Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Dits toccuzoen waer omme dat die Stad vander Sluys was ghedestrueirt van die van Brugghe.

DIe graue Ian van namen here vander Sluys, als hi die stede van der sluys lange ghehouden hadde in groten payse, wel die spacie van.xxvij.iaren tijts, so ghinc hy verlaten den baliu vanden watre, ende stelder inne eenen poortere vander sluys. En dye van Brugge ende die vanden Damme des gheware wordende, si verbodent den graue van Namen, ende steldender in den baliu vanden Damme, dye daer te voren baliu gheweest hadde, want tbaliuschip vanden watre was annex aen tbaliuschip vanden Damme, ende het moest sijn een poorter van Brugge. Die graue van Namen die seyde, het was sine, ende was hem ghegheuen ende besegelt, ende hi soudt houden ende bescermen met sinen goede, met sijnder sielen ende met sinen lijue. Ende hi dede maken eene crane om allerhande goet van gewichten vp te doene. Die van Brugge ende die vanden Damme seere verstoort sijnde, begheerden aenden graue Lodewijc, dat hi die ghifte die hi sinen oom ghegheuen hadde wederroupen soude, want dye ghifte was van gheender weerde, want hy dede yeghen sinen eedt. Ende yeghen die preuilegien vander stede van Brugghe. Ende ooc grotelic in preuidicien ende verderuenesse vanden gheheelen lande van Vlaendren ende redene was dese, het mochte gheuallen dat een heere vander sluys contrarie ware, ende vyandt des landts van vlaendren hy soude moghen beletten dat ne gheene coopmanschepe en quame ten Damme, noch te Brugghe, midts dat Vlaendren staet vp die coopmanschepe. Ende alle grote coopmanschepe van ghewichten hebben bi besegheltheden ende preuilegien tot dye van Brugghe te moeten commene, als tharen rechten stapele Andersins Brugghe warer gheheelic mede verdoruen. Die Graue Lodewijck was ionck, hi en achte des niet seere, ende hi was lyberael, lichtelick in sommeghe saken te gheuene ende te consenterene. Maer die Graue van Namen dit ouermerckende, dat die van Brugghe niet wel ghemoueirt en waren vp hem, hy track binnen der sluys, ende ontboodt lieden van wapenen, rudders, schiltknechten, ruters ende saudeniers, huyt den lande van Ghelre, omme te wederstane dye van Brugghe, vp auentuere of si hem eeneghen vploop gherochten te doene vp sine stede vander sluys. Die van Brugghe ouermerckende dat die Graue een kijndt was ende ne gheene.xx.iaren oudt was, ende was gheregiert van sijnen oom Ian van Namen heere vander sluys, die van Brugge seyden yeghens malcanderen, laten wi die vander Sluys hebben dye heerschappye int watre vanden swijne, twelc swijn ons lieden toebehoort, die crane, ende oock dat goedt van ghewichten vp te doene, Brugghe wordt bedoruen. Ende daer omme laet ons gaen ter sluys omme dat te beweerene, ende onse preuilegien te beschermene met lijue ende met goede, dat ons die niet vermindert en worden, die van Brugghe sijn huyt ghetrocken met een groote menichte van volcke voor der Sluys, ende daer commende, begonsten si tenten ende pauwelioenen te stellene voor die stede vander Sluys. Doe quam die graue van Namen huyt met een grote menichte van duytschen,

[fol. li.r]

