Volledige werken (2 delen)

[p. 402]

III.

‘Voici le signal! -
L'enfer nous réclame:
Puisse un jour toute âme
N'avoir d'autre flamme
Que son noir fanal!
Puisse notre ronde
Dans l'ombre profonde,
Enfermer le monde
D'un cercle infernal!’

- Victor Hugo. - Ballades.

In den nacht, welke op Idonea's dood volgde, en toen de wijzer op het uurwerk der kapel van het kasteel Gallaard het hoogste nummer naderde, had er een helsch feest boven het gemelde slot plaats.

Bijna gansch de duivelenstoet was er vereenigd, onder de gedaante van morsige dieren of vervaarlijke wangedrochten. Hier vlogen uilen en vledermuizen, verder gevlerkte paarden, serpenten en schorpioenen. Dat gebroed vermaakte zich met woede en spartelde verward dooreen boven het kasteel. Nu eens woelde het nabij de kanteelen en liet zich zwart op de donkerblauwe lucht onderscheiden; dan weder klapperde het naar den hemel en mengde, voor het overige onzichtbaar, zijne vlammende oogen tusschen de hemellichten, die aan den trans flikkerden.

Sommige der gedrochten lieten zich van die onmetelijke hoogte zoo snel nedervallen, dat de lucht nevens hen ervan floot; zij bonsden op de toppen der torens met zulk een geweld, dat deze tot in hunne grondvesten daverden; anderen daalden traag, langs uitgebreide cirkels, tot bij hunne makkers en al de vlerken klapperden vroolijk om de hereeniging te begroeten.

Toen begon geheel dit helsch gespuis onder elkander te warrelen en werd één klomp, in welken geen gedrocht geheel te onderscheiden bleef. Wel zag men vuurademende bekken bijten, muilen knarsen, vlerken trillen en slaan, pooten zich uitrekken, inkrimpen of aangrijpen; maar alles bleef verward: het eene ondier kroop boven het andere en werd insgelijks weer door een ander overkropen.... Allen waren vroolijk op helsche wijze, en beten en verscheurden elkander in hunne duivelsche vreugde. Zij verhieven te gelijk hun geschreeuw, en het gekras des nachtuils werd verzeld van het geloei der horenbeesten, het hunkeren der paarden en het verschrikkelijk geschuifel der serpenten....

De helsche geesten feesteden aldus, dewijl zij eene prooi gingen grijpen, welke langen tijd over hen geheerscht had, en welke zij daarom zouden kunnen pijnigen met de meest verfijnde folteringen door hunne woede uitgevonden.

Rowna was die prooi. Zij had zich zelve, zooals wij gehoord hebben, ter dood en ter helle gedoemd, en ging dienzelfden nacht haar vonnis voltrekken. Besloten stond zij aan Idonea's nachtvertrek en luisterde met aandacht....

De goede engelen, die ons verzellen en bewaren, verlaten ons slechts na onze dood; die van Rowna vloog nog rondom haar, en weende: hij had, maar te vergeefs, bij dit helsche wijf al menige poging aangewend om haar tot betere gevoelens over te halen; nu zag hij voor de hem toevertrouwde ziel eene vreeslijke eeuwigheid te gemoet. Hij wendde zijne betraande oogen tot God en putte in dezes almacht eenen nieuwen moed, waarmede hij zich bij de ziel van Rowna spoedde.

Aan deze vertoonde de weldadige geest, met zijne hemelsche verbeeldingskracht, de smarten der hel, en het oneindige der eeuwigheid; hij

[p. 403]

smeekte met zijne engelenstem en zijne goddelijke tranen. Rowna's ziel werd door zijne zachte bede bewogen, en van zijne vertoogen vervaard: zij, die nooit iets gevreesd had, die de helle verlangde om hare wraak eeuwig te doen duren, beefde voor zijne zoete bedreigende stem, toen het erop aankwam haren wensch te volvoeren.

De groote zwarte vogel met lederen vlerken, de prins der duivelen, zat met helsche heerlijkheid eenzaam op den grootsten toren des kasteels en sloeg zijnen doordringenden blik op Rowna. Hij zag zijnen doodsvijand bij de ziel zijner prooi en vond deze in vertwijfeling. Van woede slagvlerkende, schudde hij geweldig met den kop en schaarde met een trotsch gebaar zijne onderdanen rondom zich.

