| |
[I]
I. 1
Nu merct, sone, wat ic ghebiede,
Ende wat es dat ic di bediede:
Dats dattu di daer ane sult keeren,
Dattu Gode salt emmer eeren.
| |
I. 2
Du salt des maerghins vrouch up staen
Ende om dine bederve gaen:
Men seghet, die te langhe slaept,
Dat hem die slaep onduchtich maect.
| |
I. 3
Wachti dat men niet en seghet,
Dat vele talen an di leghet.
Men seghet, menegherande tale
Ne sittet niemene goeders wale.
| |
I. 4
Sone, doe alsoe die vroede doet,
Die hevet ghestadeliken moet:
| |
| |
Hets lachter dat een hier seghet
‘Laet dit’, ende hijs selve pleghet.
| |
I. 5
Ne merke niemens quade daet,
Dat vele merken dat es quaet,
Die sonder sonde leet sijn lijf.
| |
I. 6
Houtstu oec dat yemen dert,
Doet van di; hijs dom diet ghert,
Omme dat hem lettel vromen mach,
Te doene den lieden quaet ghelach.
| |
I. 7
Eenradich in dijn ghedachte
Hi es sot die sijn ghepeins
Den lieden seghet haer ende gheyns.
| |
I. 8
Gheloef niet, alse dijn wijf tonrechte
Claghet over dine knechte,
Want der quader wijf sijn ghenouch,
Die smans vrient sijn tonghevouch.
| |
| |
| |
I. 9
Metti, die di hevet ghedient,
Al sprect hi daer ieghen iet,
Daer omme saltune laten niet.
| |
I. 10
Dune salt met talen no met spraken
Ghescelt ieghen den quaden maken;
Hen sit den goeden man niet wale
Ieghen hem te houdene tale.
| |
I. 11
Minne die ghene, die di minnen,
Dien du wel ions, laet hem bekinnen;
Hijs sot, die daer te dienste staet,
Daert hem te scanden al vergaet.
| |
I. 12
Niemaren ende achtre spraken,
Die de liede te scande maken,
Want die hem volghe(n), God salse haten.
| |
| |
| |
I. 13
Dat men di beheeten heeft,
Eer die tijt comt dat ment gheeft
Ne saltu(ut) niet beheeten vort,
Want men lieghet menich wort.
| |
I. 14
Alse di iemene ghevet lof,
Ne wes te blider niet daerhof:
Die vroede merct ende verstaet,
Eer hi van yemen lof ontfaet.
| |
I. 15
Alse een ander man doet wel,
Alse du weldoes, zwigher of,
So saltu hebben goeden lof.
| |
I. 16
Die wile dattu best jonghelinc,
So doe so menighe scone dinc,
Dat, alse di naken dine daghe,
Men te goede dijns ghewaghe.
| |
I. 17
Ne roeke di niet dat eenich man
| |
| |
Want die quade waent (altoes) des,
Wat dat men ruunt, dat van hem es.
| |
I. 18
Al comt so dattu heves ghenouch
Haven, houti int ghevouch:
Want heden es de man rike
Ende marghin staet hem armelike.
| |
I. 19
Hijs dulre dan een quekenoet
Die hopt up ander mans doet,
Want alle lieden, jonc ende out,
Hebben even vele haers lijfs ghewout.
| |
I. 20
Sone, alse di dijn arme vrient
Van eere cleenre ghiften dient,
Wes blider dan di es te moede,
Ende danx hem met allen goede.
| |
I. 21
Al bestu arem man van haven
Ende van rijcheden zeere beschaven,
| |
| |
Bepeinsti, dattu hier te voren
Naect ende arem waers gheboren.
| |
I. 22
Dune salti niet keeren in dien
Dattu salt die doot ontsien;
Want die de doot ontsiet,
Hem en helpt sijn leven niet.
| |
I. 23
Alstu heves dies verdient,
Dattu(ne) heves gheenen vrient,
Dune salt dat Gode witen niet,
Want hem es leet datti messciet.
| |
I. 24
Van dien dattu heves beweven,
Ende emmer wes so ondersteken,
Dat di niet en mach ghebreken.
| |
I. 25
Dune sult twee waerf beheeten niet,
Dattu mach(t) gheven yet;
Men seit: ‘siet waer hi gaet,
Ne domene niet, want die vroede
Ghedinct wel van ouden goede.
| |
| |
| |
I. 26
Du salti wachten, doestu wale,
Jeghen hem te houdene tale,
Hoe si verradenesse moghen plien.
| |
I. 27
Wachti jeghen die ghebare(n)
Minlike; want die voghelare(n)
Daer si die voghelkine met verdwasen.
| |
I. 28
[Hevestu] kinder sonder goet,
Soe doe alse die vroede doet
Die sinen [kinde] ambacht leert,
Alst noot heeft, datter hem toe keert.
| |
I. 29
Dattu minnes en seltu niet
Te zeer m[i]nnen, wats gesciet;
Niet te zeer, mair te maten.
| |
I. 31
Alstu bids, bedincti des,
Dattu bids datte gheven es;
Die bidt datmen niet gheven mach,
Hi vint dickent quaet ghelach.
| |
| |
| |
I. 32
Du selste minnen die di minnen,
Meer dan die di niet en kennen.
