Volledige werken (2 delen)

[p. 749]

II.

Potstausend! - en bij dien geliefkoosden vloek hield de burggraaf stil. - ‘Potstausend’ wat heb ik toch dorst! - en zijne hand naar de stad Mechelen uitstekend, wier Sint-Rombautstoren men in de verte aanschouwde, riep hij uit:

- Die stad is vermaard, gravin, door een bier, welks roem tot bij ons is gekomen. De Mechelsche Bruine is, volgens de getuigenis aller kenners, eene mengeling van, vleesch, brood, boter, wijn en kaas te zamen, en een lekkere teug ervan herstelt de levenskracht en het gemoed!... Is het niet rampzalig zoo nevens dien godendrank, als een Tantalus, van dorst te moeten sterven?

De vrouw zuchtte.

- Ook, als men hier ergens aanklopt, - vervolgde de man, - als men hier ergens, om Gods wil, wat drank vraagt, dan is het karnemelk, die men, ter verscheuring des ingewands, u aanbiedt; dan is het water, dat men den meester van den dorst roemt; maar eenen teug Bruine, eenen lek herstelling van krachten, eenen druppel gerstenwijn, o! dit weigert men den rampzaligen ouderling!

De vrouw snikte, en de burggraaf hernam:

- O! ik moet, ik zal drinken! Zie, Flippina, ik wil - ik wil mijnen dorst laven!... Weet gij dan niets, waarmede wij eenig geld kunnen maken!

- Er bleef immers niets over? - antwoordde de ongelukkige, in eene kleine mand starende, die aan den overkant des ezels hing.

- Niets, - hernam de burggraaf, - niets!... Welnu, ik zal zoeken! - en op zijne wrevelige, zonderlinge en ijlende wijze, zocht hij koortsig in de reismand rond...

- Niets, - hernam hij wanhopig, - niets! - tot hij eensklaps, met eene onuitlegbare aandoening, achterwaarts sprong en eenen vuilen rol uit de mand trok.

- Ha! - hernam hij, - ha! - en hij ontvouwde den rol... Toen hadde men kunnen zien, dat het eene dier smerige schilderijen was, welke men in al de Vlaamsche burgerhuizen aantrof, vooraleer de Engelschen er jacht op maakten. Maar het doek van onzen burggraaf was zoo berookt, zoo zwart en vet, dat het onmogelijk was er de minste afbeelding op te onderscheiden.

- 't Is van geener waarde, - hernam Barbarossa, terwijl hij het tafereel verfrommeld in de mand smeet, - foei! 't is vuil en walgelijk, en van dit laatste erfgoed mijner vaderen...

- Komt niets, troostte de vrouw zachtjes, - en toch, Gwijde, die schilderij heeft eene waarde, eene groote, maar geheimzinnige waarde; eene waarde van voorzegging en hoop...

- Hoop, die zich nooit verwezenlijkt, voorzegging waaraan ik niet meer geloof...

- En nogtans - herinnerde hem de burggravin op dringenden toon, - beweerde men, dat dit tafereel onze familie moest redden, als zij op het punt des ondergangs was.

- Ik heb zoo iets gehoord... Inderdaad, ik hoorde zoo iets! Maar hoe er geloof aanslaan, hoe denken dat juist ik de ondergang onzes geslachts zou zijn... Kom, Flippina, al praatjes, al praatjes!

[p. 750]

- Ja, burggraaf: maar er zijn immers meer edele huizen, waarbij de voorzeggingen, welke aan voorwerpen gehecht waren, vervuld zijn?

- Het eene adelhuis is het andere niet. Wij zijn zoo m'n in des konings als in de goddelijke gratie, en de groote Pruisische koning Frederik heeft al zijnen onderdanen die vertelseltjes uit het hoofd gezet... Daarbij, Flippina, die voorzegging is niet zeer oud.

- Zou het?

- Wel neen! Ik heb het zelf in de papieren gezien. Slechts een drietal eeuwen is die vuile schilderij in ons huis; zij is van eenen lateren schilder, en het is zeker, dat toen de gaaf der voorzegging aan de menschen en aan hunne werken reeds lang ontnomen was! Wij zouden zinneloos moeten zijn er nog aan te gelooven.

De arme burggravin trok den schouder op, echter niet zonder met voorzichtigheid op te merken:

- Niettemin wenschte ik, vriend, dat wij haar onaangeroerd behielden, en ze gadesloegen... Wie weet, vriend, wie weet...?

- Ja! wie weet?... Maar dit is zeker, dat, als er aan die schilderij geene voorzeggingen verbonden waren en zij maar iets schooner was, ik ze dadelijk tegen klinkende en gangbare munt verwisselen zou!

Der vrouw ontsnapte een lichte schreeuw van angst en wee. Haar man, die als schitterende hofjonker begonnen, als walgelijke slemper geëindigd had, en altijd de verdorvenheid der Voltairiaansche opvoeding behield, die onder den grooten Pruisischen Frederik in de mode was, had heel dien omweg in de samenspraak gedaan om zijne teêrgeliefde gade te melden, dat hij het laatste familiestuk ging verkoopen, om eene pint Mechelschen Bruine rijk te zijn.

De burggravin, zich dit laatste overblijfsel toch zoo licht niet willende laten ontrooven, nam haren man bij de hand, en sprak met diep gevoel:

- Gij eerbiedigdet vroeger ook de legenden en de voorzeggingen uwes huizes.

- Ja! maar, in mijne weelde hadden zij eenige fantastische waarde, toen kwam mij een teug wijn niet meer te stade dan al de voorzeggingen der wereld; toen waren de legenden de paarlen onzer hertogelijke kroon, en zij beglansden, ten aanzien der boeren, het meest ons gezag! Maar nu, nu!... Luister, ik verkoop die schilderij!

- En mijn kind, mijn zoon? - schreide de moeder; - mijn arme Frederik! Zult ge dan zijne toekomst vernietigen?

- Zal de verkoop zijne toekomst vernietigen?... ha! ha! ha!

- Ja, ik denk, ik vrees dit; zie! ge moet dat niet gelooven, maar mijn hart zegt mij, dat de toekomst mijns kinds aan dit tafereel verbonden is... Arme Frederik! Hij heeft voor ons zoo vele moeite, zoo veel zuren arbeid verduurd, en zullen wij hem...

- Praatjes, praatjes, vrouw! de legende zegt: ‘die schilderij zal de familie Barbarossa in den uitersten nood bijstaan;’ welnu, wanneer is men in nood? wanneer is men aan het vergaan? is het niet als men honger en dorst lijdt, als men vermoeid en afgesloofd is, als men, van alles beroofd, geene uitkomst meer ziet dan in de eenige centen, welke het tafereel opbrengen kan. Burggravin, ik wil de schilderij verkoopen! - En koortsig, ijlhoofdig, als zinneloos, spoedde de wanhopige ouderling voort, terwijl zijne gade op het verduldig grauwtje in stilte zat te schreien, wel wetende dat er aan den wil haars mans geen tegenstand mogelijk was.