Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Van Willem van Loo, burchgraue van Ypre, die welcke dede alle quade doot steruen, die den.G.K.hadden helpen vermoorden.

¶ Dat.xx.capittel

WIllem van Loo Burchgraue van Ypre, regierde Vlaendren ontrent.ix.weken. Boudin Apkin ende die goede graue Kaerle waren rechtswers, want die houde Robrecht die Vriese hadde twee sonen, Robrecht die vader van Boudin apkin was, ende hadde eenen sone die hiet Phelips. Dese Phelips hadde een dochtre, de welcke was vrauwe van Loo, bi Dixmude, ende si was moedre van willem van Loo. Ende dus so soude willem van Loo met rechte geweest hebben graue van vlaendren. Het gheuiel die wijle dat mer seruaes van praet, ende die andere edele die inden burch waren, ontrent half Maerte, so wonnen si by fortsen tschepen huys. Dit aensiende mer lambrecht, ende de proost van.s.donaes, ende huer lieder suster kinderen, Wijtry ende Werrijn, Willem ende Ysaac, si auentuerden hemlieden by donckere nachte, ende daelden van.s.Donaes kercke, in de plaetse maubeert, ende si vloon in tcloostre te Watene, Ende ysaac vloot te Teerrenburch, in s.ians abdye, ende gaf den cloostre, alsijn goet ouere ende al sijn erue, ende was aldaer monic gecleet, maer mer Lambrecht van straten wordt bekent ende gearresteirt in Brugghe, eer hi wech conde geraken, ende wort geleet voor mijn here Seruaes van praet, dye welcke ontboodt mer Willem van Loo den Regent van vlaendren, de welcke quam te brugge om mer Lambrecht te iusticierne, de welcke Graue Willem beual datmen mer Lambrecht inden burch vp eenen vleeschbanc binden soude, ende dye handen ende voeten of hauwen soude, ende datmen den lichame slepen soude drie waruen, ront omme den burch, ende van daer ter galghe, ende hem daer aen hanghen Bet dan iij^c.personen bouen inden steen, ende bouen vp sinte Donaes Kercke liggende, saghen hueren oom, of neue, ofte heuren meestre so iammerlicken begaet, ende ghemarteriseirt, ende sonderlinge Bosscaert van straten, sinen vader siende also begaet, seide. Och kindren, elc pijne ende poge om sijn beste te doen, onse hoofden sijn alle wech, mijn oom die proost, ende mijn vadre Wijntry, werrijn ende ysaac, ende alle die vrome mannen, ende lambrecht mijns heeren vader is iammerlic gedoot, ende al onse vytaelge stinct ghelijc eender prye, ende ons broot is al vinnich geworden, ende wi en weten niet waer by

[fol. xxi.r]

