Bzzlletin. Jaargang 14

[p. 25]

Tor Åge Bringsvaerd
Jørgen Moesweg nr. 13

Er was eens een huis dat Jørgen Moesweg nr. 13 heette.

Jørgen Moesweg nr. 13 had hoge ramen, twee balkons, en een koperen weerhaan.

In de tuin stonden appelbomen, perebomen, pruimebomen, aalbessestruiken, kruisbessestruiken, frambozestruiken, maar er stond geen rabarber.

De mensen die in Jørgen Moesweg nr. 13 woonden, hielden veel van hun huis.

Daarom zorgden ze ervoor, dat het huis altijd goed in de verf zat...

...dat het dak altijd dicht was...

...en dat het nooit schimmelig en vochtig werd in de kelder. (Een droge kelder is net zo belangrijk als droge kousen.) ‘Hier willen we ons hele leven wonen,’ zeiden de mensen in Jørgen Moesweg nr. 13. En als ze van huis waren geweest of van vakantie terugkwamen, zeiden ze altijd: ‘O, wat is het heerlijk om weer thuis te zijn!’ Dan knikte Jørgen Moesweg nr. 13 met zijn dak en mompelde vergenoegd tegen zichzelf: ‘Ik ben ook blij dat jullie weer thuis zijn.’ Er is namelijk geen huis dat het prettig vindt om leeg te staan.

Lege huizen zijn eenzaam. Daarom zien ze er ook zo droevig uit.

Lege huizen kunnen ook vaak niet slapen. De hele nacht zijn ze bang voor brandstichters en inbrekers.

Huizen voelen zich het prettigst als ze vol met mensen zijn. Als je het huis waarin je woont een plezier wilt doen, moet je af en toe een feestje geven.

Jørgen Moesweg nr. 13 had twee goede vrienden. De ene heette Jørgen Moesweg nr. 11 en de andere heette Jørgen Moesweg nr. 15.

De drie vrienden praatten vaak samen over vroeger, want ze kenden elkaar al lang, en waren in hetzelfde bos geboren.

Op een morgen gebeurde er iets vreselijks. Toen Jørgen Moesweg nr. 13 de ramen opende, zag hij iets, dat hem zijn dakpannen bijna tot aan de nok deden rijzen...

Tal van machines hadden het tuinhek verwoest...

Nu stormden ze af op de appelbomen, de perebomen, de pruimebomen, de aalbessestruiken, de kruisbessestruiken en de frambozestruiken!

‘Zijn jullie nou helemaal gek geworden?’ riep Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Wat doen jullie met mijn mooie tuin?’

‘We gaan hier asfalt leggen,’ zei een kleine gele machine en slikte een heel bed met tulpen naar binnen.

‘Dat is besioten,’ zei een grote, ernstige bulldozer. ‘Er is besloten, dat hier een parkeerplaats gebouwd zal worden.’

‘Een parkeerplaats!’ riep Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Dat zullen de mensen die in mij wonen nooit goed vinden!’

‘Is het besloten, dan is het besloten,’ zei de grote bulldozer. ‘Help!’ zei plotseling een stem. Dat Jørgen Moesweg nr. 11. ‘Help, ze kleden me uit, mijn muren!’

Jørgen Moesweg nr. 13 draaide zich snel om. Iemand was bezig Jørgen Moesweg nr. 11 af te breken. Ze braken de uren in stukken. ‘Kijk niet zo naar me,’ riep Jørgen Moesweg nr. 11. ‘Ik ben immers bijna naakt! O, dit is het beschamendste dat ik ooit heb meegemaakt!’ Hij bloosde over zijn hele geraamte. ‘We gaan hier een bank bouwen,’ zeiden de graafmachines. ‘Een kolossale bank met tien verdiepingen.’

Jørgen Moesweg nr. 11 huilde en jammerde. Maar niets hielp. Al gauw was hij alleen nog maar een stapel oude planken. De planken werden op vrachtauto's gelegd en afgevoerd.

Jørgen Moesweg nr. 13 bleef achter met tranen in zijn ramen. ‘Wat een triest lot,’ dacht hij.

