Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Hoe int iaer.xiiijc.ende.xxxv.grote haghel steenen vielen die tcoren al bedoruen.

[fol. lxxxiiij.v]

ITem int selue iaer van.xiiij^c.ende xxxv.vp sinte dominicus dach so vielen ontrent Brugghe afgrijselicke grote haghelsteenen te oudelem, ende te sietseele. Sommege waren also groot als duuen eyeren, ende bedoruen in vele plaetsen die vruchten, dye noch vp tvelt stonden.

¶ Item vp dyen seluen dach die coninghinne van Arragoen ende van Nauarre, ende die groote meester van sinte Iacobs in Spaengien, ende die broeder vanden coninck van Nauarre voeren te Napels waert, met eene grote vlote van schepen, vul volcx van oorloghen, om dat landt van Napels metten sweerde te ghecrijghene, ende commende voor dye stede van Gayette, daer waren si ghescoffiert, ende verwonnen vanden Geneuoysen, ende seer vele gheuanghen. Dat Incarnacioen staet in desen veersen. Dominicus blasio dat reges equeore votos. Noch een andere. Aragon atqe nauar ianua leta capit. Noch tselue incarnacioen. Dominici festa gente colente sacra.

[Int selue iaer in tbeghinsele vander vastene]

¶ Int selue iaer in tbeghinsele vander vastene die hertoghe van Borgoengien gaf te kennene die van Ghendt den schimp die ghedaen was vanden Inghelschen, ende ooc den lande van Vlaendren. Ende hi meendet te wrekene vp die Inghelschen met Calis te belegghene, ende tlant van Guysen dat die Inghelschen wel.lxxxix.iaren beseten hadden onrechtuaerdelic. Ende dye van Ghendt consenteirden den Hertoge bystandicheyt met lijue ende met goede, om Calis te bestokene sonder raet, oft aduijs te nemen met die van Brugghe, of van Ipre, of met dye vanden vryen. Ende daer naer so quam dye hertoge phelips te brugghe ontrent half vastene, omme oock secours te hebben van die van brugghe, ende soe voort Typre, ende aen die vanden vryen. Si consenteirdent alle met den prinche te auentuerene, lijf ende goet, ende men stac in allen steden binnen vlaendren des Princhen standaert huyte, ende men coos al omme volc om te Calis te varene. Int iaer.xiiij^c.ende.xxxvi.smaendaechs in die cruys weke quamen bet dan duysent Inghelschen in Westvlaendren in Borburch, Ambocht, ende in Cassel ambocht. ende si roofden vele beesten ende brochtense bi Loo in Borburch ambocht. Ende doe ghinghen si seere stormen vp dye kercke van Loo, omme tgoet te hebben dat vp die kercke van Loo gheulucht was. Die vlaminghen dye vp den torre waren wierpen met groten steenen van bouen neder, ende wierpen eenen Inghelsman een baenraets here doot. Als die van Cassel ambocht, van Borburch ambocht, ende van Duynkercke gheware worden vanden rooue die die Inghelschen ghedaen hadden, sy sloughen in alle kercken die clocken aen een boort, ende tvolc vergaderde van allen canten ende quamen met groter menichte van volcke daer si die ynghelschen meenden te vindene. Die Inghelschen dat wetende, si staken tvier in die kercke van Loo, ende versmoorden ende verbarnden daer inne veil vrauwen ende kinderen, maer die mannen die vp den torre waren die behilden haer lijf. Ende die ynghelschen met haren rooue ghinghen ouer die riuiere. Dye vlaminghen bet dan.iij.duyst sterc sijnde, achterhaeldense ende beuochten se. Ende den Inghelschen quamen te hulpe noch wel.ij.duysent mannen Dat ouermerckende die capiteynen vanden vlaminghen Walraue van Huchijn, Ioris ghewedde, Phelips van Longpre, ende meer ander die