Ende slougen doot alle die die tenten stellen souden. Die van Brugge siende hoe men haer lieder volc doot slouch, si ontboden te Brugghe haestelicken al dat wapene of stock draghen mochte, dat si quamen ter Sluys. Die graue Lodewijc dit verhorende, quam met die van Brugge voor der Sluys, niet omme die van Brugge te behoeue, maer meer om sijnen oom te beschermene, ende hadde hy ende sijn oom stercker gheweest dan die van brugghe, si hadden dye van Brugghe te nyeuten ghedaen. Dye graue van Namen siende den graue Lodewijc met dye van Brugge voor der Sluys, dye hem sine preuilegien vanden watre ghegheuen ende beseghelt hadde, quam met al sijnder macht vp die van Brugghe, die voor der Sluys ghecommen waren, ende begonsten te hauwene ende te keruene vreeselicken vp die van Brugghe, ende ouermidts tgrote aencommen van die van Brugge, worden wat deysende omme te verbeydene dye achter waren met den graue. Ende die vander Sluys volghende, so sijn si gheware worden vander groter menichte van volcke, dat altijt aen wies van Brugghe commende, soe dat dye vander Sluys begonsten te deysene ende te vliedene naer der Sluys, ende die van Brugge vaste aenvolgende, hebbender vele van die vander sluys doot gheslegen, ende sommeghe die waenden te vlyen, verdroncken int swijn, ende sommege waenden vlien naer Brugheers, die daer versmoorden in dye grachten. Die Graue van Namen siende hoe dat die van Brugghe hadden sijn heercracht seere ghemindert, quam weder met sinen edelen ende met groten moede vp die van Brugghe. Daer wort horribelike seer gheuochten, ende den graue van Namen worden daer of gheslegen dat meeste deel van alle sine edelen, want daer bleuen doot dese naervolgende personaegien. Eerst Floreins van Borssele, met Symoen van Brugdam dhoude, mer Ian bernaedge, ende bouen dien bet dan xx.rudders huyt Namen ende huyt Ardanen, ende die Graue van Namen was gheuanghen ende in een schip te Brugghe ghebrocht, ende inden steen gheleyt gheuanghen, ende dese slach ghebuerde vp sinte Baselis auent, in Wedemaent. Duer al dat die graue Lodewijc wilde Ian van Namen sinen oom beschermen, het en halp al niet, hi moeste renonchieren ende wederroupen den brief, ende schueren ende die seghelen of trecken vanden preuilegien, die hi den voorseyde Ian van namen ghegheuen hadde. Die graue van Namen seyde, duer al dat hy gheuangen man was, hy soude sinen brief houden ende bewaren voor sine naercommers. Doen ghingen die van Brugghe weder ter sluys, ende sloughender vele doot van dye hem yegens hem lieden ter weere stelden, ende dye van Brugge roofden die stede vander Sluys, omme dat sijer vonden goet van ghewichten ende van coopmanschepen, ende vonden daer eene crane ghemaeckt omme tgoet vp te doene, die si omme wierpen ende te nyeuten deden, ende staken tvier inder Sluys, ende si verbarndent. Desen wijch ghebuerde vp eenen woensdach, den xiiij.in Wedemaent. Anno domini.xiij^c.ende xxiij.vp sinte Baselis auent. Die van Brugghe hilden den graue van Namen in die gheuanghenesse, ende wat heren, grauen of princhen dat voor hem baden, het en halp al niet, of die graue van Namen moeste vergheuen dat die van Brugge yeghen hem ende sine edele, die versleghen waren mesdaen hadden. Ende dat hi den brief die hi hadde van Tbaliuscip vanden watere soude ouer gheuen ende dat men die te nyeuten doen soude ende schueren, ende dat die graue Lodewijc soude gheuen die van Brugghe eenen brief van reuocacien, dat hi niet en wiste wat hi ghedaen hadde die graue van Namen gheuanghen sijnde, hy bleef daer bi, hy en soude hem lieden nemmermeer vergheuen. Ende den brief so hi seyde van te Namen int casteel, ende die soudy bewaren om sine naercommers. Die graue van Namen was subtijl ende schalc, siende dat dye van Brugghe hem rudelicken gheuanghen hilden, ende by wijlent vp sine edelheyt ende vp sine rudderlicke trauwe niet en was ghelooft te gane tot sinte Donaes, hy peinsde hoe hi best med allen ontgaen soude, onder den steen es een huys, ende het behoorde wijlen eer eenen ruddere toe mer Ian vanden doorne, die welcke sine camere achtere dede vermaken, ende dye Graue van Namen badt dien rudder dat hi inden nieuwen solder, een gat wilde opene laten, als van tween berders ongenagelt,

[fol. li.v]

