Volledige werken (2 delen)

[p. 244]

VI.

Wachten door de Eburoners uitgezet, om het vijandelijk leger te bespieden, hadden gemeld, dat dit niet alleen genaderd, maar zelfs op den vaderlandschen grond getreden was. Dit nieuws kwam af met de snelheid des geluids; want, van de grenzen tot in het hart des binnenlands, stonden, van afstand tot afstand, zoo ver de stem dragen kon, schildwachten, welke elkaar de mare toeriepen, tot ze ten leste in de tent van Com weerklonk.

Oogenblikkelijk was het land in rep en roer; alles werd om en om gesmeten, en elk borg of laadde op wagens al wat tilbaar en kostelijk was. Hoornvee, paarden en schapen werden bij massen naar de wagens gedreven, en tot zelfs de verkens, welke wild het bosch doorliepen, joeg men achter de voornoemde waarden dieper het land in, om den vijanden allen nooddruft te ontnemen.

De sterke ziel des ouden Coms verlevendigde die bedrijvigheid met hare veerkracht. Op zijn paard als genageld, liep hij onverpoosd al de streken van zijn gebied rond en moedigde ieder aan. Hij had geheele rijen hout in de bosschen doen neerhakken, om de wegen te versperren en om met de grootste boomen, opeengehoopt en aaneengebonden, vestingen te vormen, waarin vrouwen en kinderen tegen eenen onverhoedschen aanval konden geborgen worden. Al de krijgers waren onder de wapens en in al de afdeelingen van Eburonië waren boden gezonden, met dringend verzoek tot den laatsten strijdbaren man af te zenden, om den vijand het hoofd te bieden, die het land scheen te willen overweldigen.

Ondertusschen viel de avond. Een dichte nevel steeg uit moerassen, grachten en rivieren op; de ziltige mist werd tastbaar, en de duisternis van den nacht zoo dik, dat het onmogelijk werd iets in de bosschen te onderscheiden.

Nogtans vlogen er drij ruiters door het woud. De snelheid hunner paarden, het gemak, waarmede zij door de onbruikbaarste wegen voortspoedden, de onverschrokkenheid, waarmede zij zich in de modderachtigste paden waagden, bewezen dat zij tot die landstreek behoorden.

Een aantal honden volgden hen.

Het waren sterke brakken en zware doggen, welke de oude Belgen zoowel tot het gevecht als tot de jacht africhtten, en die in den krijg tegenover hunnen man stonden. Zonder bassen, zwijgend als hunne meesters, maar hijgend en met de tong uit den mond, liepen zij de drij nachtreizigers na.

Vooreerst bleef aller rid even snel, dan vertraagde allengskens de tred der paarden. Degene der drij mannen, welke zijne gezellen aanvoerde, scheen te aarzelen, en toefde dikwils om aandachtig te luisteren. Op eens aan eenen zijweg, die als eene kloof door hooge, met eiken begroeide heuvelen liep, hield men stil. Ver in dien diepweg schemerde iewers eene zonderlinge klaarte, een roode, gloeiende rook door den grijzen nevel; en, bij het herkennen van dit vuur, was het voorwaar gevaarlijk, in de omstandigheden, waarin het land verkeerde, zich naderbij te wagen.

De aanvoerder luisterde met ingespannenheid; geen buitengewoon geluid trof nogtans zijne ooren. Was het vuur, en degenen die zich

[p. 245]

eraan warmden, te ver afgelegen, dan dat de wind hun geraas tot daar kon brengen? Niets hoorden de reizigers, dan het gekloef hunner paarden, hunnen eigenen adem, het hijgen hunner honden.... ook bij poozen het zacht gesuis der levendige boomen en het eentonig getik der druppels, welke, door den mist op de takken gevormd, galmend op den gladden grond des wouds nedervielen.

Beraden sprong de gezaghebber van zijn paard; zijne gezellen volgden zijn voorbeeld; en, nadat zij hunne rossen bij den kruisweg vastgebonden hadden, maakte zich elk van een deel der honden meester, hechtte deze aan stevige leiders, en een nadrukkelijk: stil! stil! op doffen toon uitgesproken, gebood aan de dieren, dat zij zich niet mochten roeren, en zwijgend den uitslag der gebeurtenissen moesten afwachten.

Na eenige stappen in den smallen weg tusschen de heuvelen gedaan te hebben, zei de aanvoerder tot zijne twee gezellen:

- Ik wil u nu wel uitleggen, waarom ik u dezen nachtrid heb voorgesteld.

- Zonder uwe inzichten te kennen, volgen wij met vertrouwen, - antwoordde Luk.