[fol. lxxxv.r]

met hemlieden waren te peerde, metsgaders Dieric van hazebrouc, die rieden hemlieden dat sy vlien souden ende achterwaert trecken. Dinghelschen quamen hem lieden stranghelicken aen, ende schuerden die batalie vanden vlaminghen, ende redense omme ter eerden. Ende bet dan v^c. vrome mannen van casselambocht die en wilden nyet vlyen, maer bleuen vechtende vromelic yeghen dye Inghelschen, maer si waren vermenicht, want die Inghelschen waren wel.iij^m.sterc, ende in dien strijt bleuen ontrent.iij^c.vlaminghen versleghen, ende.lxx.Inghelschen. Ende een Inghelschman een groot edel man van gheboorten die reedt sijn derdere te greuelinghe binnender stede, meenende dat hem dye Inghelschen gheuolcht souden hebben om die stede te winnene, ende hi wort daer gheuangen, ende hi gaf hem vp, maer een vlaminc quam daer ouere die hem doot slouch, haddy te lijue ghehouden gheweest, hi hadde gheerne duysent nobelen ghegeuen voor sijn rentsoen, want hi wasser wel toe ghegoet.

¶ Int selue iaer voor sinxen quam een Inghelschip met goede gheladen voor walcheren omme te varene Tantwerpen ter marct, die baliu van Middelburch die arresteirdet van sprinchen weghe, ende alle tvolc dat int schip was leede hi te Middelburch in die vanghenesse. Tcommuyn van Middelburch dat vernemende braken die vanghenessen, ende lieden dye Inghelschen vry ende los wech gaen, ende deden hem lieden haer schip weder gheuen, ende maecten groot parlement ende beroerte yeghen den abt van Middelburch ende yeghen den baliu, ende yeghen Ian Rijn den Rentmeester van Zeelant, ende ooc yeghen die heeren vander wet, maer die heer van Oosteruanc ende die here vander Vere dedense swichten, maer niet te min, die abt, dye baliu, ende sommeghe heeren van Walcheren vloden huyt zeelant van vreesen van doot gheslaghen te sijne vanden commune.

[Vp den dach vander Tryniteyt]

¶ Int selue iaer vp den dach vander Tryniteyt, soe saten sommege Oosterlinghen ende droncken in een maleueseye taueerne, ontrent.vij.hueren inden aduent, ende daer quam een vlaminc bi hem lieden sitten, die welcke gheckende ende borderende was metten oosterlingen, ende si worden twistende ende gheschil crijgende. Die vlaminc alleene sijnde, ghinc van daer, ende haelde viere of.v.ghesellen te sijnder helpe, ende quam inder nacht tusschen den.x.ende xi.hueren met sine andere ghesellen voor die duere daer die princepale vanden oosterlinghen, die deerste gheschil yeghen hem hadde ghenomen, was gaen slapen bi sijn boel, daer ooc meer oosterlinghen binnen den huyse waren. Dese vlaminc cloppende vp die duere, ende dachuaerdende den oosterlinc huyte, ende groot remoer makende, die sommeghe van den oosterlinghen staken thooft ter veynsteren huyt, ende riepen slaet den croden vlaminck doot. Eens poorters clerc quam daer toe gheloopen ende wort daer doot ghesleghen. Ende tvolc vander stede midts dat si hooren roupen, slaet den vlaminc doot, si verstonden dat men riep, slaet al die vlaminghen doot, ende wordens hem moeyende, ende riepen, slaet alle die oosterlinghen doot. Daer wort seer gheuochten, ende men liep in alle dye herberghen daer oosterlinghen ghelogiert waren in dye hoochstrate ende elders, ende men slouchse alle doot die niet en vloden of nyet ghewaerschuwet en waren. Ende men seyde datter wel xl. oosterlinghen bleuen onder doot ende andere die totter doot ghewont waren. Die vander wet wordens terstont gheware, ende quamen daer met groter haeste int ghescheet maer qualic consten sy tghemeene volck te vreden ghestellen, maer ommere si beualen dat elck tuysewaert soude gaen in sijn ruste. Des anderen daechs die vander wet deden inquisicie wie dye ghene waren dye dese beroerte ghemaeckt hadden, ende si worden gheuanghen, ende des dysendaechs daer naer so wasser.iiij.onthooft, Gillis moens, meeus die keysere, Coppin pilse, ende Loy ioordaens die soudemen ooc onthooft hebben, sijn oghen waren verbonden, ende hi was gheknielt voor den hangman, ende hi aenriep theylich bloet van Wilsenaken ende beloefdet te versouckene mocht hi die doot ontgaen, wat ghebuerde. Daer quam een soe afgrijselic een gheruysch van winde ende dondere, in vormen van eender eertbeuinge, so dat die here, die wet ende die hangman metten sweerde in die hant al wech trocken, ende al tvolck liep wech, so dat hem dye selue Loy iordaens alleene vant, ende stad sijn scrode vppe, ende ghinc duer al tvolc dat daer was, tot in onser vrauwen