Hij is een sot, die duer een vreemden man
Verwerket die hem goets gan.
| |
I. 34
Al eist dattu heves cracht,
Dattu wel verwinnen macht,
Dus sal doghet an di bliken.
| |
I. 36
Metten ghenen die di minnen
Ne saltu sceldens niet beghinnen:
Want van ghescelde es hier te voren
Vernoi groet comen ende toren.
| |
I. 37
Als dy hebben dijne knechten
Gram gemaect mit onrechten,
Laet sincken dijnen evelen moet,
Dat is dy eerlic ende goet.
| |
I. 38
Al moechstu oec verwinnen saen,
Emmer laet in vreden staen;
Ick segge dy, dat ghestadichede
| |
I. 39
Dattu met pinen bejaghet heefs,
Entat sotteleke woch gheefs,
Laet dat, sone, of tu best vroet,
Ende kere dar af dinen moet.
| |
| |
| |
I. 40
Es hare zede die nu leven;
Met eeren, sone, doe alsoe,
Soe sultu blide siin ende vroe.
|
-
-
[tekstkritische noot]3 A Men lachtert dat en hier segt. M b D Men l.d. een hier seghet. H Tys lachter. d Het is l. 4 A Dies hi ghinder niet ne plegt. M Dies h.g. niet en pleghet. b Dies men. H Dat men ghinder selver n.e.p. D Des hi ghinder niet en pl. d. Dat hy g.n.e.p. - Zie Aant.
I. 5. Volgens C. Vs. 1. A Ende ne m. niemens. B En. b En nidet (?). D Mercke nyemants. d Aenmerct. 2 M Te vele m. B Die vele m. si doen quaet. b Want vele merkens dats quaet. D d Want v.m. is q. 3 A Bedie, hen es. M Bedi en es. B By dy en is m. noch w. b D Beide en es m. noch w. d Beyde soo en is m. oft w. 4 A leeden lijf. B leyt sy lyf. b D d leit syn 1. Zie Aant.
I. 6. Volgens C. Vs. 1 A Hoerstud, sone, dat iemene deert. B Hebstu oec d. iemant deert. b Hevestu d. yemant deert. D Houtu oec d.y.d. 2 A sot diet gheert. B Docht van dy, hy is dies gheert ( sic). b Doch van di h.i. sot d.g. D Doet v. di. h i. sot dies begeert. 3 A Want het lettel. B b D luttel helpen mach. 4 A b Den lieden te doene. B D te doen den luden (lieden). Zie Aant.
I. 7. Volgens C. Vs. 1. A Si altoes enradech ende sochte. B b D Eenr. ende sachte. H Eenr. weest in dine gedacht. 2 So saltu syn in dine ghedochte. B Sulstu wesen in dyn ghedachte. b Saltu w. in dine g. H behoert dy toe ende sacht. D souts sijn i. dyn g. 3 A Hijs sot d. al s. ghepens. D dijn ghepeyns 4 A segt. B luden. b liden. H luyden seyt hier. D Die lieden seit hier e. ghens. Zie Aant.
I. 8. Volgens C. Vs. 1 A Betrou niet alse dijn wijf ti segt. B b H D d Gheloeft niet. H toe recht. d u wijf t'onrecht. 2 A Clagten o. dinen knecht. M hare k. B zeer bedorven. d uwen knecht. 3 A ghenoech. M Der wiven siin ghenouch. B b Want der w.s. ghenoch, (ghenoech). D d Quader w.s. genouch, (genoech). 4 C tonghevoch. A die mannes vrient sijn int ghevoech. M Tsmans vrient siin tonghevoech. L Dies mans. B smans vrienden s. toghevech (!). b Die tsmans. D d Die dicke maken ongevoech.