ende daer toe laten soude een langhe leedre, om also vander heymelicke duer den seluen solder neder te commene, ende dat hi hem soude voorsien van.v.of.vi.peerden, al bereet, tot mer Ians herberghe, ende dat dye selue mer Ians tsnauents ontrent den.x.hueren voor middernacht wilde sijn bereedt, om den graue van Namen huyt te helpene. Wat gheschiede des auents, daer waren vele lieden gheuanghen inden steen, van wie dat huerlieder vrienden quamen visenteren, ende men brochter spijse ende dranck, sy aten, ende si droncken, si songhen ende speilden, dobbelden, ende waren seere blijde totter middernacht. Ende het gheuiel dicwijls datmen sulck caboel hilt vp den steen bi nachte. Die graue van Namen ghinck dicwils ter heymelicheyt, omme te wetene of mer Ian van Doorne noch niet bereedt en was, om hem te helpen, ende vp auentuere oft yement ghemerct hadde, hy seyde dat hi den loop hadde, ende badt datmen die heymelichede niet sluyten en soude. Ende ontrent den.xi.hueren, als al tgheschal vanden dronckaerts ghedaen was, ende sy alle in slape waren, doen quam mer Ian voor ghenoemt, ende halp den graue van Namen huyten steene, ende si ghinghen tsamen met hem beeden ter bouuerye poorte, daer saten sy vp hare peerden ende reden in pelgrimaegie, tonser vrauwen te Beunen. Ende die graue van Namen als hi sijn beuaert ghedaen hadde, so track hi naer Parijs totten coninc ende vandaer quam hi te Namen, ende daer bleef hi wonende. Dese graue Lodewijc in sijn eerste iaer, hy hilt alte groten staet, ende verteerde meer dan sijn domeynen of sine rentenbedragen mochten. Ende daer omme begheerde hi aen die drie steden van Vlaendren dat si hem met hueren casselryen iaerlicx souden gheuen eene quantiteyt van penninghen in renten, ende hi gaf oerlof alle sine raetslieden, rudders, ende schiltknechten, clercken van sijnder Cappelle, speillieden, ende herauten, ende hi reedt te sinen lande van Nyueers daer hi beter coop hadde van vytaelien, ende met hem so ghinc die abt van verchelay, dye sijn vpperste raet was, ende hi liet in Vlaendren sinen ontfanghere die here van Aspermont, als gouuernuer van Vlaendren. Als die graue wech was die Baliuus, die schepenen, ende die de pointijnghen setteden ordonneirden omme dye ghifte den Graue te gheuen, dye hem belooft was, si pointen ende settenden dat volc die helft meer dan die somme bedrouch, ende si en stelden yegelicken niet naer sinen state Ende daer omme rees daer hute een grote oerloghe ende commocie die in Vlaendren yeghen die voorseyde stelders vander settinghe, twelck was also groote een rommelijnghe onder dat ghemeen volck, als daer te voren ye in Vlaendren gheweest hadde, dat ghemeen volck rees vp yeghen die heeren te Brugghe, ende al tvrye duere, sommeghe dye vloden, ende men destrueirde haer lieder huysen ende goeden, ende men vijnck die heerenschepenen ende kuerheeren te Brugghe, te Dixmude, te Berghen, ende te Vuerne. Dese rommelijnghe en conste mijn heere van Aspermont die gouuernuer van Vlaendren niet beletten, met alder macht vanden drye steden. Ende dese Graue van Aspermont was een Fransoys gheboren, om twelcke hem tvolc gheen grote obediencie noch ionste en toochde. Dit verhorende die Graue Lodewijc quam te Vlaendre waert, ende hy hoorde die clachte vanden commuyn, hi maete den paeys, ende hi vergaf den ghemeente dat quaet dat si gedaen hadden, te vangene hare schepenen, ende hare kuerheeren, ende die destructie van haren huysen ende goedijnghen, ende dat si in goeden paeyse souden blijuen, die heeren ende die edele met den ghemeente. Ende men ordonneirde aen beeden sijden die setters vanden pointijnge. Ende dat commuyn beloofde haren prinche dat si niet meer en souden vprijsen yeghen den beleeders vanden pointijnghen die daer van tsprinchen weghe gheordonneirt waren. Die graue lodewijc voer te nyueers wedere, inde octaue van sinte Pietre ende sinte Pauwels Anno.xiij^c.ende.xxiiij. Ende die graue Lodewijc liet mijn here van Axele als gouuernuer van Vlaendren, den prinche wedre wech sijnde, sommeghe vanden heeren die te voren hadden gheuanghen gheweest, sy dochten hem lieden te wrekene, ende sochten behendeghe listen ende aketten vp hare ondersaten, ende tghemeente dit gheware wordende, si daden vele meer quaets dan si te voren ghedaen hadden, want die vanden

[fol. lij.r]