[fol. lxxxv.v]

kercke daer hi sijn ghebet sprac, daer naer woede hy duer dye veste vander sluys ende reysde sonder letten ten heleghen bloede waert te Wilsenaken. Die vander wet ende die hangman alle te samen waren seere verwondert, want niement en wiste waer die voornoemde Ioy ioordaens beuaren was. Ende eeneghe personen hildent ouer myracule.

[Des saterdaechs naer sacraments dach]

¶ Item des saterdaechs naer sacraments dach daer naer so trocken dye van Ghendt met harer casselrye met een schoon heyrcracht te calis waert wel.ix^m. mannen sterc, ende namen haren wech altijts lancks die leye. Ende commende te Hasebrouc, so wierpen si omme thuys van Diederic van haesbrouc, ende sijne muelene neder ter eerden, omme dat hy in die cruysweke daer te voren daer hi capiteyn was vanden casselaers, ende men die Inghelschen wederstaen soude scalckelicken vloot huyt den heyre, ende liet vechten.v^c. casselaers totter doot toe yeghen.iij^m.Inghelschen.

[Vp sinte Barnabas dach]

¶ Item die van Brugge trocken vp sinte Barnabas dach huyt Brugge te Calis met eenen schonen gheselschepe, ende hemlieden volchden dese naeruolgende steden, Damme, oostburch, ardenburch, thorout, Oostende, muenicreede, houcke, mude, blanckeberghe, ghistele Dixmude, met eene menichte van volcke Ende commende buyten brugge, si bleuen liggende by.s.Baefs tot svrydaechs, verbeydende die vander sluys, die die bruggelinghen nyet volgen en wilden. Maer emmer duer die bede vanden prinche si vertrocken svrydaechs te Calis waert.

¶ Nota, die vanden oostvryen quamen in Brugge met schonen state van volcke ende quamen liggen aen die noort side van die van Brugghe by.s.Baefs. Ende sdonderdaechs daer naer so trocken si te Calis waert.

[Vp sinte Loys dach]

¶ Item vp sinte Loys dach quamen die van Mechelen in Brugge wel met.v^c.vromer mannen

[Vp sinte Ians baptisten]

¶ Item vp sinte Ians baptisten auent was die monstre van alle den vlaminghen ghedaen tusschen groeninghe ende Loon, in dye presencie vanden hertoghe Phelips.