-
-
[tekstkritische noot]I. 9 Volgens C. Vs. 1 A Alse du manes. B Alstu manes. H Aldu biddes. 2 A Of tyen dien du heefs. B H Die dy dicke. 3 C hiet, door mij veranderd. A Al sprect hiere weder hiet. B Al sprake h.d. ieghens i. H Al spreket h.d. tegen i. 4 A Daer ombe ne saltus l.n. B Daer om selstu hem hem haten niet ( sic). H Du en seltet van die ( pro di) laten nyet. Zie Aant.
I. 10 Volgens C. Vs. 1 A talen no spraken. B in tale noch in s. b niet talen no (ny)spraken. H Du en selste niet spotten noch met sprake. D Du en selt n. talen noch spreken. 2 M quade. B D Geschel. B D die quade. H Scheldinge tegen de quaden. aant. 3, 4 ontbr. in A. M En sit niemen goeders wale, Tieghens hem te hebbene tale. B Want van schelden hier te voren, Vernoey is comen ende toren. b En steet den goeden m.n.w., Jeghen h.t. hebbene t. H Ten staet den g.m.n.w., Tegen den quaden houden tale. D Want van lichteliker chosen, Comen dicke grote nosen. Zie Aant.
I. 11 Volgens C. Vs. 1 A de ghene. D Minne den ghene d.d.m. 2 A Dien du doeft ( Hs.; v.d.M.: doest) ghoet l.h.b. b ( grootendeels onteesbaar) ... does l.h. bekennen. H Die du mijs ( sic). D Die di wel doet l.h. bekennen. 3 M Hi es dom. b H Hi es sot. D Hy i.s.d. te dienste s. 4 A Daert hem der na te quade v. M Daer tscanden al. H Daert h. al te scande v. Zie Aant.
I. 12 Volgens C. Vs. 1 A achterspraken. M Niemare. L Nyeumare e. achtersprake. H Niemant en doe a. D Nye mare e.a. d Nieu mare e.a. 2 A scanden. M D tscanden. B luden. H Die die lude. d tot schande. 3 C A laten; M L B haten. A Die saltu scuwen. M Sultu. B Salstu scouwen. H Salstu scowe ende vlien. D Soudu. d Sult ghy schouwen. 4 C volghet A Want dies pleght hi wert verwaten. M L B Beede in weghe ende in straten. H Die hem volgen syn niet gesien. D Die haer volgen sijn verwaten. d Die hem anders, verwaten ( sic). Zie Aant.
-
-
[tekstkritische noot]I. 13 Volgens C. Vs. 1 A Zone, dat m.d.b.h. H Dat m. dij geheten h. 2 A Ere commet dat ment di g. M H datmen di g. 3 C Ne saltu, door mij verbet. A Ne saltut. M Ne sultuut. H En sultuut. 4 A vele woert. M b vele woort. D vele voort ( sic). Zie Aant.
I. 14 Volgens C. Vs. 1 C die. A hymen. M Alsti iement. L b yemant. B Alstu. H Wanneer di iemant geeft 1. D Als di yemant 2 A Ne sire niet te blider of. M b der of. L weest - dair of. H En weeste blijder niet af. 3 M Want die vroede wel verstaet. L Die vroede mercket. b merktet. D merct. 4 A Er h.v. iemene. M iement. L b D yemant. Zie Aant.
I. 15 Volgens C. Vs. 1 A Ende als en a. d Als eenich m.d.w. 2 A onthout wel ende. b onthoude e.v. d vertelt. 3 A Als d.w.d. so s. of. M Doestu wel soe z.o. L Doetstu w. zwyget dair of. d Doedy wel, zwyghet daer of. 4 A Dies saltu h. ghoden lof. M Soe sultu. L So salstu h. gueden 1. d Soo sult ghy. Zie Aant.
I. 16 Volgens C. Vs. 1 B datstu bist. H Die wijl du beste een sogelinc (!). d Die wijle ghy sijt een j. 2 A ghode dinc. M Doet soe m. goede d. B Soe doet menich goede d. b Doet meneghe. H Doch alsoe menich. D goede d. d Soo doet soo menich goet dinck. 3 C die, door Jbl. verbet. A Alse di dan. M Alsti n. B Alstu. H Alset naket d.d. D Als d. d Als dan n uwe d. 4 C Dat men, door Jbl. verbet. A Dat men dijns in ghoede g. M Datmen dijns te g.g. B Datmen dijns goede g. H Dat men dij te goede behaget. D Datmen di te goede g. d Datmen uws te Gode g. Zie Aant.