noortvrye maecten haren capiteyn Segher f.Ians, ende die vanden oostvrye Lambrecht bouuijn. Dese twee capiteynen rieden ende seyden, het en was nyet goet dat die edele vanden vryen souden hebben casteelen of stercke huysen, vp auentuere of dye edele hem lieden wreken wilden van tghene dat hemlieden in voorledene tijden mesdaen was, ende ooc of si te seere verfoortsen wilden den schamelen lieden, also sy ghenouch begonsten te doene, ende daer omme deden dese twee capiteynen vellen ende ter neder worpen alle die casteelkins ende huysen die eeneghe fortresse hadden vanden edelen ende vanden moyaerts, vanden vryen. Die Graue van Vlaendren dit verhorende, quam weder te Vlaendren waert, ende was te cortrijcke in die kerstdaghen, ende dye edele vanden vryen quamen daer bi hem, seer claghende vanden ouerlaste vanden ghemeente. Die prinche ontboodt sommege vanden beleeders, vanden brusschen, tvrye, ende van sommege vanden smallen steden te Cortrijcke, by rade vanden edelen, ende men vinckse, ende si waren heymelicke ghedoot. Ende naer den nyendach, so trac die prinche te Ghendt ende die edele rieden datmen Ardenburch ende Ghistele soude mannen huyter name vanden edelen, ende men soude senden te Berghen ommer Iacob vanden Berghe, een goet vroet ende vroom ruddere, dye welcke doe alte wel ghemint was in vlaendren, ende hi stont altijt wel metten prinche, bi wijlen bedectelic, ende bi wijlen openbaerlic, ende hi was ghemaect capiteyn van Ghistele, ende hi quam met den sommegen vander west-vierschare vanden vryen, die aen des Grauen side hieten sijnde. Ende men hilt Ardenburch oost, ende Ghistele west yeghen dat commuyn, ende men vinc altemet eeneghe van den commune, ende men leydese in vangenessen, ende men hincse ende onthoofdese allincxkens een. Dit saghen die van Brugge ende die vanden vryen, ende andere steden, ende wederstonden die edele, die bi wijlen van Ghendt quamen daer die prinche al doe lach, ende oock sinen oom die graue Ian van Namen, dye noch wel gram was vp die van Brugghe, omme dat si sine stede vander Sluys verbarnt hadden, ende hem so lange in vanghenesse ghehouden. Die heren worden ouer al seer ouerlastigh den ghemeenen volcke, ende deden vele ouerdaets, welk commuyn nochtans paeys begeerde, hadden si gheconnen. Ende die heren staken den prinche alle quaet inne, metsgaders dat si disponeirden omme tcommuyn te nieten te doene. Dit verhorende Lamsim boonin hi beleyde Ardenburch, ende Segher Ians sone die beleyde Ghistele. Die edele ende dat ghemeente van Ghistele, metsgaders Iacob vanden berghe haerlieder capiteyn, quamen huyte yegens Seger Ians sone. Daer was seer gheuochten, maer dat commuyn ghinc seer te bouen, ende aldaer worden vele edele gheuangen, ende ghebrocht te brugghe, ende aldaer in vanghenessen gheleyt ende mer Iacob vanden Berghe capiteyn van ghistele was daer so ghequetst, dat hy binnen den iare starf. Die van brugge siende dat ouerlast vanden heren van Vlaendren ende van den iongen prinche, die lieuer hadde te sine huyt vlaendren, dan daer binnen, ende hadde valsche raetslieden, dye vreimde aketten sochten, om Vlaendren seruijl ende scalck te maken, al wast dat die sommege van ghendt waren den prinche toe, nochtans die principaelste van ghendt, waren den prinche contrarie, ende die van brugghe coren eenen capiteyn Colaert Sandekin, omme te ghecrijghene Veurne, ende Veurenambocht, Berghen, Borburch, Duynkercke, Belle, ende Cassele, ende hy ghecreech alle die steden met hueren casselryen, ende swoeren alle met den commune. Dit verhoorde die prinche, ende quam te ghendt ende Typre, welcke steden stonden met hem wel. Ende die van brugge siende, dat grote schimp ende quaet, datmen die vanden vryen dede, als van onthoofdene, van hanghene, van bedectelicken bi nachte hem lieden van haren bedde te halen, ende in vangenessen leedende, ende men en wiste niet waer si beuoeren Si coren.vi.eerlicke mannen, die si sonden te Cortrijcke byden prinche, die doe aldaer was, omme dat si souden staen ouer tcommuyn, ende tghemeen profijt vanden lande van Vlaendren. Dese.vi.personen commende te Cortrijcke, die graue Lodewijck dedese vanghen, ende inden steen legghen. Di verhorende die van Brugghe, dat dye graue te Cortrijcke hadde gedaen vangen die.vi.personen, die si aen hem ghesonden hadden. Dye van brugge sonden huyte.v^m.

