Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Hoe die hertoge van Bourgoengien nam te wijue tsgraven Lodewijcx van male dochter

[fol. lxiiij.v]

ITem int selue iaer in die Oostmaent nam te wijue Phelips hertoghe van Bourgoengien, graue van Artoys, pallatijn des grauen Lodewijcx van Malen dochtere, ende si trauden Toudenaerde in sinte Wouburghen kercke. Ende ontrent der tijt datmen dese brulocht hilt, so wort in Ipre eene grote wapeninghe, ende si schoten haren baliu ter veynsteren huyt, die men hiet die pryzenare, ende sloughen ooc doot heer Ioris belle, waer omme die graue Lodewijs sandt sinen bastaerden broedere here Rufulaert met vele volcx van wapenen, te peerde ende te voet, ende quamen te Poperinghe, ende te vlamerdinghe, omme Ipre te berijdene, waer omme dat tcommuyn in groter vreesen was, ende ghinghen in dye wapene, ende Maes zeemale dekene vander weuerye metten weuers, ende met die ghene die van sijnder soorte waren, trocken huyter stede van Ipre. Ende het was den heren die buyten waren te wetene ghedaen, dat sy buyten waren die den heren contrarie waren, ende si reden achter te peerde, ende achterhaeldense ende sloughense doot. Ende Maes zeemale was gheuanghen ende sijn broeders, ende worden onthooft, ende vp wielen ghestelt, ende binnen Ipre was grote Iusticie ghedaen, want daer wasser vele onthooft ende ghedoot, heymelic ende openbaer, bet dan.xv^c. Ende al dat weuen of vullen conste, die worden verdreuen ende ghebannen huyter stede van Ipre.

¶ In dit iaer was te Veurne eenen vreeselicken brant, die welcke wel half dye stede verbrande, ende het quam bi mer Ians van Rijssele knape, die sijn peerden bi nachte teten gaf, ende liet een

[fol. lxv.r]

keersse staen barnen int peertstal, ende sy viel int hoy. Desen brandt ghebuerde vp sinte nycolaeus nacht.

¶ Int iaer.xiij^c.ende.lxv.te half Sporcle was eenen groten brandt te ghendt, bi sinte Baefs clooster.

¶ Int iaer xiij^c.ende.lxvi.vp den.xxvi.dach in April, doe verbarnde te Ghendt aldat dorp van sinte Baefs.

¶ Int. iaer.xiij^c.ende.lxvij.corts naer s.Bauen dach, doe quam dye paeus Vrbaen te Roome, ende dede te Roome messe, in Sinte Pieters abijt. Ende binnen menich iaer te voren en hadde te Roome gheenen Paeus geweest

¶ In tselue iaer wast grote sterfte in Holland, in Brabant, ende in Vlaendren.

¶ Int iaer.xiij^c.ende.lxviij.was in Vlaendren alte grote iammer vander pestilencie. Int iaer.M.CCC.ende.lxix.Phelips Hertoghe van Bourgoengien sconincx Ian van Vranckerijcke ioncxste sone die nam te wijue die wedewe margriete, sgrauen Lodewijcx van vlaendren dochtere, die daer te voren hadde te manne ghehadt phelips hertoghe van Bourgoengien graue van artois vp den xviij.dach in Wedemaent.

¶ Item te Bruchele in dit selue iaer vp den Sacraments dach, die Ioden ghecreghen eene gheconsacreirde hostie, die in eene kercke huyter seborye ghestolen was, ende die Ioden spuweden daer vppe, ende duerstakent met messen, ter cleenicheyt van onsen here, ende bi myraculen so quammer vele bloets huyt desen heleghen sacramente, ende dit sacrament was met groter weerdicheyt ter kercke ghedreghen, ende den volcke die bloedighe steken ghetoocht.

¶ Int iaer.xiij^c.ende.lxx.dye paeus Vrbaen die.v.die quam van Roome Tauengnoen, ende corts daer naer voer hi te Marcelien in sijn cloostre te.s.Victoors, daer hi monic ende abt gheweest hadde, ende daer so starft hi, ende wordt daer begrauen. Ende alle die siecke menschen die met deuocien quamen te sinen graue, die ghenasen van alle siecten. Ende die cardenalen die doe Tauengnoen waren, die coren eenen anderen paeus, ende dat was Gregorius die.xvi.