leuen. Vp sinte Benedictus nacht het was een groot mistich weder den.xxi.in maerte bet dan.lxxx.personen metsgaders Bosscaerdt van Straten ende Inghelram van eessene, daelde in die plaetse Maubert hute ende si ontginghen, ende die sommege waren ghecreghen.ende mer Willem van Loo vandt Werrijn ende Wijntry bi Rijssele, ende noch sommege andere, ende hi deidtse setten drie dagen al moedernaeckt int Pellorijn te Rijssele sonder eten ende sonder drincken, maer men wierpse met vorten appelen, ende met meure ende ander vulicheden, ende ten vierden daghe waren si ghesleypt totter galghen, ende daer ghehanghen. Ende een Rudder die hiet mer Herman die quam van Hesdijn te Aryen, ende hi hoorde seggen dat Ysaac monic was te sinte Ians te Terenburch, hi deden heymelicke vanghen, ende hy ontboodt Willem van Loo tot Aryen te commene. Ende hy dede Ysaac seere pijnen, ende hi leedt buten sijnder pijnen, dat hy vp den dach als Hertoghe Kaerle verslegen was, dat hi bet dan.xxv.lieden alleene doot slouch onder schepenen ende van Sprinchen huysgesinne, ende alle nyeuwe officiers. Doe vraechde Willem van Loo Regent van Vlaendren, wie dye principaelste waren in die conspiracie vanden graue Kaerle. Isaac sprac, ic sal hu die waerheit segghen eer dat ic steruen sal. Aldus weit dat mer Guy van Steenvoorde Casteleyn van Cassele metsgaders mijnen oom den Proost wy hilden raedt Typre, mer Inghelram van Eessene Bosscaert van straten met sinen broeders, ende ik Ysaac dat wi in tbeginsel vander vastene als die graue.K.alleen ter kerken soude commen dat wi hem dootslaen souden, ende ooc Tammaerdt sijn aelmoesenier, alsoot gebuert is, twelc nu sonderlinge leedt is, ende ic riedt datmen dye officiers ende schepenen ooc doot slaen soude. Doen vraechde Willem van Loo waer die Proost sijn mochte. Hi seyde, hy meende wel dat hi te Watene was. Doen beual Willem van Loo den prouoost van Aryen, ende den schouteeten datmen Ysaac te peerts steerte slepen soude al dye stede van Aryen duere, ende in elcken houc vander cruusstraten datmenne al moedernaect ouer seere met roeden slaen soude, ende dan vp dye marct van Aryen datmenne daer handen ende voeten of hauwen soude, ende datmen dan met eender coorde onder die ocxelen ghebonden tot der galghen slepen soude, ende daer onthoofden, ende tlichaem sonder hooft onder docxelen ghebonden, so aender galghen hangen soude Willem van Loo die Regent ghinc te watene, maer met groter pijne ende met groten dreeghemente om dat hi die sommeghe souden doen hanghen, ende haerlieder huysen destrueren, ten ware dat si hem seyden, waer die Proost ware. Si lieden veruaert wesende vinghen den Proost, ende gauene ouer Willem van Loo. Die proost gheuanghen sijnde badt Willem van Loo dat hy baeruoets in verlatenesse van sinen sonden mochte gaen tot Ypere lesende sijn deuocie, twelck hem Willem van Loo consenteerde. Ende altemet sprac hi sine biechte yeghen sinen Cappellaen. Maer als die proost Typre quam, nauwelic conste hi vp sine voeten ghestaen, dat si so gheuleghen waren. Willem van Loo nam raedt hoe datmen Bertolf dooden soude. Ende omme dat hy een kerckelick prelaet was, so en wildemen hem niet onthoofden, noch eeneghe leden nemen, maer si vonden in hueren raedt, midts dat hy.ix.mijlen baervoets ghegaen hadde, ende sine voeten ghevleghen waren, datmen hem leuende in een coe huyt naeyen soude. Ende bi nachte wordt hy ghevoerdt van Ypre een mijle varre in eenen busch, ende aldaer leuende met een coorde ghehanghen aen eenen boom, ende ten vierden daghe men vandtene doodt. Doen wordt hy vanden boome ghedaen, ende men begroeffene tsinte Martins Typre int ghewijde, alsoo wordt hi ghepunieert. Item Typre wordt gewrought dat mer Guy van steenvoordt, ende.x.canonicken van sinte Martins waren mede inden raet, hoemen best den graue Kaerle doden soude. Daer omme Willem van Loo dede mer Guy onthoofden, ende.x.canonicken stellen ten eeuweghen kaerkere te watre ende te broode, tot si storuen, waer of die.v.laghen in Sbisschops vanghenesse, te Doornicke, ende dander.v.te Teerenburch Bosscaerdt van Straten die vloodt te Brugghe int clooster vanden Eechoute met sine knapen in eens canonick reguliers camerkin vier daghen lanc, ende namen elc een ouerslop aen, ende deden hem groote crunen scheeren

[fol. xxi.v]

of si monicken reguliers gheweest hadden, ende meenden te treckene naer Brabant, omme also te ontcommene. Maer als sy quamen ten veere voor Andtwerpen, in eenen boot sijnde, om ouer te varene, watmen den boot stack of roeyde, hy en wilde niet van cante, omme dat dye quade Bosscaert daer inne was. Dyt siende een man, dye Bosscaert wort bekennende, seyde. Voorwaer die cause dat wi niet voort en meughen, is toecomen huyter horrijble moort die dese Bosscaert bedreuen heeft. Dit verstaende die selue Bosscaert, wordt seere ghescoffiert, ende pijnde hem omme tontcommene, so hi dede, want hi was ten derden daghe te Rijssele, al daer hi drie ooms hadde, van sijnder moeder weghe, als Hughe here vander aleuwe, Bernaert here van Robays, Oliuier here van Banduweys. Ende Bosschaert quam vp die maeltijd vander noenen, daer si alle drie vergadert waren, ende saten ende aten, ende hi by hemlieden sijnde, seyde hoe dat hi meende te treckene in cypers, ende aldaer te blijuen wonende Ende hi quam om oorlof te nemene aen hemlieden biddende oock om eene quantiteyt van pennighen, om in Cypers mede te varene. Sijne drye ooms sonden heymelic om den Baliu, ende om den Casteleyn van Rijssele die welcke quamen, ende vijnghene, ende leyden hem in tcasteel. Ende Willem van Loo wordt al daer ontboden. Daer was Bosscaert.iij.daghen gestelt vp tpellorijn ende worde duerworpen met vorten appelen vanden kijndren, ende met andere vullichede. Ten vierden daghe wordt hy ghesleypt ter galghe waerdt, ende al moedernaeckt ghestelt vp een wiel, ende sijn lijf met heunich, ende met zeeme bestreken, ende boven hem was ghestelt eene yserin traelge, omme dat hem die rauen ende die voghelen niet pecken en souden, maer die vlieghen ende die byen, ende vrselen daden hem veel iammers, want also sadt hi daer, ende bleef leuende, bedt dan.vi.daghen lanc. Eene gheheeten Eueraert, sijn knape, wetende dat sijn meester gheuanghen was, hi liep wech, ende ghinck in Ardanen, daer viel hi in eenen pit, daer hi verdranck. Inghelram van Eessene was gheuloden, ende woonde te Mens vp den Rijn. Ende hi gherochte eens eyghen eenen poorter van Mens woorden te hebbene, ende stac den poorter een wonde inde borst, daer hi of starf, waer omme Inghelram geuanghen wordt, ende was in eenen sack ghesteken, ende also verdroncken in twater vanden Rijne. Item den coninc Lodewijc van Vranckerijcke, dye groote verhoorende vander felle moordaet van sinen neue, den goeden graue Kaerle, die so verradelic gedoodt was, versaemde een groot heercracht, ende hi ontboot Willem van Normandyen, sinen swacelijnc, dat hi met hem trecken woude in Vlaendren, hy soude hem maken Graue van Vlaendren. Die coninc commende ouer Doornicke tot cortrijcke, ende also tot Brugghe, soe vijndt hy in die burch te Brugge al die edele van Vlaendren, die welcke sinte Donaes kercke den steen ende die looue rondt omme beleyt hadden. Ende dye edele die willecomden den coninc, ende seyden die gheuaernesse vanden fayte, ende vander doot van den goeden Kaerle. Ende Willem van Loo vernemende dat dye coninc te Brugge was, quam tot hem, ende willecomdene, ende vertelde hem hoe hi die sommeghe gheiusticiert hadde ende hy leyde den coninck voor oghen, hoe dat Graefschip van Vlaendren vp hem verschenen was. Die coninck seyde dat hy noch een lettel tijdts beyden wilde, want hi versochte den coninck manschip te doene vanden Graefschepe van Vlaendren. Ende die coninck beual datter.iij.of iiij.van die vp dye kercke van sinte Donaes laghen, tot hem commen souden bi saufconduyt, hy en soude hemlieden niet mesdoen, si quamen totten Coninc. Die coninc seyde. Ic rade hu dat ghy huwe gesellen secht, dat si neder tot mi commen, ende bidden mi om gracie, of sonder twijfele, ic sal sulc een vier doen maken, dat ghi alle versmoren sult. Dese ghesellen ghinghen vry van sinte Donaes, tot den steene, ende in die looue, gheuende te kennene huren medeghesellen die meeninghe vanden coninck. Ende si lieden merckende dat si nyet anders tetene en hadden, dan beschimmelt broodt, want alle dye andere spijse ende dranc hadden si wech gheworpen, so quamen si alle neder, en vielen voor des Conincx voeten, biddende hem, omme sijne ghenaden. Doen beval dye Coninck datmen haere lieden handen vp hueren rugghe soude bin-