- Onze wil is de uwe en onze arm hoort u toe, - vervolgde Koris. - Waar gij gaat, zijn wij uwe schaduw; en, van als wij met u uit den schedel van Ptolomaeus dronken, waren wij wenschen en wil kwijt!

- Wij volgen u blindelings.

- Nogtans ware het jammer, dat twee zulke koene mannen hun leven in gevaar stelden, zonder te weten waarom, - antwoorde Cenviorix.

- De held heeft zijn zwaard om den dood te gemoet te gaan; wij leven slechts om met roem te sterven!

- Ge zijt twee trouwe mannen, op wie ik mijne toekomst kan bouwen. Nogtans schaam ik mij aan uwe ondervinding te gebieden, daar ik nog zoo onkundig in alles ben.

- Indien wij niet geweten hadden, dat gij voor iets grootsch bekwaam waart, dan hadden wij u niet als heer en meester erkend, - antwoordden Luk en Koris te gelijk.

- Ik dank u; wij zullen ook iets gevaarlijks, iets roemrijks ondernemen. Ik wil aan het volk doen zien, dat het voor Com eenen waardigen opvolger heeft!... Wij gaan eene Kimrische voorwacht aantasten!

Een schelle slag van zwaard op schild kaatste door den donkere, ten teeken der vreugde van Koris en Luk.

- Stil! - beval Cenviorix, - stil! het is slechts door zwijgen dat wij lukken kunnen! - stil! stil! - herhaalde hij, terwijl hij tusschen de honden sloeg die, bij den klank der zwaarden, aan het bassen gevallen waren. - Stil! brakken, zeg ik u! ge zoudt ons spel doen mislukken! - E11 hij bleef amechtig staan, door den stillen nacht al de geruchten pogende op te vatten, welke van de zijde des vuurs kwamen.

- Hesus zij geloofd! - riep hij gerustgesteld uit. - Het bassen der honden is in het gesuis der boomen vergaan; treden wij zacht toe.... De Kimris zijn zoo onverschrokken op onzen bodem getreden, alsof zij van ons niet meer tegenstand verwachtten dan van de Trevieren: wij zullen hun het tegendeel bewijzen.

Toen vervolgden de drij eenigen tijd sprakeloos hunnen weg; alsdan hernam Cenviorix het woord:

- Niet dadelijk toespringen, - zei hij; - alles hangt af van den goeden overleg onzer bewegingen.... stil aan.... zachtjes.... Gij weet wat grooten invloed het begin der oorlogs op het einde kan hebben: de Goden gunnen niet zelden de zege aan het volk dat in het eerste gevecht verwint! Op ons rust dus het heil des vaderlands, en met des te meer zwaarte weegt het op ons, daar wij slechts drij mannen tegen een aantal optrekken. Nu dan, geen woord meer en met overleg vooruit!

En allengskens eenen stilleren tred aannemende, naderden zij langzaam het doel hunner bemoeiingen. De gloed des vuurs verlichtte reeds den omtrek; nogtans bleef dichtgewassen struikhout hen ervan scheiden; de weg, dien zij ingeslagen waren, slechts door eene kloof tusschen twee heuvelen gevormd, liep tenniete uit, waar de heuvelen gelijkgronds werden, en geene afgeteekende baan kon onze stoute helden bij hunne vijanden brengen.

Cenviorix wist dit; hij bedacht dat de kleine vlakte, waarin de Kimris zich ophielden, rondom in korte heesters ingesloten was,

[p. 246]

en dat slechts langs de overzijde van waar zij zich bevonden, een enkel afgebakend pad er de onbelemmerde nadering toe gunde.

Het plan des aanvals was dan ook in zijn brein al spoedig gevormd; hij leidde zijne mannen eenige stappen verder het takkebosch in; en, ze alsdan met eenen druk in hunnen arm stilstaan gebiedend, gaf hij hun zijne honden ter bewaring over, en sloop alleen voort. Met de grootste omzichtigheid boog hij de takken, schoof tusschen het aldus geopend hout geruchteloos door, hield zich dan stil, opdat het aanhoudend gekraak der gewassen hem niet zou verraden. Allengskens kroop hij zoo door de heesters, en was ten leste den vijand genoeg nabij om hem te kunnen bespieden.

De boschvlakte had slechts eenige schreden omvang; de klaarte der vlam reikte nauwelijks duidelijk tot in de uiteinden; toch flikkerde het er genoeg om de Kimris te kunnen tellen. Er waren er een twintigtal, vormende eene voorwacht van roekeloozen, die het zich tot een punt van eer gemaakt hadden de eersten op den grond te slapen, welken hunne natie wenschte te veroveren. Eenigen stonden aan het vuur, anderen waren hunne wapens aan het scherpen, weer anderen schepten onverpoosd, met steenen potjes, bier uit eene houten gekuipte ton, - welk gerief toen reeds door onze voorouders uitgevonden was, - en de meesten lagen rustig op het gras, als wilden zij, trots mist en ziltigen nacht, den slaap zoeken op den doorweekten grond.