- Makkers en broeders! - huilde hij met eene scherpe doordringende stem, nadat hij gruwelijk gesnorkt had, - makkers en broeders, wij allen, die ons boven God achten en hem trotseeren, die werken tot der menschen verderf, en hen onder ons gebied brengen, wij moeten eene ziel erlangen, welke wij door onzen arbeid gewonnen hebben. Het is eene ziel, welker gelijken wij weinig in onze macht krijgen en op welke al onze razernij mag nederstorten! Het is eene vrouw die God en mensch en ons heeft getergd!... Zou de wraak ons ontsnappen? Zou de blanke geest, welke haar in heure helsche baan doet struikelen, over ons zegepralen? Neen! want voor mijne oppermacht zal hij vluchten!... Maar staakt uw feestvieren, spoedt u, eer de engel met grootere macht ter bestorming wederkomt, haalt uit ons rijk de brandstoffen, welke ons eeuwig zullen vergenoegen... en zoo wij zegepralen, dat dan de kleinere geesten welke gij zult medevoeren, de omwonende menschen aanhitsen, opdat deze met ons onze zegepraal vieren!

Al de gedrochten verzwonden op het bevel, en Satanin, het kasteel dringende, versmolt in de lucht; zoo liet hij zich door Rowna in heur hart zuigen tot bij hare ziel. Hier greep hij den engel bewaarder onvoorziens aan, doch hij ware verslagen geworden, hadde de ziel van Rowna, door zijn bijzijn tot het kwaad opgewekt, hem niet geholpen om den engel te verdrijven.

De Boheemsche kreeg hare beradene wraakzucht weder en hechtte met nieuwe vastheid het oor op de deur van Idonea's vertrek, nauwkeurig luisterende naar hetgeen er omging.

De kamer van Idonea was vierkant, met van achter eene ronde nis, in dewelke toen een outer opgeslagen was, waerop zes gele kaarsen dompend brandden. De edele en voortijds zoo bevallige slotvoogdes lag op een doodsbed uitgestrekt. Een gulden troon, waaraan zwarte damasten gordijnen opgetrost waren, hing boven het treurig ledekant en verborg onder zijne schaduwe de misvormde gelaatstrekken van het doode meisje; geheel het vertrek was met zwart behangen en even als de troongordijnen met gouden vlammen doorzaaid. Deze rouw, alhoewel voor geene ongehuwde geschikt, paste der onteerde vrouw.

Rondom het doodsbed zaten al de dienstboden van het slot en baden, door eenen geestelijke voorafgegaan, de gebeden tot lafenis der dooden. De priester, een oud en achtbaar man met grijze haren en grijzen baard, stond bij tusschenpoozen op om het ontzielde lichaam met gewijd water te besproeien. Allengs verrichtte hij deze plechtigheid trager en moeielijker, eene onwederstaanbare vermoeidheid, eene bovennatuurlijke matheid overmeesterde hem. De dienstboden verflauwden insgelijks in de vurigheid van hun gebed, en bezweken onder den onweerstaanbaarsten slaaplust. Azalie zelfs, die aan het hoofdeinde der doodsponde zat te weenen, voelde hare droefheid verslappen, haren geest verdooven. Eindelijk hielden allen op met bidden en waren weldra in den diepsten slaap gedompeld.

Des priesters vurigheid alleen had hem het langst wakker gehouden; hij ontwaarde dat al zijne waakgezellen sliepen en vroeg met eene trage en doffe stem: - Slaapt gij? - Alsdan boog hij, onder eene oppermacht bezwijkende, het hoofd en bleef beweegloos zitten.

- Ja, gij slaapt! - antwoordde Rowna, welke de deur had geopend en het einde van dit tooneel had afgezien, - of liever, gij zijt dood, want uw gevoel is met uw bewustzijn geweken; niets is er machtig om den bovennatuurlijken slaap, door mij verwekt, te storen.

[p. 404]

Na dit gezegde wenkte zij den Boheem, die haar den vorigen nacht geholpen had en haar nu wederom verzelde.

- Ziet gij, - zeide zij tot hem, - welke kracht mijne bewerkingen bezitten; nooit hebben zij gefaald of mijne inzichten verijdeld. Over vele jaren zeide ik tot de moeder van dit doode meisje, dat zij, eer drij dagen voorbij waren, zoude sterven, en een weinig gif doodde haar; nu heb ik gewild dat dezen sliepen en zij zijn als beelden geworden!

Dit zeggende stampte zij tegen eene dienstmeid, die, in hare houding blijvende, omviel, als ware zij van steen geweest.

Rowna herham na eenige oogenblikken, tusschen welke zij hare oogen met eene helsche voldoening rond de kamer liet dwalen:

- Haasten wij ons, eer de geur dier kaarsen ons ook doe inslapen, en wij in den strik vallen, dien ik voor de bidders gespannen heb.

Ondertusschen had zij Idonea uit de doodskoets gerukt en, haar in de armen des Boheems werpende, beval zij dezen haar te volgen; zij geleidde hem naar de kapel. Daar schoot de Egyptische lamp hare doodskleurige stralen in het graf, aan Idonea den vorigen nacht vertoond.