[fol. lij.v]

vromer mannen van wapenen te Cortrijcke, omme die.vi.poorters te hebbene huyter vangenesse, bi vrientschepen of by crachte. Die graue Lodewijc horende dat dye van Brugge quamen met sulcker macht naer Cortrijcke, hi dede die van Cortrijcke met hem sweeren, ende hi beloefde te blijuene bi die van Cortrijcke, omme te wederstane die van Brugge. Die edele die byden prinche waren si rieden datmen den voorburch van Cortrijcke, noort staende verbarnen soude, omme dat die van Brugge daer inne niet luysschen, ende schulen en souden, ende men soude te bet ende te vryer mogen die stede houden. Dat vier ghesteken sijnde inden voorburch, so keerde den wint int noorde, ende het woey soe seere dat die spaerken ouer die leye vloghen ende ontstaken dye huysen binnen der stede, so dat alle die stede van Cortrijcke wel naer verbarnde. Dit siende die van Cortrijcke, dat si gheene hulpe en hadden omme tvier te blusschen, si waren seere perplex. Ende die prinche nam dye vi.gheuanghene poorters van Brugghe met hem, ende hi ende sijn volck meenden te vluchtene naer rijssele. Dat ghemeente van Cortrijcke, ende ooc die vrauwen dit siende, slougen naer heurlieder peerden, ende crepelden vele van den peerden van sprinchen volcke, so dat die prinche huyt Cortrijcke niet wel en conste gheraken. Die edele dit siende, dat huerlieder peerden ghequetst waren, ende datmense wilde arresteren, si ghingen slaen ende vechten vp die van Cortrijcke. Die van Cortrijcke sloten dye poorten vander stede, ende vergaten tvier ende al haerlieder goet dat verbrande metten groten brande, ende slougen ende vochten yegen sprinchen volc vp huerlieder verweeren, ende namen die.vi.gheuanghenen van Brugge, die die prinche te Rijssele wilde voeren, ende lieten se vry ende los gaen, ende vinghen den graue Lodewijc, ende.vi.vanden principaelsten rudders die bi hem waren, ende leydense int casteel. Dit siende die graue van namen, hi stal hem behendelic huyt sijnder herbergen met sinen peerde, ende reet op die veste in een waeckhusekin seer ghewont sijnde, ende berchde hem daer tot des anderdaechs, ende doen vluchtede hi met sinen peerde duer die veste ende reedt te Doornicke waert. In dit vechten bleuen doot mer Ian van Vlaendren sgrauen Lodewijcx oom, mer Ian van Nyuele, ende mer Robrecht van saemslachte, mer Ian de verryeres, die casteleyn van Repelmonde, mer boudin van zegherscappelle, ende noch bet dan.ij^c.edele lieden. Daer bleuer oock vele ghequetst. Ende binnen deser tijt was Robrecht van Vlaenderen ende here van Cassele te niepen in den busch, in sijn casteel, ende hi en was vp den graue Lodewijc sinen neue niet wel ghepaeyt van herten, noch gherust, omme dat hi bi nachte int vrye die lieden van haren bedde hadde ghedaen halen, byden rade van sinen walschen heeren, ende deidtse onthoofden. Des anderen daechs naer dat Cortrijcke verbarnt was, ende dye graue gheuangen met sinen edelen, so quamen die.v^m.Bruggelingen in Cortrijcke. Ende die van Cortrijcke liuereirden den lieden van bugge haerlieder.vi.gheuanghenen, ende si liuereirden hemlieden ooc den graue Lodewijc met sijne.vi.edelen, die met hem gheuanghen waren, ende men stelde den graue vp een cleyn peerdekin, ende was te Brugge ghebrocht, ende men leydene in die cruythalle, in vorme van vangenessen, ende als hi met cleenen gheselschepe was ghebrocht naer Brugghe, ende vp een cleen peerdekin ghestelt was, soe badt hi met tranenden oghen, datmen sine.vi edele, die met hem gheuanghen waren, niet mesdoen en soude, maer des princhen bede en hielp niet, met brochtse huyter vangenessen, ende sy waren alle sessen in stucken ghecapt, Ende dat warense die den raet gauen dat men die vrylaten vanden bedde halen soude ende onthoofden. Dese wreethede dat die edele also versleghen waren, ende dat sine bede met tranende oghen niet en hielp, dat deerde hem meer dan dat sijne edele waren vechtender hant ghebleuen te Cortrijcke. Binnen deser tijt was Clays sonnekin Capyteyn van Brugge te Veurne, ende hadde ghecreghen Westvlaendren, belle, Casselle, duynkercke berghen, veurne, ende nyeupoort, ende alle dye woonsten verbrande hi vanden edelen, ende ooc te Duynkercke, ende te Cassele hadde hi ghedaen slichten die casteelen van mer Robrecht van Vlaenderen, omme dat hi te soutcote.vi.notable vanden vryen, die ouer tcommuyn stonden, dede in sine presencie dootslaen. Dese Clays sonnekin quam met een grote menichte vander ghemeente in die stede van

[fol. liij.r]