¶ Item vp den.xxij.dach van Meye anno.xiij^c.ende.lxx.vrauwe margriete Hertoghinne van Bourgoengien des grauen Lodewijcx dochtere, ghelach te digioen in Borgoengien van haren eersten sone, Ian van Dygioen, die naer die doot van sinen vader phelips, was hertoghe van Borgoengien, ende graue van Vlaendren, ende van artois.

¶ Item anno domini.xiij^c.ende.lxxi.vp den eersten dach van Ougst, die cooplieden van Vlaendren met wijne gheladen ter baye, ende meenden daer te coopene sout, om te ladene in hare schepen, waren daer vanden Inghelschen versleghen, ende vele gheuanghen, ende in Inghelant gheuoert.

¶ In dye selue maent wasser svrydaechs naer sinte Berthelmeeus dach eenen groten wijch tusschen der mase ende den Rijn. Wenselijn die hertoghe van Brabant quam met alle die edele van Brabant te Nymmeghen in Ghelrelant yeghens den hertoghe van Gheldre. Daer was wonderlicke seer gheuochten, ende alle die principale edele van Brabant bleuen meest versleghen in dien wijch, ende die hertoge Wenselijn was daer gheuanghen, ende binnen Nymmeghen gheleet. Ende in teekene dat die gheldersche victorie hadden yeghen die brabanders, so staken si alle die bannieren ende standaerden van den brabantschen heren die daer versleghen waren, hooghe in onser vrauwen kercke te Nymmeghen.

[Int iaer.xiij^c.ende.lxxiiij]

¶ Int iaer.xiij^c.ende.lxxiiij.soe quamen vanden Rijne ende huyt Brabant in vlaendren dye danssers met groter menichte al danssende ende springhende, sommeghe van hondert teenen troppe, sommeghe van vijftich, som van.lx.som meer, som min, singende ende roupende oft verwoede lieden gheweest hadden.

¶ Item int iaer.xiij^c.ende.lxxv.vp den vierden dach van Meye was in Mechelen eenen groten schadelicken brant.

¶ Ende int iaer xiij^c.ende.lxxvi.so dede die graue Lodewijc te Brugghe inden burch breken dat houde schepen huys, ende die graue Lodewijc leyde den eersten steen.

¶ Ende int selue iaer van.xiij^c.ende.lxxvi.doe quamen huyt Vranckerijcke te Brugge die hertoge van Angiau, die hertoghe van Bretaengien, ende huyt Ingelant die prinche van Waels, ende die hertoghe van Lancaestere, omme te tracteirene van paeyse tusschen die twee coninghen, of ten alder minsten om een bestant, ende die hertoghinne van Lancaestere quam mede, ende was beurucht, ende claechde sieck, ende huer was gheraden om huere ghesonde dat sy

[fol. lxv.v]

soude reysen vander eender stede ter andere. Ende sy trac te sinte Adriaens waert, te Gheertsberghe, ende haer pelgrimaedgie ghedaen hebbende, so track si te Ghendt, ende daer wort si soe sick, dat si daer moeste blijuen ligghende, ende ghelach daer van eenen ionghen sone, die daer naer Hertoghe van Lancaestre was, ende men hiet hem Ian de Ghandt.

¶ Int selue iaer dye zee dede vele quaets int oostvrye, ende in viere ambachten

¶ Item int iaer.xiij^c.ende.lxxvij.des maendaechs naer sint Maertins dach, so brac in tgat van Bieruliet, ende daer verdroncken wel.xvij.prochien. Bouchoute, die pyete, die Guiliemijnen, nieueue, Roeselare, die ghewilleghe, ysendijcke, die ellemare, sint Ians in dye woestijne, Ooymanskercke, sinte Kathelijnen ten hamere, schoonendijcke, gaternesse, sinter Nyclaeus, bieruliet, ende andere prochien.