I. 17 Volgens C. Vs. 1 A Ne roeket oec niet wat. B H En roke n.w.e.m. b En merket n. D En roeke n.w.e.m. 2 B Stillekijn gherymen (!). H Stillike gerunne c. D gheruynen. 3 C waent des. A Want de q. want altoes des. B waent wel des. H waent ymmer des. D wanet des. 4 A Al dat m. runt. B Watmen riwet ( sic!). b D Watmen ruynt. H runet. D die van hem es. Zie Aant.
-
-
[tekstkritische noot]I. 18 Volgens C. Vs. 1 A Al comtet. M Sone alstu heves doghet ( schrijffout?). L Alst coemt d. B Alst comt dattu. b compt - ghenoch. H Ist dattu hier heves genoch. D Alstu heves ghenoech. d Alst compt dat ghy hebt. 2 A Haven, nochtanne M ghevouch. L d Van haven. b houtu - ghevoch. H gevoech. d hout u in dit ghevoech. 3 M d die man. L Want huden is die m. rijck. B huden - rike. b een man. H huiden is die m. wel r. D Heden is die m. rijcke. 4 M d Smorghens. L B b D Morghen. L H D d commerlijck, -like, -lijcke. Zie Aant.
I. 19 Volgens C. Vs. 1 A sotter d. en kuekenoet. M Hies d.d. een quekin hooft. L Hy is sotter d.e. queken hoet. B D d Hi is sotter d.e. quekenoot. b sotter - que ... hoet. H Hi i. sotter d.e. qualre noot. 2 A Die hoept op anders mannes doot. M anders mans. L B H ander luden. b D eens anders. d een anders. 3 C hout, verbet. A Want a. de liede. M Want allen lieden. L luden. B al die luden. H al die luden. d Want beide die lieden, i.e.o. 4 A Sijn haers levens even onghewout. M B H D d Sijn haers levens onghewout. L Syn heur[s] levens o. Zie Aant.
I. 20 Volgens C. Vs. 1 M A aerme. H als dyn arme v. D Als dy sone dyn arme v. 2 A Met ere crancker ghichten d. M Van e. cleender ghifte. B Van eenre cleynder ghyften. H Mit eener cleijner gave. D Van cleynder giften. 4 A Ende loenet hem in allen ghoede. M Ende danckes h. al int goede. B dankes hem mit. H met alle goede. Zie Aant.
I. 21 Volgens C. Vs. 1 A arem nu van. M. aerm man. L H Alstu biste arm van h. B Alstu arm bist v.h. d Als ghy arm syt van have. 2 A richeden sere. M B rijcheden b. L rijchede b. d 1 Ende v. rijckdommen beschoven. d 2 beschaven. 3 A Bepens di. M L Peinst dattu. B Peyns datstu. H Soe peyse. d Bepeynst dat ghy. 4 M aerm. L Arm e. naect waertste. B Naect e. arm wordes. H Macht e.a. werste. d Arm e.n. waer (d 2 waert) g. Zie Aant.
-
-
[tekstkritische noot]I. 22. Volgens C. Vs. 1 A Dune sals keren niet i.d. L Du en selste dy niet k.i.d. B Du e. sulte dy n. H Du e. selste niet houden i.d. D Du e. soutstu k.n.i.d. d Ghy sult n.k.i.d. 2 A Dattu de doet sals hiet o. L Dattu den d. selste o. B Datstu die d. sulste o. H Dattu den d. selte o. D Dattu die d. sout o. d Dat ghy die d. sult. o. 3 A De ghene die. L Want wie den. B D d Want wie die. H Want die den. 4 H Hem onbaet syns levens niet. Zie Aant.
I. 23. Volgens C. Vs. 1 M hebs des. L H heves dat. B D heves des d Al hebdy dat. 2 C Dattu heves. M Dattu en hebs B Datstu. d 1 en d 2 Dat ghy behoest (sic!). 3 M Dan sultu Gode. L Dat en wite G.n. B Dat e. sulstu Goede w.n. H Dat e. selsti Goede n. wijten. D Dan soutu G.w.n. d Dat e. suldy Godt wyten n. 4 D Hem is leet. d dat u. Zie Aant.
I. 24. Volgens C. Vs. 1 B Van d. datti is bleven. D Van dattu hebs b. 2 B Salstu. D Soutu. 3 b Wes altos so. D Ende wes also. Zie Aant.
I. 25. Slechts in M. Vs. 2 mach. Zie Aant.
-
-
[tekstkritische noot]I. 26. Volgens C. Vs. 1 M Du sult w. d Ghy sult u wachten, doet ghy wale. 2 M Tieghens h. te hebbene t. d 1 Tegen h. te hebben t. d 2 hebben cale. 3 M d Die a. siin bevaen i.d. 4 d verradenis. Zie Aant.