De Boheemsche greep het doode lichaam uit de handen haars medegezels, en drukte het woedend tegen hare borst:

- Ondervindt gij nu, - beet zij haar ontzield slachtoffer toe, - dat mijne vervloekingen vervuld zijn; begrijpt gij nu, dat gij aan Rowna's wraak niet mocht twijfelen noch hopen, dat ik de macht niet heb mijne bedreigingen uit te voeren! O Idonea, mijne wraak wordt eindelijk voltooid; voor eenige oogenblikken slechts zeg ik u vaarwel; want aanstonds vindt gij en al mijne slachtoffers, mij met mijne wraak in de helle weder. Eeuwig, eeuwig zal mijne wraak duren en nooit zal ik ervan walgen... Ik ben onverbiddelijk, omdat ik mij op onmeedoogendheid wreek!...

- De vergelding is de verdienste waardig: - vervolgde zij, na het lijk in het graf geworpen te hebben, - zwanger zijnde ben ik beleedigd, en het is op een bevrucht meisje; dat ik mijne woede uitoefen. Mijn zoon, de eenige hoop mijns nageslachts, is door de slotvoogdes van Gallaard gedood, en ik heb haar nageslacht uitgeroeid. Door hare schuld daal ik zonder nagedachtenis ten grave, maar het slot en wapenschild en alles wat aan de bewoners van Gallaard zou doen gedenken, zal ik met mij verbranden en de laatste asch der beide geslachten, zal door denzelfden wind rondgestrooid worden.

Dit zeggende wenkte zij den Boheem en sloot met hem den grafput.

Da barmhartigheid Gods stond Rowna's engel bewaarder toe, nog ééns eene poging te doen om hare ziel te redden, hij kwam met verdubbelden moed den zegevierenden Satan aanvallen, en bracht het zoo verre dat Rowna murmelde:

- Daar ligt zij nu rustig bij het overschot harer voorouders, en mijn graf zal verre van dat mijner bloedverwanten wezen... men zal mijne beenderen niet bij de hunne zamelen, maar zij zullen met da verbrande steenen gemengd blijven, en er éénen hoop mede vormen... Helaas! de dood die ik zal smaken is toch verschrikkelijk: door de vlammen levend verteerd worden... Dit gedacht doet ijzen... Maar neen! - schreeuwde zij eensklaps vol razernij, terwijl hare oogen begonnen te flikkeren. - Neen, neen! dit is vertwijfeling; ik werd door eenen geest gekwollen, die mij mijne wreede ontwerpen wil doen verlaten, om mij eeuwig gelukkig te maken! Weg, weg met hem! - en reeds dwaalde de arme engel henen, het verlies van de hem toebetrouwde ziel betreurende.

- Hoe zou ik gelukkig wezen, als ik mijne gal niet op Idonea en hare moeder kon uitstorten? - vervolgde zij, - O, de hel, de het met hen!... Helsche geesten, gedoemde Satan, staat mij bij; helpt mij oogenblikkelijk dit slot vernielen! Komt, vat mij in uwe helsche klauwen, doorrijt mijnen boezem, pijnigt mij...! als ik maar eeuwig hen, die ik vermaledijd heb, kan tergen!

Dit huilende, omhelsde zij den Boheem:

- Gij sterft met mij, gij hebt met mij geleefd! - riep zij hem toe, op de helsche gedrochten wijzende, die de vlammen reeds verspreidden, en, eene brandende toorts nemende, doorliep zij daarmede het kasteel en verbrandde al hetgeen zij vond.

[p. 405]

De boeren ontwaakten van het getier, dat de bovennatuurlijke brandstichters hielden, en verstomden, toen zij het slot Gallaard in lichtlaaie vlam zagen. Geheel het gehucht was oogenblikkelijk te been om de behulpzame hand te bieden; maar, zoo de omvallende muren niet belet hadden het slot te naderen, had toch de schrik van helsche geesten met vlammende toortsen langs het kasteel te zien rondloopen, het wel belet.

Deze vertoonden zich, zwaaiende met hunne fakkels, aan de vensters, schiet- of luchtgaten; zij spogen vuur en staarden met schrikkelijke vuuroogen op de aansnellende gehuchtelingen. Nu liepen zij naar boven en vereenigden hunne fakkels, welke alsdan zoo hoog vlamden, alsof zij de hemelen wilden doen vuur vatten; dan drongen zij in de kelders, en deden de vlam langs de grondvesten opstijgen. Ook vlogen zij in de lucht en wierpen en spuwden eene zoo groote hoeveelheid vuurs op het kasteel, dat de hemel aan eenen omgekeerden vuurberg geleek.