[fol. xxij.r]

den, ende men leedese.iiij.en.iiij.v.en.v.tsamen inde voye vanden steene vander looue ende van sint Donaes kercke. Ende men schootsche huuter voye vp die straten, ende vielen alle de heersene in die kele, ende braken den hals, Doen beual die coninc datmense met waghenen hutewaerts soude voeren, ende dat mense alle aen boomen hanghen soude, tusschen sinte Baefs ende sinte andries, doen ontboodt die coninc den bisschop van Doornicke, omme te reconsilieirne ende te verwijdene sinte Donaes kercke, twelcke was den derden sondach naer Paesschen, die negenste weke naer dat Kaerle tsinte christoffels begrauen was. Ende vp desen tijdt so houden noch die van.s.donaes huer lieder kercwijdijnge oft dedicacie huut dier memorien vp den derden sondach naer Paesschen. Ende doe als die kercke verwyet was, so was de graue Kaerle ontgrauen sinte christoffels, duer al dat hi.lxiij.dagen inde eerde gheleghen hadde, al doe so root noch dat selue lichaeme also soete ende also wel, offer eene gheheele apottecarye ontdaen hadde gheweest. Ende sine wonden waren also varsch of hy maer versleghen hadde gheweest. Ende dye coninc dede tlichame translateren van sinte christoffels tot in sinte Donaes kercke, ende daer wart hi begrauen achter den hoghen outaer

Nota. dat inden somer hier naer begonste die oerdene Sisterciensis Ende sinte Robrecht die de eerste Abdt was, die fondeerte deerste Cloostre varre buten allen volcke, iiij.mijlen vander stede van Longhers. Dese dijnghen ghedaen sijnde, die coninck gaf tgraefscip Willem van Normandyen sinen swacelinc Robrechts sone, dit vernam Willem van Loo die alle die casteelen vercreghen hadde in west vlaendren, ende hadse ooc doen prouanchieren ende daer toe ooc dye Stede van Ypre, ende dat omme te houdene yeghens dye Hertoghe Willem van Normandyen, want hy hadde vernomen als dat dye coninc niet langhe in Vlaendre blijuen en mochte Ende als dye coninc vernam, dat heer Willem van Loo meende te oerloghene yegens willem van Normandye omme hem te veriagene, die coninc quam Ypre belegghen. Ende ten neghensten daghe, so was Willem van Loo gheuanghen van die van Ypre, ende wordt den coninc ghepresenteirt, dye coninc sendene te sinte Omaers inde vanghenesse, maer ter bede vanden edelen ende ooc om dat hi dat naeste oyr was om Vlaendre te besittene, die coninck dedene huten doen vp condicie, dat was dat hi moeste den Hertoghe Willem manschip doen vanden lande van Loo, maer hy hiltet qualic, ende vander Burch graefschip van Ypre.