I. 27. Volgens C. Vs. 1 C jeghen hem die, door Jbl. verbet. M Wachtu j.d. ghebare. L Sone wachtu voir d. ghebare. B H D Wachti j.d. ghebare. d Wacht u tegen u gebare. 2 M Minlike als d. voghelare. L Mynlic als. H Minnelike als. B D Minlick als. d Minnelijck als. 3 M B H D Die scone. L Die s. pijpen. d Die scoon pijpen. 4 M Alsi. L H D Als sy d. voghelkijns. B Als si d. voghelkijn. d Als die voghelkens verdwasen. Zie Aant.
I. 28. Volgens C. Vs. 1 C Alse du heues kindre, alreeds door Jbl., naar D, verand. M L Heuestu kinder. B Alstu heues kinder. D Hebstu kinder. 2 M Doet alsoe die. L Soe doch als die. B D So doet als. b Doet als die. 3 C Kindren, ik lees met Jbl. en Kausler kinde, dat. sg. M sinen kinderambocht. L Die sijne kinderen ambocht leeren. B Die syn kinder a.l. D Die hem een ambacht l. 4 L keere. ( In B ontbr. keert.) D hem an keert. Zie Aant.
I. 29. Volgens L. Ook aanwezig in M, maar ald. zijn vs. 1 en 2 = vs. 1 en 2 van I. 11. Vs. 1 D Dattu lief heefste. 2 L mynnen. b .... teseere mar .... yet. D Te seer minnen is oec yet. 3 M sultu. b saltu. D soutstu. 4 M seere mair. b mar. D te seer mer. Zie Aant.
I. 31. Volgens M. Vs. 1 b biddes. 4 b Die vynt vake. Zie Aant.
-
-
[tekstkritische noot]I. 32. Slechts in H. Zie Aant.
I. 34. Volgens M. Vs. 1 H Sone als ghy. 2 H vercomme macht. 3 H Dine viant saltu wijke. 4 H Soe sal dueget an dy blijke. Zie Aant.
I. 36. Volgens A. Vs. 1 H Tegen den genen. 2 H En saltu tegens niet b. ( sic). 3 H scelden hier t.v. 4 H Vernoy is c. en t. Zie Aant.
I. 37 Volgens L. Vs. 1 A Alse. B Alstu - knechte. H Als du hebbe - knechte. 2 A Gram ghedaen. 3 A Laet s. dan dinen moet. B evele. H dinen moet. 4 A Het es ti erlic. B Het tis. H Dat is. Zie Aant.
I. 38. Volgens L. Vs. 1 A Al moegstu iemene v.s. M Al moghestu v.s. B Al maechstu v.s. H Almoges di v.s. 2 A Laet altoes in versten staen. M Trecht dat langhe hevet gestaen. B Dinen viant, laet in vr. staen. H Immers laet dy in stade staen. 3 A Hic segghe di. M Men seit. B Ic seg di dy ( sic). H Ic segdit. 4 A Hevet meenghen goeden zede. M Hevet so m Zie Aant.
I. 39. Slechts in A. Zie Aant.
-
-
[tekstkritische noot]I. 40. Volgens M. Vs. 1 A Bedienens gheven ende nemen. L Beyde. 2 A Dat es haer sede. L Sijn hair s. B D d Is. H Is hoer seden. d die nu wil leven. 3 A doe dit alsoe. L b D d doet. B H doch. 4 A So machtu sijn b.e.v. L So mogestu. B So machstu. b D machtu. H mochstu. d So meuchdy. Zie Aant.
II. Praef. a. Volgens A. Vs. 1 M Sone wiltu di. B Wilstu sone d.t. teren. b Wiltu. d Wildij, sone, u. 2 B datstu. d ontbr. 3 B heeft bescreven. d hevet bescr. 4 M danen wijs dorpers. B Wat men daer toe doen sal ( uit praef. b ingeslopen). b Hoe dat die wijs dorpers leven. H Hoe die dorpers sellen leven. D d Hoe die d. sullen l.
II. Praef. b. Volgens M Vs. 1 A Wiltu oec. B Wilstu. H Wilstu l. medecijn. D medicijne. 2 A Of aersatre mede t.s. B Ende goet arsater. b Ende een goet arsatere. H ontbr. 3 C Maser. A Maers. b Mater. H Marta. 4 A Wat m. daer toe segghen sal. B H toe doen sal.
II. Praef. c. Volgens C. Vs. 1 A Wiltu des di ondervijnden. b Wiltu di des onderwinden. D Wiltu des onderwinden. 2 A Wils beghinnen. D Dattu gevechs wilt bewinden.
|