Echter was nu aller aandacht afgeleid door eene oude vrouw, wier woorden niet luid genoeg gesproken werden, dan dat de bespieder ze mocht verstaan, maar die, terwijl zij sprak, met eenen distelstok in eenen ketel roerde, welke aan houten sparren over het vuur gehangen was. Bijwijlen wierp zij, met de zonderlingste gebaren, kruiden in den ketel, en naar het gebed dat zij tevens stortte, werd het Cenviorix duidelijk dat de grijze eene heks was, die goochelde en zich tot eene voorzegging voorbereidde. Hij meende zelfs die vrouw te herkennen en nam ze voor Kenthuka, welke hij dikwijls bij zijne natie tooverijen had zien verrichten.

Cenviorix vond het niet gelukkig, juist den aanval te moeten wagen, als de vijanden met hunne godsdienstige plechtigheden bezig waren en voorteekens trokken; nogtans, te onverschrokken om te deinzen, sloop hij terug naar zijne vrienden en fluisterde hun in het oor:

- Stil door het hout; men sluipe tot nabij den vijand en wachte daar den voordeeligen oogenblik af.

Op dit bevel schoven zij gedrijen voort, gevolgd door hunne honden, die, als voelden zij de noodzakelijkheid der stilte, zoo geruchteloos mogelijk hunne meesters nakropen. Bij groote kalmte hadde men de aanvallers niet gehoord, hoe zouden de Kimris hen nu vernomen hebben, daar op dit oogenblik een schetterend lawijt in hun midden ontstond?

De ketel had namelijk genoeg gekookt, opdat de damp der kruiden, in het voorovergebogen hoofd der heks dringende, deze in begeestering kon brengen. Met wilden blik in het dansende vuur starende, sloeg zij eensklaps de armen uit; de grijze haren golfden woest om hare slapen, en heur aangezicht kromp stuipachtig ineen, als leed zij de smartelijkste pijnen. Het bleek dat eene godheid haar bezielde: eene soort van razernij greep haar aan; en, dol omspringend, begon zij schrilkrijschend te dansen, zoodat de krijgers verschrikt van haar wegdropen.

Het was treffénd, angstwekkend zelfs, die oude heks, zwart als een spook, bij de flikkering der vlam te zien opspringen; bijwijlen wilde zij, als het ware, in het vuur vliegen; dan weer vluchtte zij ervan weg en dreef zegenend of vloekend langs den kring der krijgers, of zag stil in den ketel, om met nieuwe razernij den heksendans te hernemen, en de handen in vermaledijding over de Kimris uit te breiden.

Somber en zwijgend zagen al de oorlogsmannen dit schouwspel aan; zelfs degene, die ten gronde lagen, richtten zich op, om niets van de tooverij aan hunne bemerking te laten ontsnappen: zoo allen bloedrood verlicht, in eenen dwarlenden mistnevel gehuld, kregen Kimris en heks eene phantastische tint, eene tooverachtige onzekerheid, welke onze helden in het bosch met verbazing sloeg.

Op eens steeg de begeestering der waarzegster ten top. Heur haar rees te berge, en hare oogen werden zoo helder en zoo groot, als

[p. 247]

wilden zij hunne holen ontspringen. Met moeite opende zij den saamgepersten mond, en donderend rolde de volgende voorzegging over de sidderende Kimris:

- Helden! stroomen gudsend bloed vloeien u tegen. De lijken der Kimris bevruchten de velden der Eburonen! De kinders worden aan de borst der moeders vastgespit en de maagden voert men weg in slavernij! de gouden lokken vallen en het juk scheert de hoofden der helden glad.... Vlucht, Kimris, vlucht!... De Goden willen geenen strijd tusschen broederen: de vaders der Eburonen waren de broeders uwer vaderen; vlucht! vlucht!

Zij sprak, en hare taal drong zoo waarheidsvol in het harte der vijanden, dat zij mismoedig huiverden; maar de onverschrokkenheid die de heks aan de Kimris ontnam, daalde met des te meer kracht in het harte der drij Eburonen. Als door een zelfde gevoel bezield, slaakten zij tegelijk eenen kreet, zoo luid en zoo woest, als werd hij door een leger aangeheven, en tegelijk vlogen zij tusschen de verblufte vijanden.