Ipre. Die heren ende die wethouders die altoos met den graue gheweest hadden, si en betrauden dye ambochts lieden niet, dye meer ghehuldich waren met den commune, dan metten edelen. Sy vloden wt Vlaendren, ende dese Clays sandekin was in Ipre eerlic ontfanghen, hi dede die poorten vullen vander stede, ende daer naer dede hi maken die huyterste weste. Dit gheschiede al int iaer Anno domini.xiij^c.ende.xxv.inden somer, ontrent sinte Pieters ende sinte Pauwels dach. Ende binnen deser tijt so ontboden die van Brugghe met Robrecht van Vlaendren, heere van Cassele, dat hem soude ghelieuen te sine Rewaert van vlaendren, ende dat hi soude Vlaendren regieren, metsgaders die van Brugge. Die coninc van Vranckerijcke dit verhorende, dat die Graue Lodewijc sijn neue gheuangen lach te Brugge, hi sandt eerlicke boden te Vlaendre waert, van sinen discreten raetsheren, omme datmen tractieren soude van paeyse, ende datmen den graue Lodewijck vry liuereren soude. Dye van Brugge antwoorden dat si dat nyet doen en wilden, sy en moesten eerst hebben sekere beloften vanden graue, ende ooc wilden si hebben den wille van die van Ghendt, ende Oudenaerde met den casselryen. Ende daer omme deden die van Brugghe bereeden een groot heercracht, omme te bestokene Oudenaerde ende Ghendt, ende si bleuen ontrent deynse ende ghecreghen tcasteel van Peteghem, doe so bleef mer Robrecht van Vlaendren, metsgaders die vanden westvryen, beleggende Oudenaerde. Ende dye van Brugghe met die vanden Oostvrye, ende noortvrye si bleuen liggende te Deynsen, meer volcx verbeydende, omme te gane belegghene die stadt van Ghendt. Dye van Ghendt, eer dat dye van Brugghe van voor der stadt van Oudenaerde schieden, hoorden dat si som laghen deynsen. Des maendaechs naer Sinte Marien Magdalenen dach, snuchtens. Anno domini.xiij^c.ende xxv.so quamen die van Ghendt, wel twintich duysent mannen sterc, ende haerlieder capiteyn was een vroom man, als een Gygant, ende hy hiet Willem wenemare. Ende sy quamen te Neuele bi nachte, segghende tot malcanderen, laet ons verbeyden tot inden dagheraet voor der sonnen opganck, dan sullen wy dese brugghelinghen, dye onsen prinche contrarie sijn, ende hem in vanghenesse houden gheuanghen, ende oock contrarie sijn onsen ghenadighen coninc van Vranckerijcke, bestoken, dye wijle dat sy slapen sullen ten besten, ende si en sullen ons niet moghen wederstaen. Ende die wijle dat die van Ghendt hem aldus rusten te neuele, soe comter een wijf ende gheuet die poorters van Brugghe te kennene, hoe dat die van Ghendt wel twintich duysent mannen starck waren te Neuele ghecommen, omme tsanderdaechs metter sonnen vpganck dye van brugghe te bestrijdene, ende te bestokene. Oock so verhoordet mer Robrecht van Vlaenderen, dat die van Ghendt des sondaechs auents al bereedt waren, omme te Deynsen te commene, ende nam dye eene heltscheede van sijnen volcke, ende bleef daer mede ligghende voor dye stadt van oudenaerde, ende dander helt van sijnen volcke sandt hi bi die van Brugghe te Deynsen, omme die macht die van Ghendt quam, te wederstane.

¶ Item des maendaechs snuchtens dye van Ghendt commende vp die van Brugghe, si en vondense niet slapende, so si meenden als si te Neuele rustende waren, maer waren vp hare hoede in tijts. Daer was horribelicke seer gheuochten, ende aen beyden siden onnoemelijcken vele volcx versleghen, ende ooc seer vele horribelicke ghewondt. Willem wenemare, die capiteyn was van Ghendt die bleef daer doot. Dit siende die borgers van Ghendt, dat si int leelijcste waren, ende dat si haren capiteyn verloren hadden, ende waren moede van gane ende van vechtene, si stelden hem te vlyene. Het was seere heet wedere, ende vele van hem lieden versmachteden van dorste, ende bleuen steruende vp tvelt. Binnen der seluer weke, so beleyde mer Robrecht van vlaendren, metsgaders dye van Brugghe, dye stede van Ghendt. Maer die boden vanden coninc van Vranckerijcke, quamen haestelicken te Ghendt, sprekende ten paeyse, ende omme accoort makene, tusschen dye poorters van Ghendt ende mer Robrecht van Vlaendren, metsgaders die poorters van

[fol. liij.v]