‘Ach ja,’ zei een stem aan zijn rechterkant. ‘Maar we worden immers allemaal een keer afgebroken.’ Jørgen Moesweg nr. 15 rookte peinzend zijn pijp en zond ping-pong-balletjes van rook naar de blauwe hemel.

‘Ja zeker worden we een keer afgebroken,’ zei Jørgen Moesweg nr. 13, maar nr. 11 was in zijn beste jaren. Geen dag ouder dan vijftig! Hij was mooi en had geen kieren, hij hield de warmte goed binnen en was vrij van wandluizen. Er was geen verrotte plank in hem te vinden. Hij had zeker verdiend om nog vele, vele jaren te mogen staan!

Tor Åge Bringsvaerd. Foto: Bjørn Roggenbihl.

‘Ach ja,’ zei nr. 15. ‘Het is niet gemakkelijk om een huis te zijn.’ Die nacht droomde Jørgen Moesweg nr. 13, dat hij een boom in het bos was. Vogels bouwden nestjes in hem en een groot wit paard wreef het hoofd tegen zijn stam.

Hij werd de volgende morgen vroeg wakker. Om hem heen werd gehamerd en gebeukt, maar de gordijnen waren dicht, dus hij kon niets zien. Het klonk alsof het lawaai van nr. 15 kwam. Jørgen Moesweg nr. 13 hoorde dit aan en kreeg er pijn van in zijn zolder.

Eindelijk kon hij zijn ramen openen en een blik naar buiten werpen.

Jørgen Moesweg nr. 13 werd zo verrast, dat hij gewoon met wijd open deur stond te kijken. Nu was nr. 15 ook afgebroken! Er zou een supermarkt op die plaats gebouwd worden!

Jørgen Moesweg nr. 13 werd zo boos, dat hij bijna van zijn fundament viel. ‘Jullie hebben mijn twee beste vrienden afgebroken,’ riep hij naar de machines. ‘Twee van de gezelligste huizen die ik ooit gekend heb.’

Maar de machines moesten alleen maar om hem lachen. ‘Over een tijdje komen we jou ook afbreken,’ zeiden ze.

‘Daar geven mijn mensen jullie nooit toestemming voor,’ zei Jørgen Moesweg nr. 13.

Maar toen moesten de machines nog harder lachen.

Nu volgde er een trieste tijd voor Jørgen Moesweg nr. 13. De bank en de supermarkt groeiden aan weerskanten van hem, zodat hij zich steeds beklemder voelde.

[p. 26]

Foto: Phil Muysson.

De tuin was weg. Daar waar eerst appelbomen, perebomen, pruimebomen, aalbessestruiken, kruisbessestruiken en frambozestruiken gestaan hadden, maar waar geen rabarber geweest was, stonde nu auto's. Dicht op elkaar.

Af en toe werd Jørgen Moesweg nr. 13 zo boos op de auto's, dat hij ze bekogelde met dakpannen.

En dag en nacht dacht hij aan wat de machines hadden gezegd - ‘over een tijdje komen we jou ook afbreken.’ Hij wist dat het waar was. Hij wist dat de mensen die in hem woonden door de knieën waren gegaan.

Op een dag hoorde hij dat ze het over verhuizen hadden.

Jørgen Moesweg nr. 13 werd vreselijk boos. ‘Wat heb ik dan toch verkeerd gedaan?’ ‘Ben ik geen goed huis voor jullie geweest?’ En om zich te wreken maakte hij al zijn vloeren glad, en de trappen maakte hij zo steil, dat men ze bijna niet op of af kon lopen.

Dit alles speelde zich in de lente af. Dat is de tijd dat de trekvogels thuiskomen van de lange wintervakantie in het zuiden. En op een dag kreeg Jørgen Moesweg nr. 13 bezoek van een klein vogeltje dat Høbert heette.

‘Goedendag, buenos dias, buon giorno, guten Tag,’ zei Høbert (hij was er nog niet helemaal aan gewend om weer Nederlands te spreken). ‘Heb je er iets op tegen dat ik een poosje bij je kom wonen? Ik ben erg schoon, en ik beloof dat ik niet na elf uur 's avonds zal zingen.’

‘Nee, hoor, gezelschap is alleen maar fijn,’ zei Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Om de waarheid te zeggen ben ik de laatste tijd wat triest en neerslachtig.’ En toen vertelde hij Høbert wat er gebeurd was.

