Het oude Nederlandsche lied. Eerste vervolg: Souterliedekens

[p. 7]

3.
Wel op laet ons gaen riden
En sadelt my mijn peert.
(Ps. CXLVII)

Het origineel heeft geen mol-teeken achter den sleutel maar deze zijn, waar noodig, ter plaatse aangegeven.

1.
Ic stont op ho - ghe berghen,
Ic sach ter see waert in,
Ic sach een scheep-ken dri - - - ven,
Daer wa - ren drie rui - - - - - - ters in.

2.
Den alderjoncsten ruiter,
Die in dat scheepken was,
Die schonc mi eens te drinken
De coele wijn uit een glas.

3.
‘Ic brenct u, haveloos meisjen!
Dat u God seghenen moet!
Gheen ander soudic kiesen,
Waert ghi wat riker van goet.’

4.
‘Ben ic een haveloos meisjen,
Ic en bens alleine niet;
In een clooster wil ic riden,
God loons hem diet mi riet!’

5.
Hi sprac: ‘Wel schone joncfrouwe!
Als ghi int clooster gaet,
Hoe garen soudic weten,
Hoe u 't nonnencleet al staet!’

6.
Maer doen si in dat clooster quam,
Haer vader die was doot,
Men vant in al mijns heren lant
Gheen riker kint en was groot.

7.
De ruiter haddet so haest vernomen,
Hi sprac: ‘Sadelt mi mijn peert!
Dat si int clooster is ghecomen,
Dat is dat mijn hert so deert.’

8.
Maer doen hi voor dat clooster quam.
Hi clopte aen den rinc:
‘Waer is de joncste nonne
Die hier lest wijdinghe ontfinc?’

9.
‘Dat alderjoncste nonneken
En mach niet comen uit,
Si sit al hier besloten
En si is Jesus bruit.’

10.
‘Sit si hier in besloten
En is si Jesus bruit,
Mocht icse eens sien of spreken,
Si soude wel comen uit!’

11.
Dat alderjoncste nonneken
Ghinc voor den ruiter staen,
Haer haerken was afgheschoren
De minne was al ghedaen.

12.
‘Ghi meucht wel thuiswaert riden,
Ghi meucht wel thuiswaert gaen,
Ghi meucht een ander kiesen,
Mijn liefde is al vergaen.

13.
Doen ic een haveloos meisjen was,
Doen stiet ghi mi metten voet;
Hadt ghi dat woort ghesweghen,
Het hadde gheweest al goet.’

OUDT AMSTERDAMSE LB. BLZ. 34.

Hoffmaan, Niederländische Volkslieder No. 18.

[p. 8]

De stemopgave laat verschillende mogelijkheden toe, zij kan slaan op:

1) De Vrouw van Luxemburg z. beneden no. 12, hoewel het mij onwaarschijnlijk voorkomt dat van Nyevelt twee wijzen bij hetzelfde lied zou opgegeven hebben.

2)
‘Wie wil horen singhen van vreuchde een nieu liet
Al van een Capiteins dochter sy wasser gheheten Margriet’

een lied van beslist lateren oorsprong en te vrolijk voor onze wijs vgl. Hoffmann Ndl. Vl. no. 41 naar Oudt Amst. Lb. blz. 92 (verwant met het Duitsche vl. in Lewalter, D.V. aus Niederhessen II 58). De 16^e strofe luidt:

Hy sprac tot sijnen cnape
‘Nu sadelt my myen paert!
Nae't legher wil ic rijden
S is my wel rijdens waert.’

Klaarblijkelijk is dit een dikwijls voorkomende vulstrofe zooals het Schotsche

Where will I get a bonny boy will win hosen & shoon
And run to ..... before the day's dune?

dat zoo vaak in balladen voorkomt en dus weinig geschikt is voor stemopgave.

3) Weimarhs no. 32 ‘Wol auff wyr willen rieden dar schonne jonckfrawkens bintt’ heeft een achtregelige strofe, die onmogelijk te verdeelen is.

4) De tekst, door Kretschmer en na hem door Willems, van Duyse e.a. aan deze melodie toegevoegd - Jonc Gherrit - is, zooals men weet, een gedicht van Hoffmann v. Fallersleben, dat hij met andere dergelijke bij wijze van litteraire scherts, als oude Ndl. liederen, onder den titel van ‘Loverkens’ uitgaf. Het is hem al te wel gelukt: nog heden vindt men in populaire voordrachten aan zijn zoete Loverkens als typische voorbeelden van het Ndl. volkslied een eereplaats toebedeeld.

5) Om op onze onderstelling te komen - de bekendste en mooiste teksten van het boven gegeven lied zijn vijfregelig: zoo het Leidsche Hs. bij de Souter-liedekens gebonden omstreeks 1550 en Antwerpsch Lb. no. 87; maar uit de XV eeuw hebben wij een stemopgave in Hoffmann's Hs. A (Horae Belg. X 152) bij het lied ‘Ic draech dat liden verborghen’ vierregelig: ‘Ic stont op hoghe berghen of die mairl’. Onze wijs heeft ook overeenkomst met die bij ‘Ick stond op hoghen berge’ in het Boek der geestel. sanghen Antw. 1631 vgl. v. Duyse I 131 vlg. Bij de melodie zou ik nog willen opmerken, dat de eerste drie maten met het Hildebrantslied overeenstemmen, maar daarna boudt de verwantschap op.

v. Duyse l.c. wijst nog op Oud Haarlem Lb. 1645. - Amst. Lb. blz. 34. - Paradijs der geestel. en kerkel. lofsanghen 1648. Coussemaker 200. Lootens en Feys 88. Uhland no. 96 wijst nog op Schmelzel's Quodlibet 1544. Het lied werd door Goethe in 1771 in den Elzas opgeschreven en verscheen in Herders Volkslieder 1778, Elwert's 1784, des Knaben Wunderhorn 1806. Over zijn tegenwoordige verspreiding in Duitschland zie Marriage, Badische Pfalz no. 7 en Köhler-Meier, Mosel und Saar no. 97.