De boeren wrongen van angst hunne handen stuiptrekkend ineen, en beefden in al hunne ledematen; zij wilden den hemel zijne hulp afsmeeken, maar konden niet bidden, dusdanig had hen de vrees bevangen. Een geweldig gejoel en gejuich, dat eensklaps uitborst, voerde hunnen schrik ten top.

De Bohemen, welke kwamen toegesneld, veroorzaakten dit gebulder; zij schaarden zich rond het kasteel en begonnen te dansen. Vooreerst ging de kring, door hen gevormd, traag voort; want de Zigeuners stapten hand aan hand; maar op eens begon hij geweldig te draaien: de Bohemen liepen als razenden en tierden als dollen. Zij schreeuwden zoo hevig met hunne donderende stemmen, dat de grond daverde. Toen wilden de boeren vluchten, maar de kleine helsche geesten, welke op Satans bevel gekomen waren, boezemden hun eenen onweerstaanbaren lust in, om zich met de Bohemen te vereenigen; het waaiend gedraai des krings deed hun eene soort van hoofdzwijm krijgen, en, eensklaps hun afgedwongen besluit genomen hebbende, rukten zij tegader de ronde open, voegden zich ertusschen, en liepen met de Zigeuners dolzinnig voort.

Terwijl die ontzinden zwaaiden en tierden, kwam er een rif met brandende oogen en verzengden mantel op de wanden van het kasteel, en wierp den priester uit de vlammen; dan verdween het om weder met eenen nieuwen last te verschijnen, en droeg op dezelfde wijze al de dienstboden buiten het slot. Het was Idonea's moeder, die de bedienden redde.

Deze waren nauwelijks het gevaar ontsnapt, of de helsche geesten maakten zich van hen meester, wekten hen, deden hun hoofd dwarrelen en de wakers, met dezelfde dolheid der Bohemen geslagen, vergrootten de ronde, die die nu nog vinniger draaide en over grachten en slooten vloog. Alwie in dien onwederhoudelijken ring viel, werd onmeedoogend verpletterd; want dering hechtte zich boven hem weder vast en vloog met nieuw geweld. Menigeen viel in de grachten en versmoorde, of zoo de gracht te ondiep was, gaf hij den geest door het gewoel, dat over hem heen snorde en zijne ademhaling belette. Niets wederhield dien vreeselijken kring, noch het gekerm der vallenden, noch de stem, welke zich uit het brandende slot verhief en welke anders een ieder hadde doen ijzen of van schrik besterven: het was Rowna, die hare stem zoo vreeslijk boven het gejoel des krings en het donderend gedruisch der helsche schaar deed galmen; zij liep en danste rond het brandend slaapvertrek van Idonea, altoos zwaaiende met hare toorts. Zij bezong hare zegepraal, hare voltooide wraak en schreeuwde:

- Nu mag ik zege zingen! nu kunnen alle volkeren der aarde roepen: Rowna heeft zich gewroken!... Nu kan de schim mijns zoons gerust slapen, zonder nog naar wraak te zoeken.... Vier menschen heb ik door mijnen haat vernietigd! De hardvochtige vrouw, welke mijn kind doodde, heb ik door gif in de pijnelijkste stuiptrekkingen doen sterven, hare dochter heb ik gedood en dezer kind in haar lichaam versmacht; haren minnaar deed ik vermoorden! Zege! zege hier op aarde, nu ga ik in de het op nieuw zege zingen! Daar vind ik u, ontuchtige Idonea, met uwen bijzit en uw kind, hetwelk zonder zuivering stierf: daar vind ik uwe moeder, daar vind ik u allen weder! Vlammen, nadert, verslindt mij! gewelven, stort in, om mijnen wensch dadelijk te volvoeren!

[p. 406]

- Bezing uwe zegepraal niet - antwoordde eene stem, die Rowna deed ijzen en stilstaan, - zij is onvolmaakt! het belangrijkste deel uwer wraak, datgene, hetwelk eeuwig, eeuwig duren moest, blijft onvoltrokken. God straft de onschuld niet, maar hij straft de hardvochtige onmeedcogendheid! Idonea was niet plichtig, mits gij haar kunstig vallen deed. - Zij vliegt met haren minnaar en haar wicht ten hemel en wij, wreedaards, zinken ter hel!! Dit zeggende omhelsde het rif de razende Boheemsche en plofte met haar door de gewelven.

De brokken van Rowna's lichaam, alsook de beenderen van het geraamte, bleven aan de bonken der binnenaardsche rotsen hangen: want niets dan hunne zielen, door de duivelen verzeld, stortten in de helsche vlammen....

Van het kasteel Gallaard bleven zelfs geene puinen over.