Rebels en beminnelijk

Brieven van Belle van Zuylen-madame de Charrière (1740-1805) aan Constant d'Hermenches, James Boswell, Benjamin Constant en anderen 1760-1805

Aan de Markies de Bellegarde, zonder datum, alleen een fragment van het klad is teruggevonden

Aangezien de dienstbode die ons opendeed onze namen niet tegen haar meester had kunnen zeggen, kwam ze terug om die te vragen. - ‘Zegt u hem dat twee dames hem willen spreken...’ ‘Maar hij wil weten hoe u heet.’ ‘Zeg hem maar dat we netjes gekleed zijn en er betrouwbaar uitzien.’ ‘Maar kunt u dan uw naam niet zeggen?’ ‘U ziet toch wel dat we dat niet graag willen.’ We stonden tijdens dit onderhoud nog steeds bij de deur, in een donkere hal. Ten slotte riep ze brommend haar collega aan wie ze gevraagd had een lamp te gaan halen. Ze deed een

[p. 61]

paar stappen om te kijken waar ze bleef en vond haar toen aan de deur staan luisteren. Er ontstond meteen een geschreeuw en geruzie waar ik veel pret om had. Ze offerde haar eigen nieuwsgierigheid op voor het plezier tegen die van een ander op te spelen; ze deed het alsof ze zelf verstandig en discreet was en ging ten slotte naar boven. De prelaat kwam eindelijk naar beneden. Hij nam al evenmin genoegen met ons incognito als zijn dienstboden, en het eerste wat hij zei toen hij de kamer inkwam waar wij zaten, had, hoewel beleefd gesteld, hetzelfde doel als bij de vorigen. Ik gaf er evenmin antwoord op en ging meteen tot de zaak over. Ik kleedde de vraag zo in alsof het mij niet persoonlijk betrof en zodanig dat hij kon denken dat ik zowel katholiek als protestant was. Hij is een verstandig man; hij gaf ons een goed antwoord en na een paar uitweidingen over het schisma dat hem van Rome scheidt, zei hij ons dat zijn autoriteit als bisschop, hoe wettig ook, niet door de Paus erkend werd en dat hij ons dus in geen enkel opzicht van dienst kon zijn; dat de pastoors in dit land de bevoegdheid hadden mensen van verschillende godsdiensten in de echt te verbinden; dat als het mensen waren van een zekere stand, een dispensatie werd aangevraagd aan de nuntius in Brussel, en dat deze, opdat het de aanvrager meer zou kosten, erover aan de Paus schreef; naarmate men rijker en van hogere afkomst was, moest er meer worden betaald. Ik vroeg hem of die macht tot het geven van dispensatie, toegekend aan de nuntius, verder strekte dan zijn provincies. Hij zei mij van niet. Schrijft u hem dus niet meer; hij zou zich tot Rome wenden en wij kunnen ook zelf naar Rome schrijven. Terloops had hij het over het vertrouwen dat de jezuïeten genieten door hun nauwe band tussen hun generaal en de secretaris van de Paus, die een gunsteling van hem is, die alle macht heeft en alles regelt. Ik heb de naam van die secretaris gevraagd; hij is een lijst gaan halen van de kardinalen, hij heet Torregiani. Onze bisschop heeft het plan hem rechtstreeks te schrijven zeer gewaardeerd. Om hem genoegen te doen en hem voor zijn beleefdheid te belonen, heb ik hem toen gezegd wie we waren, maar niet dat ik wilde trouwen en we hebben afscheid van el-

[p. 62]

kaar genomen met aan de ene kant veel bedankjes en aan de andere kant zeer vrome en christelijke wensen. Toen we thuiskwamen, dacht iedereen dat we een wandeling hadden gemaakt en we hebben veel over deze onderneming gelachen.

Mijn beste markies, volgt u mijn raad; ik ken de rechtlijnigheid van mijn vader, hij zal een dispensatie verlangen. Vanmorgen toen ik deze brief begon, zei ik dat ik hem de uwe zou laten zien, maar eigenlijk kan ik er niet toe besluiten mij bloot te stellen aan een onvermijdelijke weigering. Na iets te hebben toegezegd onder bepaalde voorwaarden, vindt men het niet leuk als er over deze voorwaarden weer wordt gediscussieerd. Schrijft u, geloof me, naar kardinaal Torregiani, de secretaris van Zijne Heiligheid. Stuur die brief dan aan mij en ik zal proberen mijn vader ertoe te bewegen hem naar onze zaakgelastigde de heer Born te zenden, om die dispensatie zo voordelig mogelijk te kopen. Terloops zou ik iets kunnen zeggen over de geringe behoefte die u eraan denkt te hebben en we zullen zien wat hij zal zeggen. Ik ben even nauwgezet op het stuk van de oprechtheid als de Quakers; u zegt in uw brief dat het bijna onmogelijk is een dispensatie te krijgen; laten wij dat niet zeggen, want in werkelijkheid is het helemaal niet onmogelijk en mijn vader zou kunnen antwoorden: ‘In dat geval kun je onmogelijk trouwen; laten we er dus niet meer over praten.’