Brugghe. Ende binnen deser tijt, so was dye graue bedectelijc huyt der cruythalle ghegaen daer hi sine vanghenesse hilt vp sinte Lauwereins dach, maer hi was tsanderdaechs daer naer weder gheuonden, ende was weder vp die halle gheleyt gheuangen, ende bi nachte haweet ghehouden vp dye marct met bannieren tot des woensdaechs in die quatertempere, voor midwintere. Des conincx boden deden so vele, dat die van Ghendt ende die van Ardenburch souden sweeren met dye van Brugghe, ende binnen xiiij.daghen so soudemen den graue Lodewijc ontslaen huyter vanghenessen, ende men soude binnen dier tijt alle dinghen te pointe stellen, ende elc trac thuyswaert met blijschepen ende met paeyse, so si waenden, maer het en was gheenen paeys, omme dat die van Brugghe den graue huyter vanghenessen nyet doen en wilden, ende die van Ghendt wildene vry ende ontsleghen hebben. Binnen deser tijt gheuiel een grote rommelinghe binnen Ghendt, want het was daer een segghen dat dye weuers van Gendt meer toe waren met den commune van Brugghe, dan met den prinche, ende daer omme waren sy veriaecht ende ghebannen huyter stede van ghendt, waer omme dat quam een groote diuisye binnen Ghendt. Ende dese weuers trocken eensdeels te Gheerdtsberghen, ende dye sommege in andere steden. Die graue van Namen siende dat die van Brugghe altoos noch hielden den graue gheuanghen, ende so sterc sijnde, hi peynsde ooc metsgaders dat hijt niet goet en hadde vp die van Brugghe, om hem ende die van Ghendt ooc sterc te makene. Hi ghinc in alle steden tusschen der schelde ende der leye omme die te doen sweerne metten prinche, ende met die van Ghendt, hi quam te cortrijcke in tcasteel, ende te Oudenaerde inder ghelijcke ende stelde in elc eenen capiteyn. Ende sijnde by Gheerdtsberghe, soe seynde hi sijn carijn, sine kueckene, ende sijn cappelle ende sijn sommiers, ende oock een goede menichte van sinen volcke, maer by auentueren hy was noch ghebleuen buyten der stede. End die vanden aweette, ende die die poorten verwaerden van Gheerdtsberghe, die waren met Robrecht van Vlaendren toe, ende met die van Brugge, ende si lieten dat schoffet neder vallen als die tweedeel van sgrauen van Namen volc binnen waren, men vinck alle dye princepaelste van sgrauen van Namen volcke, ende dandere slouchmen alle doot. Dit vernemende die graue van Namen, hi track haestelicke te Ghendt, ende hi teecht den weuers die huyt Ghendt veriaecht waren, als waer bi was in Ghendt veriaecht waren, als waer bi was in Ghendt eene grote wapenloopinghe ende seere gheuochten, so datter waren wel.iij^m.personen vesleghen vanden ghemeente. Dit verhorende die van Brugghe ende mer Robrecht van Vlaendren, hoe dat dye graue van Namen hadde ghemaect een beroerte dus binnen Ghendt, ende hadde verslegen die weuers, ende vele vanden ghemeente, hi vergaderde seer vele volcx, maer het en halp al nyet vele, want Robrecht van Vlaenderen met die vanden westvrye beleyde Oudenaerde, ende die van Brugghe metten oostvrye ende metten noortvrye beleyden Ghendt, metsgaders dye vanden vier ambochten, ende haer lieder Capiteyn wast Willem ratgheer. Binnen deser tijt so ghinghen Segher.s.Ians, ende Pauwels Bokel, ende Lambrech boonin met een grote menichte van volcke, ende ghecreghen tcasteel van Cortrijcke, ende alle die sloten die die graue van Namen themwaerts ghecreghen hadde tusschen der schelde ende der leye, ende so waer si eenich huytgoet vonden, toebehoorende eeneghen poorters van Ghendt, si verbarndent of wierpent ter nedre. Die graue van Namen mer Hector vylain, ende mer segher van Cortrijcke dye hadde gheerne huyt Ghendt ghegaen om te schermutsen yeghens die van Brugghe, maer si en betrauden niet dat ghemeente van Ghendt. Aldus bleuen die van Brugghe ligghende voor ghendt, ende laghender tot inden aduent, want het begonste so seere te winterene, dat si storuen som van couden, ende die voor Oudenaerde laghen, si dropen altemet wech Die vanden westvrye dit ouermerckende, mer Robrecht van Vlaendren quam voor Ghendt tot die van Brugghe, ende si schieden al van voor Ghendt, mer Robrecht van Vlaendren met dye van Brugghe, quamen te Brugghe, maer Willem van Ratgheer, Rauwel bokel ende Lamsin boonin met haren volcke die bleuen Teeclo. Die graue van

