Volledige werken (2 delen)

[p. 777]

XII.
Tactiek om een vuil doek uit het cabinet eens liefhebbers van oude schilderijen te krijgen.

Des namiddags stond Mijnheer Verdieren in zijne deur den schilderijhertoetser af te wachten. Deze toefde niet lang en beiden bevonden zich alras in het cabinet.

- Welnu! wat zegt ge ervan? - vroeg Mijnheer, het gehavende doek zegepralend ontrollend.

Juist het tegenovergestelde van hetgeen hij bij de meid deed, gebaarde Van den Heuvel hier. Lang, zeer lang, bestudeerde hij het tafereel: nu bezag hij het van dichtbij, dan van verre; hij betastte het doek, proefde aan den vernis, krabde met den nagel aan een hoeksken, scheen met heel zijnen geest aan die handeling te hangen en wist het zoo te overleggen dat zijn gelaat, in de oogen van Verdieren, allengskens met eene uitdrukking van mismoedige ontgoocheling overtrok.

- Wat zegt ge? - vroeg Verdieren met minder genoegen.

- 't Is goed, - antwoordde de andere flauwtjes.

- Ja! maar zeg het rechtuit: ben ik bedrogen, ja, of neen?

Nog flauwer:

- Neen, neen!

- Ge zegt dat, alsof gij het niet meendet, - sprak Verdieren met onrust.

- Bah! wat kan ik van zulk vuil doek stellig zeggen? Daar is geen stuk heel aan.

- Ik zie wel dat het tafereel u niet bevalt.

- Bewonderen doe ik het wel niet; maar het is toch niet slecht. Het is deerlijk versleten en schijnt mij al dikwijls geretoucheerd.

- Van wien is het? - vroeg Verdieren.

- Dat kan ik niet juist bepalen. Altoos van geenen grooten meester; doch men vindt wel goede schilderijen van meesters van tweeden, zelfs van derden rang.

Verdieren's gelaat versomberde:

- Zoo dat ik voor mijne veertig frank bedrogen ben.

- Kan men u nu niet eene schilderij van veertig frank bedriegen? het doek is bijna zoo veel waard, en ik wil er u altijd dien prijs voor geven.

- Maar dat we ze eens retoucheerden.

Dat verwachtte Van den Heuvel; daarom was hij ook zoo spoedig met een ontmoedigend schuddebollen gereed.

- Veel werk, schrikkelijk veel werk; en moeielijk, moeielijk! het in staat stellen van dit tafereel is bijna niet te ondernemen.

- En voor welken prijs zoudt gij het doen?

Op nieuw onderzocht Van den Heuvel het stuk; hij herhaalde al zijne voorgaande gebaren en dan, na eene schijnbare berekening, liet hij het gewichtige vijfhonderd frank op den verschrikten Verdieren nedervallen!

- Vijfhonderd frank; - riep deze, - vijfhonderd frank! Vijfhonderd frank! - En bij elke herhaling vloog de ontstelde man eenige schreden achterwaarts.

- Ja! geen cent minder!

- Maar, jongen, voor eenvoudig retoucheeren, bedenk eens.

[p. 778]

- Ja! doch het is hier geene eenvoudige retoucheering. Het is eene herschildering: 't is erger dan eene herschildering, het is eene verdoeking!

- Ge maakt het te erg, Mijnheer Van den Heuvel.

- Bezie uw stuk eens goed. Zeg het recht uit, is er een brokje heel aan? en is het niet, alsof het moedwillig was aan flarden getrokken?... - En hiermede deed de hertoetser eenen stap naar de deur.

- 't Is wel waar, de schilderij is eenigszins gekwetst; maar vijfhonderd frank.

- Ik beken, 't is veel. - En hier draaide hij de kruk der deur open. - Maar 't is er rijkelijk aan verdiend; een ander zou mij duizend frank betalen.

- Is de schilderij het waard, Mijnheer Van den Heuvel?

- Zie! dat kan ik zelf niet goed beoordeelen. Ieder heeft zijne goesting, en zin is koop! - En daarmede ging de hertoetser beleefd door, Mijnheer Verdieren op den grooten onkost der retoucheering latende nadenken.

Gedurende drie vier weken.

Alle dagen zit Mijnheer Verdieren in De trap af, van elf tot twaalf uren, naar zijnen schilderijhertoetser te wachten. Deze is daarvan onderricht, maar komt niet, om aan den ouden jongman te laten veronderstellen, dat er weinig winst moet zijn aan de hertoetsing ten prijze van vijfhonderd frank. Immers, naar eene groote winst zou men happiger wezen?

