Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Dit sijn die preuilegien dye wy ooc besweeren den lieden van Brugghe, aengaende tstick vander coopmanschepe ende vanden zwijne.

ITem aldat goet commende binnen den zwine, hoedanich dattet si, eerment vercoopt of coopt, sal moeten commen te Brugghe tot sinen rechten stapel, ende nyeuwers el. Ten ware goet datmen vp doen mach ten Damme, ende bi also si, dat die cooplieden daer lieuer vp hebben te doene dan te Brugghe. Dats te wetene wijnen, nyeuwe pene waerden, als assche, vleesch in tonnen, harinck in tonnen, ende in meezen commende, peerden, ossen, vetteware, dats te weten, botre, roet, ende noten in tonnen, ende al dat comt in houten banden, huyte ghesteken eeneghe olye ofte syropen ende azijn, dat sal al moeten te Brugghe commen. Ende ghelijckerwijs salmen vp moghen doen binnen den schependomme vanden Damme, ten Houcke ooc, ende te Munickereede van drooghen visschen, peck, tarre, masten crom hout, van schepen, ende al dat toe behoort ter ghereetschepe van schepen, ende boorden van schepen, ende alle maniere van zee visschen, ende coorne, ende sout mach sijne vente hebben te scheips boorde.

¶ Item datmen ter sluys gheene stapel houden en mach van lakene noch van snede, noch ghetauwe, noch commen, noch ramen stellen en sal, noch varwen gheenderhande varwe.

¶ Item dat men ter Sluys gheen ghewichten houden en sal bouen den.lx.ponden, sonder eenich malengien.

¶ Item datmen ter Sluys gheene wissel houden en sal, noch smelinghe van seluere.

¶ Item dat elc ambacht ter sluys sal worden ghedaen naer den kueren ende ordonnancien vanden ambachten van Brugghe.

¶ Item datmen gheenderhande am

[fol. lxxij.r]

bachten binnen der Sluys vpstellen noch ghebruycken en sal, dan dyemen daer plach te doene voor die date van deser preuilegien.

¶ Item dat gheen vreimt man noch poorter binen der sluys gheen hout vp setten en mach te Sluys om stapel te houden, maer al thout moet commen, te Brugge te sinen rechten stapele.

¶ Item datmen gheen mate ter sluys useren en sal noch oock in watere, dan van gheproufder mate vanden Damme.

¶ Item datter nyement meten en sal, dan die ghesworen meters vanden Damme, van Muenickereede, ende van den Houcke.

¶ Item dat die vander Sluys gheene poorten oprechten en sullen, noch doen maken eenege weerachteghe huysen, ende dade yement ter contrarie vanden voorseyde articulen, dye es dye Graue van Vlaendren schuldich tachteruolchene, ende te punierene by vanghenessen ende andersins, naer dye qualiteyt vanden sticke, als transgressuers, ende ouerterders van sijnder ordonancien ende beuele

¶ Item waert dat die graue van Vlaendren sinen stedehoudere of sijn ontfanghere daden of deden eenich onghelijc contrarie den voorseyde preuilegien, ende daer of mijn here van Vlaendren, of sine stedehouder, of ontfanghere vermaent wierde omme dat te beteren, ende dye cause hem ghetoocht ware, hy es dat schuldich te beteren binnen.x.daghen naer dat hy die kennesse van dien ontfanghen heift. Ende in dien dat hi dat niet en dade, so mach die wet cesseren binnen der stede van al den saken daer des heren profijt aen hangt.

¶ Dit was ghegheuen inden iare ons heren.xiij^c.ende.xxiij.smaendaechs naer Palmesondach.