[Item vp.s.Pieters ende.s.Pauwels]

¶ Item vp.s.Pieters ende.s.Pauwels auent doe was Hoeye vanden vlaminghen beleit, ende vp s. Pieters dach wast van hem ghewonnen, ende die capiteyn was hem derder ghehouden te lijue

ENde des ander daechs vp den saterdach daer naer waren in Hoeye ghecreghen ende gheuanghen.liiij.persoonen die alle tsamen aen eene galghe ghehanghen waren. Ende vp den sondach daer naer, so was tcasteel omme gheworpen, ende al heel gheraseirt vanden vlaminghen. Ende vp den maendach daer naer, twelck was die feeste van onser vrauwen visitacie, doe trocken die van vlaendren voor tcasteel van Maercke, twelc was drie daghen lanc bestormt, ende vp den donderdach doe wast ghewonnen, ende.C.ende.iiij.mannen Inghelschen die in maercke gheleghen hadden waren te Ghendt gheuoert gheuanghen als prysoeniers. Ende in Maercke waren gheuonden ballinghen van Hollant, van Brabant, ende van Vlaendren ontrent.xij.dye waren alle onthooft, omme dat si waren of ghegaen haren prinche.

[Vp den.ix.dach van Hoymaent]

¶ Item vp den.ix.dach van Hoymaent was Ian Rijn die Rentmeestere van Zeelant Termuyen in Zeelant doot ghesleghen vanden schiplieden, vp eenen maendach tsauonts.

¶ Item ontrent sinte Margrieten dach,

so ghecreghen die pycaerden tcasteel van santgate, ende ooc tcasteel van balegheem

[Item vp den.is. dach van Hoymaent en vp sinte Alexis dach Vp den donderdach naer sinte Marien magdalenen dach in Hoymaent]

¶ Item vp den.is. dach van Hoymaent trackmen voort met den heyre om Calis te belegghene.

¶ Item vp sinte Alexis dach waren die Inghelschen in eene sprincreyse seere gheschoffiert vanden brugghelinghen ende vanden pycaerts.

¶ Item vp den donder-

[fol. lxxxvi.r]

dach sinte Margrieten auent, soe waren die van Brugghe ghescoffiert vanden Inghelschen, ende verloren wel.xxxvi.mannen, onder doot ghesleghen ende gheuanghen. Vp den donderdach naer sinte Marien magdalenen dach in Hoymaent, soe ghinc die Hertoghe van Borgoengien in sijn wambaeys spelen vp die dunen vander zee, onghewapent, ende daer hadde hy byna gheuanghen gheweist vanden Inghelschen, maer here Ian van platteels dye waerschuwede hem ende salueirdene dat hi ontghinc, maer in die schermutsinghe, so wort heyndelic die selue heere van platteels gheuanghen vanden Inghelschen ende in Calis gheuoert.

[Den.xxviij.dach in Hoymaent en vp sinte Claren dach in Ougst, den.xij.dach.]

¶ Item tsaterdaechs naer.s.Marien magdalenen dach, welck was den.xxviij.dach in Hoymaent vp den noene quamen dinghelschen met een grote menichte van volcke ten bollewercke dat die van ghendt ghemaect hadden. Ende dye Inghelschen sloughen bet dan.C.ende.xx.mannen doot vanden ghendtschen heyre. Als waer omme dat dye van ghendt al heymelic des nachts daer naer velden hare tenten ende pauwelioenen, ende vertrocken van voor Calis naer Ghendt, ende si lieten achtere hare prouanchie van spijse ende van drancke. Ende die van Brugge, van ypre ende vanden vryen dit vernemende dat die van Ghendt vertrocken waren, elck track thuysewaert. Ende die prinche belouede die vanden vryen te gheuene sonderlinge preuilegien, ende dat si souden sijn dat vierde let van vlaendren, ende si souden hebben eenen seghele, ende dat sommeghe steden die onder Brugge sijn ende ambochten sijn vanden vryen, souden wesen apendanten vanden vryen, ende niet onder Brugghe behoorende. Die van Brugghe commende van voor Calis, si bleuen liggende met tenten ende met pauwelioenen, tusschen sinte Andries ende sinte Baefs. Ende si en wilden in brugghe niet commen, sy en souden sommeghe pointen vanden prinche beseghelt hebben, die si begheerden, ende si bleuen voor Brugghe ligghende tot vp sinte Claren dach in Ougst, den.xij.dach.