Mijnheer Verdieren loopt ook gedurig naar de woning van Van den Heuvel, die zorgt dat de oude jongman hem nooit thuis vindt.

Dit langdurend en vervelend dobberen om eene schilderij, welke vijfhonderd frank van hertoetsen kosten moet, maakt haar den ouden liefhebber tegen, en allengskens komt in zijnen gesst de goesting op, er zich van te ontmaken.

Onnoodig den lezer te melden dat Marjan door haar gebrom dit voornemen dagelijks in haren meester versterkt.

Op de wandeling.

- Welnu, Mijnheer Van den Heuvel, komt ge mijne schilderij herstellen?

- Voorzeker, als ge mij vijfhonderd frank betaalt.

- Och! ze is zoo veel geld niet waard.

- Ha! dat moet ge zelf weten.

- Dat ik ze op mijnen zolder wierp?...,

- Daar zou ik mij over bedenken. Een man als gij, kan gemakkelijk aan het hertoetsen van dergelijke schilderij vijfhonderd frank besteden.

- Dag Mijnheer Van den Heuvel!

- Dag Mijnheer Verdieren!

Bij mijnheer Verdieren aan huis.

- Is Mijnheer thuis, Marjan?

- Neen, Mijnheer Van den Heuvel.

- Hoe is het met de schilderij?

- Ze ligt nog altoos in denzelfden hoek mijner kamer.

- Ik heb nu iets, dat voor Mijnheer een pak zou zijn.

- Zoo!

- Een zuiver en keurig tafereeltje.

- Is er een schoone lijst aan?

- Een gouden.

- Maar onze Mijnheer geeft te veel aan schilderijen.

- Wel dat hij zijnen vuilen lap tegen mijn stukje verwissele, ik zal niet veel doen opleggen.

- En wat zoudt ge met dit pekdoek aanvangen?

- Ha! daar is altijd wat mee uit te zetten! Wij hebben gedurig ouddoek noodig, en betalen het dikwijls zoo duur als schilderijen. Gijlieden kunt er niets mee doen, voor mij heeft het waarde.

- Welnu, ik zal er Mijnheer over toetsen.

- En als het lukt, Marjan, zal ik u niet vergeten.

- Dag Mijnheer Van den Heuvel.

Deze wreef zich op straat vroolijk in de handen, terwijl hij lachend mompelde:

- En Mijnheer Verdieren is zoo schromelijk verveerd van dieven!

[p. 779]

In het huis van mijnheer Van den Heuvel.

- Kom binnen, Mijnheer Verdieren.

- Goeden dag! Marjan heeft me gezegd dat ge een zoo schoon schilderijtje hebt.

- Ha, ja! ik was het al vergeten, kom binnen, kom binnen.

- Is het dees, Mijnheer? - En tevens wees de oude jongman op eenen schijnbaren Hobbema, die, voor alle echte kunstkenners, uit het penseel des heeren Van den Heuvel was gevloeid. Maar het schilderijtje had voorkomen; er was een gulden lijstje aan; het doekje scheen oud, hertoetst en toch rein en zuiver.

- Hoe vindt ge het? - vroeg de schacheraar.

- 't Is net, zeer net, ik zou het willen koopen; ik heb nog geenen Hobbema.

- Ik wist dit, en daarom ging ik mijnen vond naar uw huis melden. Hobbema is een dier meesters, welke men neemt als men van de grootste voorzien is, gelijk gij.

- En hoeveel vraagt ge?

- Zie, dat weet ik nog niet: ik ken op het oogenblik de waarde der Hobbema's niet. Ik verwacht liefhebbers en wil hooren hoe de markt is.

- Wel loof maar dadelijk.

- Ik kan niet.

- Ge geeft me toch den voorkeur?

- Dat hoeft ge niet te vragen.

Verdieren verliet het huis; eensklaps kwam hij terug:

- Wilt ge uw schilderijtje tegen mijn doek ruilen?

Het vluchtig rood der blijdschap overtoog het gelaat des schacheraars; echter verdook hij weldra dit blijk van vreugde onder eenen spottenden lach en den uitroep:

- Is er nu evenredigheid tusschen uw doek en mijn tafereel?

- Ja, maar ik geef te veel geld aan al die zindelijkheden. Zeg kort en bondig, hoeveel moet ik opleggen?

De schacheraar verzon eenige oogenblikken: te veel vragen was onvoorzichtig, te weinig kon zijne inzichten verraden; hij eischte honderd frank.

Na lang pramen kwam men op vijftig overeen; daarna liep Mijnheer Verdieren zegepralend met zijn bulletje naar huis. De hertoetser vergezelde hem om het vuile doek te halen, uit vrees dat Mijnheer Verdieren van gedacht zou veranderen.