Høbert bouwde een nestje onder de nok van het dak.

Iedere dag vloog hij naar buiten om de machines te bespioneren. En 's avonds vertelde hij Jørgen Moesweg nr. 13 alles wat hij gehoord had.

Dat was niet bepaald verheugend nieuws.

De bovenste verdiepingen in de bank zouden flats worden. Zodra het gebouw klaar was, zouden de mensen die in Jørgen Moesweg nr. 13 woonden daar in trekken. En daarna zou Jørgen Moesweg nr. 13 met de grond gelijk gemaakt worden - en parkeerplaats worden.

‘Wat moeten we doen, Høbert?’ zei Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Hoe zal het met ons gaan?’ Hij voelde zich omringd door auto's. Hongerige auto's die stonden te knarsetanden en hem op wilden eten. 's Avonds stonden ze hem aan te staren met boze, gele ogen.

‘Ik wil niet afgebroken worden!’ zei Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Ik wil geen parkeerplaats worden!’

's Nachts droomde hij dezelfde droom, steeds maar weer opnieuw. Hij droomde dat hij een boom in het bos was, dat vogels nestjes in hem bouwden, en dat een groot wit paard het hoofd tegen zijn stam wreef. Iedere nacht werd de droom duidelijker. Hij zag alles net zo scherp als op een foto.

Huizen kunnen niet praten voor ze helemaal afgebouwd zijn. Op een morgen konden zowel de bank als de supermarkt praten...

‘Hij is een schande voor de hele wijk,’ zei de bank. ‘Een simpel klein houten huis!’ Zijn stem klonk als het ritselen van vele bankbiljetten.

‘Heb je gemerkt dat hij stinkt?’ zei de supermarkt. ‘Ik zal blij zijn als hij afgebroken is!’

Jørgen Moesweg nr. 13 begreep dat ze het over hem hadden, maar hij deed net of hij niets merkte.

‘Een huis hoort een bepaalde hoogte te hebben,’ zei de bank. ‘Zelf ben ik tien verdiepingen hoog.’

‘Of een bepaalde breedte,’ zei de supermarkt. ‘Persoonlijk ben ik net zo groot als een station.’

‘Hij is een schande voor de hele wijk,’ zeiden ze allebei. ‘Moderne huizen moeten van glas en staal en beton zijn. Niet van hout.’ Jørgen Moesweg nr. 13 was zo boos, dat zijn muren ervan schudden. Maar hij hield zijn deur stevig dicht. Hij wilde niet met hen praten.

‘Moet je hem nou zien,’ zei de bank. ‘Zijn muren zijn niet eens recht. Er steken twee dingetjes uit aan weerszijden van hem. Balkons noemt hij ze. En zijn dak is schuin. Alles is verkeerd aan hem. Absoluut alles. Weet hij niet dat een fatsoenlijk huis vierkant moet zijn, met loodrechte hoeken en een plat dak, net als een dobbelsteen?’

‘Kaarsrecht. Zonder tierelantijntjes!’ zei de supermarkt. ‘Kijk maar naar ons!’

Toen kon Høbert zijn mond niet langer houden. ‘Jullie zijn zo dom als kraaien, allebei,’ riep hij, en hij klapperde boos met zijn vleugels. ‘Jørgen Moesweg nr. 13 is beter dan jullie en alle vierkante huizen samen!’

‘O ja?’ zei de bank stuurs. ‘En hoe dan, als ik vragen mag?’ ‘Hij is lief!’ zei Høbert. ‘Hij geeft om anderen.’

[p. 27]

Maar toen lachte de bank zich een kriek. ‘Lief!’ riep hij. ‘Lief? Het heeft niets te maken met of je lief bent of niet! Het enige dat telt is geld. Geld is macht. Ik zit stampvol geld. Daarom heb ik het voor het zeggen. Daarom kan ik doen wat ik wil.’

Dezelfde middag verzamelden de mensen in Jørgen Moesweg nr. 13 alles wat ze hadden en verhuisden naar één van de flats in het nieuwe bankgebouw.

‘Nu wordt het menens,’ zei Høbert. ‘Morgen komen de machines. Wat denk je te doen?’