¶ Item vp onser vrauwendach in Maerte, was te Ghendt eenen schadelicken brant, alte seere langhe gheduerende, ende begonste in tstaelhof, ende daer verbarnden bet dan.v.duysent huysen, ende vele cappellen, ende kercken, ende binnen eender maent daer naer, so begonste dat gheschil in die heleghe kercke, ende oock die orloghe van Vlaendren, omme dat ghedelf vander leye.

¶ Item dit gheschil in dye heleghe kercke was tusschen dye twee paeusen, die Paeus Vrbaen van Roome, ende den paeus Clement van Auengioen, welc gheschil in die helege kercke gheduerde bet dan.xxx.iaer. Ende tgheschil tusschen die van Ghendt ende die van Brugghe om tghedelf vander leye, gheduerde wel.vi.iaer.

Anno domini.xiij^c.ende.lxxviij.corts naer paesschen, so starf die paeus Gregorius, die.xi^c.hi starft te Roome. Ende die cardenalen souden eenen anderen paeus kiesen, ende waren ghegaen int conclaue, maer die van Roome liepen in die wapene, ende si riepen dat si willen hebben eenen Romeyn teenen paeuse, ofte eenen ytaliaen. Die cardenalen en consten niet haestelic accoorderen, ende daer omme die Romeynen deden fourtse den cardenalen, ende si quetseden den cardenael van Poirtiers. Ende huyt dien, omme die vreese vanden Romeynen, soe riep een cardenael huyte. Och ghi edele Remeynen, weit dat Bartholomeus, die eerdtsbisschop van baier, es ons heleghe vader, ende men ghinc hem consacreren, ende wort gheheeten Vrbanus, dye vi^c. ende alle die cardenalen bleuen bi hem, tot sint Ians daghe midsomers. Ende dye cardenalen merckende dye wreethede, ende felheyt vanden paeus, dat hy versmade dye fransoysen, die spaengaerden, ende die van beneden den gheberchte waren. Daeromme den meesten deel vanden cardenalen, schieden ende vertrocken huyt Roome, ende trocken te Fondes, in Anagnia. Ende midts dat dye elexie niet vry en was, ende dye Romeynen foortse ghedaen hadden den kiesers vanden paeus, daer omme hilden si langhe raet, omme te makene eenen anderen paeus. Die paeus Vrbaen siende dat die cardenalen alle wech bleuen, ende eenen cardenael die bi hem bleuen was die seydehem. Siet heylich vadere, wy en houden hu niet ouer paeus, want ghi by foortsten ghecoren waert. Dye paeus Vrbaen beual datmen dyen cardenael soude vinden sine handen vp sinen rugghe, ende datmen hem so soude met eender coorde sine armen recken ouer eenen balcke. Ontrent sinte Michiels dach, die cardenalen, die te Fondes waren, coren agointelicken tot eenen paeuse Robrecht tsgrauen sone van Geneuen, cardenael vanden.xij.apostelen, die welcke eerst gheweest hadde bisscop van theerenburch, ende daer naer bisschop van Camerijcke, ende men gaf hem den name in sine consecracie Clemens die.vij.

¶ Item vp alder heleghen dach was hi gheconsacreirt, ende corts daer naer quam hi nederwaerts, ende hilt sine siedge, ende sinen pauselicken stoel in die stede van Auengioen. Ende hem dede obediencie, als Paeus dese naeruolghende landen, Vranckerijcke spaengien, nauarre, arragon, ende schotlant Ende onder den paeus Vrbaen stonden dese naeruolgende landen, Roome, cecilien, Hongheryen, Bemen, Andernac, Noorweghen, Zweden, Inghelant, Poortingale, yerlant, ende al den Rijn, duytschelant, Beyeren, oosterlinghen, Zwauen, Elsaten, Zassen, Brandenburch, Lunenburch, Dueringhen, Cracomy, Prusen, Polen, Westualen, Vrieslant, Zeelandt, Ardenne, Ghelderlandt, Brabant, ende Vlaendren.