Eveneens kwamen de honden huilend toegesprongen, en gebulder en gekerm weergalmde in het daareven zoo vreedzaam bosch.

Cenviorix sloeg met schitterend geweld tusschen de Kimris; zijne speer velde er drij en zijn arm scheen verdubbeld, zoo ras bliksemden zijne slagen. Echter was het die stoutheid niet, welke de zege kon verzekeren. Met meer ondervinding, begreep Luk beter den toestand, en zonder zich om eenen vijand te bekommeren, nam hij de slip zijns mantels; en, de heks van voor het vuur wegstootend, greep hij den gloeienden tooverketel en stortte dien ten halve over de Kimris, ten halve over het vuur, dat dadelijk matigde en gansch uitdoofde onder eenen toesnellenden Kimri, dien Luk er op doodsloeg.

Oogenblikkelijk verdubbelde het gehuil der verbranden het reeds zoo ijselijk strijdgeraas; en, daar het nu stikduister was en de eenen de anderen niet herkenden, begonnen de Kimris elkaar aan te vallen en te verslaan. De drij helden begrepen dit, en sloegen met des te meer geluk tusschen de verwarde vijanden. Wie echter het zekerst vocht, waren de honden, wier reuk hen niet kon misleiden. Als razende wolven verscheurden zij wie onder hun bereik viel, en werden zij zelven gekwetst, dan nog hechtten zij zich met de tanden aan de beenen der vijanden, die ras vermoeid van pijn neersloegen en oogenblikkelijk door de doggen de keel doorbeten werden.

De dood woedde onmeedoogend tusschen de Kimris. Zich van een heel leger omringd wanende, poogden zij te vluchten, maar konden, onbekend met de wegen, uit hunne boschvlakte niet geraken. In houding, vechtwijze, doch bijzonder in taal met de Eburonen gelijk, zagen zij in iederen broeder eenen vijand, en zelven slachtten zij er meer dan onze helden er treffen konden. Deze moesten zich vergenoegen met zeker toe te hakken en ijselijk te huilen; hunne spies trof al wie zich verweerde zoo wel als al wie vlood. Zij liepen dreigend over een aantal lijken, en hadden ten leste zoo veel gemoord dat zij amper meer vijanden vonden. Ook ontsnapten eenige Kimris langs den uitweg die naar hun leger leidde, en deze liepen om den angst en den schrik tusschen hunne broeders te gaan verspreiden.

Zoo bevonden zich Cenviorix en zijne makkers al ras zonder arbeid; en het slagveld waar, over eenige stonden, het krijgsrumoer nog donderde, weergalmde nu niet meer dan van het gekerm en getier der stervenden. Slechts hier en daar verweerde zich nog een Kimri tegen de nijdigheid der honden; en, onder die laatste overblijfsels der voorwacht, was er een die bijzonder uitblonk.

Misschien giste hij het klein getal der aanvallers en vond zijne koene ziel daarin de hoop op redding. Met verdubbelde slagen viel zijne framei onder de honden, welke jankend achteruit stoven, weer terug ten aanval sprongen, maar even kermend wegsnelden. Zoo behendig had hij zich met den rug tegen eenen struik weten te wenden, zoo verdubbeld vielen zijne slagen, zoo juist wist hij te treffen, dat hem de brakken, hoe goed ook afgericht, wellicht nimmer zouden verwonnen hebben en er velen zouden gesneuveld zijn; doch, Cenviorix en de zijnen, liet gevaar van eenige hunner honden bemerkende, snelden met een herhaald krijgsgeschreeuw toe.

Oogenblikkelijk veranderde de toestand; gedwongen zich tegen de helden te verweren,

[p. 248]

stonden de beenen des ongelukkigen aan den vrijen aanval der brakken bloot; ook grepen die hem alras bij de dijen, scheurden ze razend open, en de held stortte neder op eten grond.

Luk en Koris wilden hem oogenblikkelijk afmaken; een gebiedend woord hield hen tegen.

- Hij zij het bewijs van onze zege, - sprak Coms zoon, - en hij verkonde onzen roem. Om zijnen moed verdient hij nog eenige stonden te leven, en men zal hem tot het zoeken van voorteekens aan de Goden offeren!

Hij sprak, en zijne vrienden hadden den armen Kimri reeds ontwapend. Die held wachtte gedwee zijn lot, maar vroeg fier den dood. Cenviorix had moeite hem te redden; want de honden, door de hitte des strijds verwoed, waren slechts met moeite in te toomen. Eindelijk bracht men hen tot bedaren; en, met den gevangene beladen, van de woedende dieren gevolgd, trokken zij terug naar hun dorp, niets dan stervenden en kermenden achterlatende.