dese robrecht met sinen gesellen dese moort ghedaen hebbende, meenden wel te vliene eewelic huyt den lande, maer si waren soe scherp gheuolcht dat si emmer gheuanghen ende al ghecregen waren. Dese voorseyde robrecht was gheexamineirt of yement van deser moort wiste meer dan sijn ghesellen. Ende hi bekende hoe die Graue van Acholien daer of wiste, die oom was vanden seluen.coninc.ende die naeste om.coninc.van schotlant te sine, hadde die selue.coninc.gheen hoyr ghelaten van sinen lijue commende, ende dat die voorseyde Graue van Acholien dat versweech, die wel meende by sinen heilene noch selue coninc van Schotlant te sijne, huyten welcken hi oock gheuanghen wort ende ghesleipt te peerts steerte, ende daer naer onthooft ende ghequaertiert, ende dlichame vp een wiel ghesedt, ende thooft was bouen trat ghesteken vp eender glauie schacht, ende onder trat was ghescreuen in een bardekin met groten letteren. Hic est rex traditorum scocie, ende vp thooft was ghestelt een croone vul dagghen. Robrecht sijnder dochter sone was ooc ghequaertiert, ende alle sijn ghesellen waren onthooft tot.xvi.toe, ende dye lichamen vp raden ghestelt.

¶ Item vp onser vrauwen dach annunciacie in die Maerte, so was des conincx oudtste sone ghecroont coninc van Schotlant, een kint van.viij.iaren.

¶ Item svrydaechs voor palmen sondach waren te Parijs gheuanghen meester Pieter maugherry Canonick van onser vrauwen kercke van Parijs, ende met hem drie andere poorters van Parijs. Ende dese viere waren gheaccuseirt dat si souden hebben ghelaten in commen heymelicken die Inghelschen met machte van volcke binnen der stede van Parijs, vp den palme sondach in dye hoochmesse. Ende swoensdaechs daer naer in dye passie weke, waren die drie parizienen onthooft, ende meester Pieter maugherry dye wordt ghecarckert.

[Des maendaechs in die paessche daghen enden.xv.dach van April]

¶ Int.iaer.M.iiij^c.ende xxxvij.des maendaechs in die paessche daghen, twelc was den eersten dach van April, so waren vergadert te Brugghe die wet, hooftmannen ende Dekens om dye stede te houdene in paeyse ende in vreden. Daer was een scepper die hoorde dat den hooftman van tskaermers sestendeel altijt sprac ten paeyse, ende hadde ghedaen tbeschut van andere hi soudene daer omme ghesleghen hebben. Des maendaechs naer den anderen sondach naer paesschen, twelck was den.xv.dach van April, was te Ghendt een grote wapenloopinge van tghemeente yeghen den heren, ende dat om tgrote verwijt dat tghemeente dagelicx hoorde van den heren, twelck was, hadden dye van ghendt niet deerste gheweist dye vloden ende vp braken van voor Calis, die Prinche soude wel Calis eerlanc ghecregen hebben. Sy quamen voor tschepen huys, ende sloughen dueren ende veinsteren in sticken, ende si braken sommege scrij

[fol. xciij.v]

nen ende andere sloten, ende sochten sommeghe schepenen, ende den Deken vander groter neeringhen. Voor tscepenhuys was seere gheuochten, ende daer waren vele lieden seere ghequetst, ende daer bleuender.iij.of.iiij.doot in tgheuecht. Ende heyndelicken so wort ghewroucht Ghyselbrecht patteyt die Dekene vander groter neeringhe, die daer bi in een huysekin gheuloden was. Si liepen darwaerts ende sloughene daer doot, omme dieswille dat hy een was vanden principaelsten die den roup ende beuel gaf by nachte dat theyr vp breken soude van voor Calis, ende dat si thuysewaert trecken souden.

¶ Item in die selue weke des donderdaechs voor die brugghemarct, so quam tambacht vanden smeden tsauonts te Brugghe vp die marckt al in die wapene, ende alle dandere ambochten die volchden hemlieden. Ende tsauonts tusschen den viij.ende den.ix.hueren inden auent quam den Burchmeester van brugge bi Morissis van varsenare bi hemlieden, ende men vraechde hem waer omme dat hi so dicwijle ende so simpelic by den prinche trac, ende sonder tweten vanden ghemeenen rade vander stede, ende sonder hem te horene verantwoorden, sy wildene ghesleghen hebben, maer Iacob van varsenare die doe vpper hooftman was van Brugghe, die beschuddene, ende halp den Burchmeester dat hi ontghinc, ende vloodt in Groeneuoorde. Ende Iacob van varsenare die versprac tcommuyn, omme dat si den Burchmeester so rudelic toe spraken, ende daer omme was hi vp die stede daer doot ghesleghen, ende Iacob adoorne, hooftman in skaermers sestendeel slouch naer den ghenen die iacob van varsenare doot slouch. hi wart van sommege vrienden huyt ghedroomt, ende hi ontquam onghequetst van danen. Die burchmeester wort gewroucht dat hi was in Groenuoorde, ende wort daer ghesocht ende ghecreghen, ende wort gheleet voor die halle, ende wort daer doot gheslegen bi sinen broeder Iacob. Tvrydaechs ende tsaterdaechs daer naer vele poorters ruymden huyt Brugge met lijue ende met goede also verre als si consten, want si saghen wel datter wonderlic begonste te gane, daer en bleef niement vander wet weghe dan den burchmeestere vanden courpse. Die capiteyn, Scoutheeten, baliu, ende die.v.hooftmannen vanden v.sestendeelen waren alle wech.