‘Ik weet het nog niet,’ zei Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Maar ik weiger me te laten afbreken. Ik weiger botweg!’

Het werd avond, en het werd donker.

Jørgen Moesweg nr. 13 keek omhoog naar de verlichte ramen boven in het bankgebouw. ‘Het is gek er aan te denken dat ze hier niet meer wonen,’ zei hij. ‘Ik hield echt van ze. Hoewel ze het niet verdiend hebben.’

Lang, lang stond hij naar boven te staren naar de ramen op de tiende verdieping. Totdat de lichten werden uitgedaan.

‘Denk je niet dat mijn mensen mij een klein beetje missen, Høbert?’ zei Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Een ietsepietsie maar?’ Maar Høbert antwoorde niet. Hij zat te slapen met zijn vleugels dicht tegen zich aan.

En na een poosje sliep Jørgen Moesweg nr. 13 ook. Hij droomde dat hij een boom in het bos was. En het grote witte paard zei: ‘Wees niet verdrietig, Jørgen Moesweg nr. 13. Ik houd immers van je.’

De volgende morgen vroeg kwamen de machines. Ze zagen er bozer en gevaarlijker uit dan ooit.

‘Weg met jou, jij oud krot!’ riepen ze naar Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Hier wordt een parkeerplaats gemaakt!’

‘Geen sprake van,’ zei Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Ik ga hier niet weg!’

Toen lachten de machines schamper. ‘Dan ben je niet de enige,’ zeiden ze.

De machines koersten recht op Jørgen Moesweg nr. 13 af. Maar Jørgen Moesweg nr. 13 draaide al zijn spijkers naar buiten, zodat hij haast op een egel leek. ‘Ja, kom maar op!’ riep hij. Toen bleven de machines stilstaan, want zo'n huis hadden ze nog nooit gezien.

‘Nu dacht je dat je slim was,’ zeiden de machines. ‘Maar we krijgen het toch wel voor elkaar om je af te breken.’ Eén van hen stak een fakkel aan, en reed helemaal tot aan de trap. ‘Nu steek ik je in brand,’ zei hij.

Voordat Jørgen Moesweg nr. 13 zijn deur dicht kon doen, had de machine de fakkel al helemaal in de woonkamer gegooid. ‘Brand, brand!’ riep Høbert. ‘Je staat in brand!’

‘Nu ben je er geweest,’ lachten alle machines. ‘Weldra ben je alleen nog maar een hoopje as!’

Het deed zo'n pijn in zijn woonkamer, dat hij begon te huilen, maar Jørgen Moesweg nr. 13 beet zijn tanden op elkaar.

‘Ik moét hier goed van af komen,’ zei hij tegen zichzelf. ‘Ik moét er iets op vinden!’

‘We staan in brand van binnen!’ riep Høbert. ‘Bel de brandweer!’ Toen kreeg Jørgen Moesweg nr. 13 een idee. Hij draaide al zijn kranen open, zowel die in de keuken als die in de badkamer, die in de kelderen die op zolder, en liet het water stromen.

Het water steeg en steeg.

Al gauw was de brand geblust. Maar Jørgen Moesweg nr. 13 liet het water tot aan het dak stijgen voordat hij de kranen weer dicht draaide.

Plotseling zette hij alle deuren en ramen wijd open. Het water plensde naar buiten!

De machines werden weggespoeld door een grote golf.

Er kwam zoveel water in de straat, dat de mensen boten moesten gebruiken om zich te verplaatsen. En sommigen zetten zeilen op hun auto's.

De grote bank kreeg water in zijn kelder en werd verkouden. De hele dag stond hij te niezen en te hoesten. ‘Jij dwaas houden huis,’ zei hij. (Zijn schoorsteenpijp zat zo dicht dat hij D zei in plaats van T.)

‘Denk je dat we de machines nu kwijt zijn?’ vroeg Høbert. ‘O, nee, die komen wel weer terug zo gauw als het water weg is,’ zei Jørgen Moesweg nr. 13. ‘En dan is het ernst. Want nu zijn ze echt boos!’

De volgende morgen was het water weg.