¶ Item datmen nyet meer usere marct of dachmarct te houdene van lakene, noch snede van lakene, of van eenghe draperye int vrye, vp eene boete van vijftich ponden parezysen, ende tgoet verbuert also dicwils alsment beuonde. Ende dit salmen den baliu ende den bereyders by haren eede stellen te besouckene, alsoe dicwils als sijs versocht sullen worden vanden Burchmeester vander stede van Brugghe, ofte yement huyt sijnen name. Ende waer sijs in faulte waren, ende clachte quame voor mijnen here van Vlaendren, of sijnen stedehoudere, dat hy dat schuldich es te beteren binnen den derden daghen ende, en waert dan nyet ghebetert, dat een vanden tween burchmeesters machtich sal sijn dit te besoucken, ende macht hebben al daer te doene, dat mijn here van Vlaendren of sijn baliu daer in soude moghen doen, behouden altoos die boere tot mijns heeren behouf. Voort om dat dye vanden vryen gheuoucht souden sijn, soe mach in elcke prochye daer thenden dat dit huyter Preuilegien ghegheuen was een ghetauwe, eenen com, ende een rame blijuen staende, omme daer mede te reedene van haerliederwulle van haren schapen, lakene met eender lijste, ende dat te harer selfs orbore te dragene ende huysghesinne behouf, sonder vente daer mede te houdene, of te vercoopene sonder fraude ofte malengien daer in te doene. Ende waert dat yement vanden vryen eeneghe nootsaken toe quamen, als si dit laken tsy lanc of cort stick ghemaect souden hebben also voorseyde es, so soudent si moghen vercopen sonder malengien, bi al dien dat si bi twee van hueren ghebueren ende gheloouelicke personen dorsten veruanghen by eede, dat sijt meenden te orborene ende selue te slijtene, vp den tijt dat sijt bereedden, ende dattet hem lieden grooten noot doet dat sijt vercoopen moeten van armoede, ende behouden dyes dat sy gheen en marcktstal, noch openbaer vente daer mede houden en sullen, maer simpelijcke vercoopen haren ghebueren. Ende dat midts desen alle hare ghetauwen commen enderamen die yewers binnen den vryen sijn, meeer dan voorseyt es, of endete nyeuten sullen worden ghedaen, ende nemmermeer gheene te vserene meer dant voorseyt es, ende daer toe gheene verwerye in tvrye te stellen noch oock te userene, behouden ende huytghesteken dye sayen van Ghistele, ende andere vryheden ghegheuen ende ooc mede gheuseirt voor desen tijt, by consente ende ottroye van onsen goeden lieden vander stede van Brugghe, daermen kueren of draperye houdt. Voort dat nyement vander stede van Brugghe, noch oock nyement vanden vryen, tot gheender ghewijder

[fol. lxxij.v]

stede, noch vp andere steden, ende roupen Brugghe Brugghe, of vrye vrye, ende soe wiet dade ende daer mede beuonden ware, ende daer twist of quame, sulc datter yement door of bleue, so soudemen hem sijn hooft of doen slaen waer hy poorter of vrylaet, vp dat hy gheuangen ware. Ende worde hy niet gheuanghen, soe soudemen bannen hondert iaer huyten lande vp sijn hooft. Ende gheuieler ooc twist sonder yement doot te blijuene, so soudemen hem diet gheroupen hadde die vuyst of slaen, vp dat hi gheuanghen ware, ende worde hi niet gheuanghen, so soudemen hem bannen.x.iaer huyten lande vp sijn vuyst. Voort dat nyement clocke noch schelle en slae intvrye vp die van brugghe. Ende so wiet dade ende daer of beuonden worde, men soudene bannen huyten lande.x.iaren vp sijn vuyst. Voordt quamer noot, ende men waghenen aresteren moeste om ter orloghe te beseghene, so sal die wet van Brugge, ordonneren lieden die die waghenen aresteren sullen, ende dat met sekere licteekenen, ende nyement el, ende die sullen dye peerden prijsen, ende stellen int pampier vander stede die namen vanden ghenen diese orboren, ende ooc van diese doe behooren, ende waert dat si storuen ofte qualic voeren, datmen hem lieden betalen soude naer die weerde, also dat behooren soude, ende voort hem lieden hare vracht betalen, alsoomen voren ende naer gheploghen heift. etc.

¶ Item Phelips voorseyde int beghinsele van sijnen graefschepe, hi dede alle neerstichede omme dye twee conincrijcken Vranckerijcke ende Inghelant in vreden te houdene ende sonder orloghe. Hi was een prinche van grooter discretie ende weerdichede, wijs, ende van goeden rade, alle saken van varren ouermerckende, ende dat eynde van dien. Ende huyt sijnder wijsheyt ende voorsienicheyt was vranckerijcke lange tijt wel gheregiert. als dan tbestant ende die vrede van Bamesse tot Meye ghemaect huyt was, die van ghendt die in Oudenaerde waren, verwaerden qualicken hare poorten, want mijn here van scoors ordonneirde viere waghenen met hoye, ende het scheen of si vul hoys gheweest hadden, maer in elcken waghene waren.vij.of.viij.mannen wel voorsien, ende met elcken waghene soe quamen drie of vier lieden oft lantslieden gheweest hadden. Die poortier dede die poorte opene, ende liet die waghenen in commen. Ende als den laetsten waghene in die poorte was, die waghenare nam den marteel ende wierpene in die veste, ende die lieden spronghen huyten hoye, ende sloughen den poortier doot, ende dye ghene dye dat awet ter poorten hilden, ende hilden also die poorte opene. Ende mijn heere van scoors quam haestelic ghereden metten heyre van heyne in Oudenaerde. Ende si die int hoy gheleghen hadden, liepen haestelicken ter marct waert al roupende Vlaendre die leeu. Ende dye heere van scoors ende van heyne brochten met hem lieden twee standaerden van Vlaendren, ende vanden nieuwen prinche, metter wapene van Borgoengien. Ende alle dye hem ter weere stelden yeghens die voornoemde heeren, dye slouchmen doot, ende dandere hietmen te Ghendt waert gaen. Die goede poorters ende inghesetene van Oudenaerde die veriaecht hadden gheweest van den ghentenaers, die quamen weder in haer wuensten ende huysen also si die vonden. Dit ghebuerde int iaer ons heeren M.CCC.ende.lxxxiiij.in die maent van Meye vp sinte Vrbaens dach.

