Uit de geschiedenis der Nederlandsche spraakkunst

Grammatische stukken van De Hubert, Ampzing, Statenvertalers en reviseurs, en Hooft

[p. 395]

Bijlage IIa.
Uit: Marnix' ‘Waerschouwinge aen den Chistelijcken Leser’ voor den 1en druk van zijn Psalmen Davids, Antwerpen, 1580.

(Marnix twijfelt er niet aan of zijn ‘arbeydt sal velerleyen opspraken onderworpen syn’, en noemt dan drie bezwaren, die ingebracht zullen worden 1^o sommigen zullen meenen, dat 't onnoodig is de Psalmen uit het Hebreeuwsch te vertalen in 't Nederduitsch; men behoort tevreden te zijn met de ‘gemeyne’ Latijnsche overzetting. 2^o anderen zullen hem er van beschuldigen, dat hij de Psalmen van Datheen concurrentie aandoet. In de derde plaats:)

De sommighe sullen ons ooc willen berispen van wegen der wyse van spreken die wy in dese onse oversettinghe hebben alomme ghebruyct, stellende inde plaetse van (ghy) ende (v) (dwelck hedensdaegs meest in desen landen ghebruyckelijk is, alsmen eenen persoon alleene aenspreeckt) de oude ende ongewoonlijcke woorden van (du) ende (dy).

(Nadat hij op de eerste twee bezwaren van repliek heeft gediend, beantwoordt Marnix de laatste categorie van berispers aldus:)

Soo vele het derde poinct aengaet, vander spraecken, moeten wy segghen, dat wy ons schamen, dat onse ingeborene nederlanders haer eygene moederspraecke verwerpen. Wy weten doch dat onse voorvaders voor tsestich ofte tseventich iaeren niet anders en hebben ghesproken noch gheschreven (insonderheyt sprekende God aen), dan du hebst, du bist, du salst oft salt ende diergelijcken, ghelijck als alle de oude boecken met der handt geschreven, so in Vlaenderen, als in Brabandt ende elders wel duydelijck te kennen gheven. Ooc en hebben de nacomelingen, in stede van dien niet anders beter daernae gevonden noch gebruict: Maer ter contrarie, hebben hare gebreckelijckheyt genoech te kennen gegeven, als sy niet en hebben kunnen onderscheyden het getal van velen van het ghetal van eenen, segghende (ghy) voor (du) ende (v) voor (dy) ende daernae om wat onderscheyts te maecken, hebben liever ghehadt de Spaensche verdorvene wyse van Nos otros ende Vos otros, dat is, wy lieden¹⁾ ende ghy lieden onbequaemelijck nae te volgen, dan haer oude duytsche landt ende moeder spraecke wederomme int gebruyck te brenghen om sick te behelpen met duydelijcke woorden, welcke nochtans in

1) Er staat abusievelijk gedrukt: lideen.

[p. 396]

vele Landen ende Provincien, als¹⁾ namelijck in Hollandt, Gelderlandt, Vrieslandt, Overijssel, ende lancx de Oostersche zee henen, tot aen Dantzijck toe voor goede, nederlantsche ende bequame woorden noch heden te daghe bekent, aenghenomen ende ghebruyckt worden. Ja selve oock in andere vremden Landen ende spraken, daerinne d'een den anderen int ghetal van vele aenspreect, nochtans is het ghebruyck onverbrekelijck ghebleven dat so wanneermen God den Heere aenspreeckt ofte bidt, men niet anders en spreeckt dan int getal van eenen, om dies te meer de hooge ende eenige Maiesteyt Godes (die met s' menschen smeekelycke woorden niet en can verciert ofte verhoogt werden) te kennen te gheven, als namelijck in hoochduyts, Italiaens ende Francois, het welcke wy oock ten allerminsten behoorden na te volgen, indien wy immers onsselven willen oorloff geven om d'een den anderen in de gemeyne sprake, menschelijcker wyse, wat te smeecken ofte te pluymstrijcken, verkeerende het ghetal van eenen int getal van velen. Doch wy laten gherne eenen yegelijcken by synen sin. Soo wie tot Godt ofte eene persoone alleene sprekende wilt seggen, ghy hebt, oft ghy doet, om daernaer sprekende tot velen, gedrongen te sijn sick te behelpen met dat bywoordt (lieden) die mach synen sin daerinne volghen ende singhen de Psalmen van M. Peeter Dathen ofte selve andere betere dichten. Wy hebben alleen gesocht den text des Propheten ende den sin des h. Geestes blootelijck ende slechtelijck uyt te leggen, dwelc wy verhopen alsoo naewe nae der waerheyt des Hebreischen textes, ghedaen te hebben, datmen het onderscheyt van andere oversettingen wel lichtelijck sal konnen gewaer werden. Dat is geschiet eensdeels sijnde in de Ballingschap, eensdeels in de gevangenisse onder de handen der vyanden, eensdeels oock onder vele andere becommernissen. Wy hopen dat Gods ghemeynte hieruyt sal mogen stichtinge ende onderwysinghe ontfangen: indien sulcx gheschiedt, hem sy loff ende eere: So niet, ick bidde alleen dat een yegelijck wilt aennemen het ghene dat hem dunct het allerbequaemste te wesen om de oogen sijns verstants te openen, ende sijn herte tot Godes dienst ende liefde te verwecken. Ons sal ghenoech wesen dat Gode den heere alle lof nede prijs ghegeven werde.

(Dan volgt onmiddellijk het slot: hij beveelt den ‘Christelycken Leser’ in Gods bescherming aan).

1) In den druk is de l vergeten.