Toen Jørgen Moesweg nr. 13 zijn ramen opende, moest hij zich in zijn dakgoot knijpen om er zeker van te zijn dat hij niet droomde. Hij had niet gedacht dat er zóveel machines op de wereld waren! Overal waren machines. Voor en achter hem en naast hem. Hij was omsingeld. Er waren kleine en grote machines. Hijskranen en bulldozers. Norse machines met grote monden die snel op en neer bewogen als scharen. En lange platte machines, met grote krokodille-muilen vol blinkende tanden. Ze hadden ook kanonnen bij zich.

‘Ik ben verloren,’ fluisterde Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Deze keer zijn er te veel voor mij. Wat moet ik doen Høbert?’

Maar Høbert was er niet meer.

Hij was weggevlogen.

‘En ik maar denken dat Høbert een vriend was,’ dat Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Maar niemand vindt me aardig. Ik ben een klein huis dat helemaal alleen is op de wereld, en nu komen de machines me grijpen.’

De machines kwamen dichter en dichter bij.

‘Het heeft geen zin meer om nog langer te vechten,’ dacht Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Alle hoop is vervlogen.’

Maar dat was niet zo!

Want plotseling was er een geweldig geruis te horen, en de hemel was haast zwart. Toen Jørgen Moesweg nr. 13 opkeek, zag hij een wolk van vogels. En voorde wolk uit, vloog Høbert! Hij had hem toch niet in de steek gelaten. Hij had alleen maar al zijn vrienden opgehaald!

‘Houd vol, Jørgen Moesweg nr. 13,’ riep Høbert. ‘De hulp is nabij!’

Jørgen Moesweg nr. 13 werd zó blij, dat hij zijn dakgoot om Høbert heen sloeg en hem stevig omhelsde.

‘Dom huis,’ zei Høbert. ‘Je dacht toch zeker niet dat ik...’ ‘Jawel,’ zei Jørgen Moesweg nr. 13, ‘dat was precies wat ik dacht. Maar nu weet ik dat je een echte vriend bent.’

De vogels vlogen Jørgen Moesweg nr. 13 binnen.

Alle kamers waren vol met vogels.

‘Houd vast!’ riep Høbert. ‘Nu tillen we hem allemaal op. Allemaal tegelijk. NU!’

En toen gebeurde er iets wonderlijks...

De vogels tilden Jørgen Moesweg nr. 13 in de lucht en vlogen met hem weg!

Alle machines bleven met wijd open mond staan van verwondering.

‘Ik vlieg!’ riep Jørgen Moesweg nr. 13. ‘Ik vlieg!’

Ze vlogen hoog over snelwegen en rokende fabriekspijpen... ...hoog over voetbalvelden en melkwinkels...

...hoog over boerderijen en witte berken...

hoog over berg en dal.

De hele dag vlogen ze.

De zon ging onder, maar de maan en de sterren verlichtten de weg voor hen.

‘Waar gaan we heen?’ vroeg Jørgen Moesweg nr. 13.

‘Wacht maar af,’ zei Høbert. ‘Morgen zijn we er.’

Jørgen Moesweg nr. 13 voelde zich nogal moe. En de vogels zongen voor hem tot hij in slaap viel.

Toen hij wakker werd, stond hij op een groene vlakte in het bos.

De vogels bouwden nestjes in hem. Ze woonden overal. In de keuken, in de woonkamer, in de slaapkamer en in de badkamer. De zolder was gevuld met het getjilp van vogels, en hij hoorde het lichte geklapwiek van vleugetjes in de kelder.

‘Dit is de droom,’ dacht Jørgen Moesweg nr. 13. Hier heb ik steeds over gedroomd.’

Hij hoorde geritsel in de struiken, en hij wist dat dat het grote witte paard was dat eraan kwam om het hoofd tegen zijn muren te wrijven.

Hij glimlachte.

Nu was hij niet meer eenzaam.

Nu was hij niet meer Jørgen Moesweg nr. 13.

Nu was hij alleen maar... Het Gelukkige Huis.

vertaling: Maria Hofman

TOR ÅGE BRINGSVAERD,
geboren 1939, debuteerde in 1968.
Veelzijdig literaire werkzaamheid, o.m. kinderliteratuur. Introduceerde met zijn collega Jon Bing de science fictionliteratuur als een serieus genre in de Noorse literatuur.