[fol. liiij.r]

Namen siende dat tvolc al van voor ghendt vertrocken was, hy verwaerde Ghendt, ende hi sandt mer Hector vylain een vroom rudder, ende mer Segher van Cortrijcke met een menichte van volcke int lant van waes, ende in vier ambochten, ende si vercreghen weder dit landt metten sloten, dye si te voren ghehadt hadden, maer met groter pijnen ende auentueren. Dit verhoorende Willem ratgheer metten sijnen, hi ghinc te Assenede, ende hi stac daer tvier in die stede. Dit verhoorende mer Hector vileyn dat Willem ratgheer weder quam in vier ambochten, vergaderde een heercracht, ende quam yeghens dat seluen Willem ratgheer, ende daer wort seere gheuochten, ende bleef vele volcx doot aen beede den siden, maer die van Brugghe hadden die meeste schade. Ende daer bleuen doot Willem Ratgheer, ende Rauwel bokel. In desen slach te Assenede, Segher ians sone, ende Lamsin boonin hadden sy nyet gheuloden, sy haddender oock ghebleuen, want die lieden van Ghendt quam lancx so meer volcx toe. Daer waren vele brugghelinghen gheuanghen, ende te Ghendt gheuoert. Dit aensiende die van den vryen, dat haerlieder twee principaelste capiteynen doot ghebleuen waren, ende dat die van Ghendt te seere bouen quamen, begheerden datmen metten graue paeys maken soude, ende datmen hem sonder causioen huyter vangenesse doen soude. Men gaft den Graue te kennene hoe dat die van Brugghe, ende die vanden vryen begheerden paeys met hem, vp al dien, dat hi wilde al vergheuen dat yeghen hem mesdaen was, ende datmen die vanden vryen niet en verlaste met ontamelijcke settinghen. Die graue Lodewijc beloefde daer ter goeder trauwe dat hijt hem lieden al vergaf, ende hi swoer dat hi hem lieden een goet here sijn soude ende ghetrauwe, vp dat si hem wilden ghetrauwe sijn, ende hy was doe ontsleghen huyter vanghenessen, ende hi voer te Ghendt, ende van danen, so track hi naer Parijs tot den coninc Kaerle sinen swacelinck, die alte blijde was dat die graue lodewijc ontsleghen was vander vanghenesse. Anno domini.xiij^c.ende.xxvij.starf die Coninck Kaerle van Vranckerijcke Lodewijcx van Vlaendren swacelijnck. Ende Phelips van Valoys Karels sone was vp den Tryniteys dach te Ryemen gheconsacreirt coninck van Vranckerijcke int selue iaer, ende daer was die Graue Lodewijck toe ghedeputeirt ende vriendelick toe vermaent als een vanden twaelf ghenooten te sine, ende daer naer voer die Graue Lodewijck bi den coninc Phelips, met eenen eerlicken state, te wetene met.lxxxvi.Rudders alle alleens ghecleedt, ende die coninck Phelips maeckte den Graue Lodewijck Ruddere met den sweerde, dat die Graue Lodewijck den Coninc gordede als die eerste Graue vanden twaleuen ghenooten. Ende so waer dat die coninck Phelips reedt hi drouch altijdt tsweerdt voor den coninc Ende hi dede die Coninck manschip vanden viere Graefschepen, te wetene Vlaendren, Artoys, Nyueers, ende Retheers, in dit iaer reedt in Roome Lodewijc van Beyeren, die welcke hem Keyser maeckte, Ende dede grote ontallicke schade der helegher Kercke. Hi persequeirde strenghelick den Coninc Robrecht van Appoelgen, ende sinen sone den Hertoghe van Calabre, Hi maecte eenen Fremyneur Paeus, ende steldene in Roome, ende men noomdene Nycolaus, die vijfste, die welcke maeckte in sine consecracie terstont vijf Cardenalen, ende tsanderdaechs daer naer vyer Cardenalen. Ende hiertoe holpen die Romeynen omme dat die Paeus Ian die.xxij.sine wuenste ghecoren hadde te Auignon, hy en wilde te Roome niet commen. Binnen deser tijt die wijle dat die Graue Lodewijck was te Parijs, doen begonsten weder te rebelleirne Seghere Ians sone, ende Lamsin boonin, ende trocken aen hem lieden alle dat westvrye, ende ooc vele steden. Die graue Lodewijck dit verhoorende, badt den coninck van Vranckerijcke dat hem gheliefde te Vlaenderwaerts te commene, om hem te helpene dwinghen sijn volck.