¶ Item in Hoymaent daer naer was eene grote wapenlopinghe binnen der stede van Ghendt, vp den.viij.dach van der voorseyde maent, ende al tvolc quam ter marct, ende stelden daer den standaert van Inghelant. Ende mijn here van Eerzele hadt gheerne beledt, ende hi quam ter marct segghende dat die coninck van Vranckerijcke ouerheere was vanden lande van Vlaendren, ende daer omme was hi gheuanghen ende gheleet int chastelet, ende corts daer naer weder huyt ghebrocht, ende hi moestet metter doot becoopen.

¶ Item vp den.xiiij.dach van Hoymaent, die capiteyn van ghendt Fransoys ackerman dede al Ghendt duere dat trompet slaen, ende dede ghebieden alle dye ghene die te peerde rijden mochten, dat si hem volghen souden. Ende ter marct commende hi dede die artsiers van Inghelant bi hem commen, wel tot een duyst toe, die die coninc van Inghelant hem lieden ghesonden hadde, ende ooc een menichte van ghentoysen te peerde, ende te voete, ende Fransoys ackerman reedt

[fol. lxxiij.r]

altijt voren den pas, ende alle dandere die volchden hem, ende si quamen bi nachte voor den Damme, ende si reden ouer dye veste, ende quamen totter marckt, ende nyement en wederstont hem lieden. Ende also ghecreech Fransoys ackerman den Dam, ende hy beroofde die stede. Die coninck kaerle van Vranckerijcke ter bede van sinen oom Phelips hertoge van Borgoengien, ende graue van Vlaendren, hi quam met eenen groten heyrcrachte in Vlaendren, ende sijn broedere dye Hertoghe Lodewijc van Orlyens ende van Valoys, ende dese beleyden den Dam ontrent half Ougst. Ende die van Ghendt dalter principaelste, ende die Inghelschen stalen hem huyte, ende vloden huyt den Damme bi nachte. Ende die selue ghentoysen ende Inghelschen die inden Dam bleuen ontrent sinte Barthemeeus dach, hem lieden ghebrac broot, ende ander vitaelgie Si deden opene die poorten, ende dye meesten hoop van den ghetoysen ende vanden Inghelschen vloden huyt den Dam, ende des anderen daechs quamen si in Ghendt onghequetst. Ende des anderen daechs naer Sinte Berthelmeeus dach, doe wartmen gheware dat Fransoys ackerman, ende dat meeste deel van sinen gheselschepe den Dam gheruymt hadden. Ende die coninc Kaerle quam inden Dam sonder eenich vechten of eeneghen wederstoot, want daer en was nyement die hem wederstont. Ende inden Dam mochten blijuen ontrent.CC.ende lx.ghentenaers ende Inghelschen, die welcke nyet en wisten dat Fransoys ackerman metten notabelsten gheuloden was huyt den Damme. Dese waren handen en voeten ghebonden, ende met schepen te brugghe gheuoert, bi.xx.of bi.xxv.te gadere, ende waren te Brugghe in dye vanghenesse gheleydt.

¶ Item heer Ian Waukier die capiteyn was van brugghe, ondersochte dye gheuanghene ghentenaers of si ballinghen waren oft dat si in sommege strijden of wijghen gheweest hadden, ende eeneghe steden hadden gheholpen winnen, als Oudenaerde of Ardenburch, want sulcke dede hy alle onthoofden inden Burch, voor den steen. Ende die lichamen dede hi voeren by waghenen vul, tot achter der Magdaleene, daer waren si begrauen int sant.

¶ Item voor desen tijt, als vp den.xij.dach van Ougst, die van ghendt verhoorden dat Fransoys ackerman, ende dye met hem inden Dam waren, dat sy ghebrec hadden van vitaelgien ende van broode. Ende si coren eenen capiteyn Boudin die rijcke, een vroom man van wapenen, dye welcke den heeren seer leedt hadde, het was in sijnen tijden seer vreeselicken te sine te ghendt, want een groote menichte van dye binnen Ghendt waren wilden hem vp gheuen, in die ghenadichede vanden coninc van Vranckerijcke, ende vanden nyeuwen prinche den Hertoghe Phelips van Borgoengien. Ende daer omme die capiteyn Boudin die rijcke deder vele vanghen ende onthoofden. Des anderen daechs naer sinte Lodewijcx dach, die Coninc kaerle track in vier ambochten, ende hy ghinc dat lant beroouen, ende al tvolc te nieuten doen, die niet in tijts en vloden, ende si verbarnden dye huysen. Ende vp den.x.dach van Septembre, doe vertrac die coninc.K.huyt vier ambochten tot onder ghendt, ende verbarndet al dat hi vant, kercken huysen, want si en lieten niet staen, ende sloughen al tvolck doot tot voor Ghendt aen die poorte.