Volledige werken (2 delen)

[p. 230]

II.

Een dezer reizigers had reeds den middelbaren ouderdom overleefd en neigde naar het graf. Nogtans was hij rank en recht; want met trotsche wilskracht richtte hij den rug op, welken de jaren nutteloos poogden te krommen. Hij was nog gespierd, maar reeds droog; zijn vel was rimpelig; niettemin boezemde zijn doorgroefd en kaal voorhoofd eerbied in. Ook was dit hoog en verheven, vol ziel en wil; misschien vol verstand en genie; maar zijn bliksemend klein grauw oog weersprak door woestheid het voorzichtige van dit schoone voorhoofd.

Aan zijne ongeduldige houding, aan zijne snelle gebaren, zag men dat hij gewoon was te gebieden, en zijne kleedij onderscheidde hem insgelijks van zijne hutgezellen.

Zijn hemd was van fijn linnen; zijne sagu met purperen strepen doorweven; aan hals, armen en beenen droeg hij goudene banden, en van zilver en gesteenten glinsterden zijne vingeren.

Een lang koperen zwaard hing zonder scheede aan zijne rechter zijde, en aan de handvest was, met eene zilveren ketting, een steenen mesje vastgemaakt, dat onzen held moest dienstig zijn in het verdeelen der spijzen.

Hij leunde even met de linkerhand op den schouder van zijnen reisgezel.

Deze was jong, mager, zelfs tenger, ofschoon men zag, dat zijne spieren zich dagelijks meer en meer ontwikkelden. De kleinte zijner spies, alsook de blondheid zijner lokken, welke nog ongeverfd om zijne schouders zwierden, bewezen dat hij nog tot de jongelingschap behoorde.

Ten huidigen dage ware hij reeds een gehuwd man; toen aanzag men hem nog als een kind, en 't was slechts de toegevendheid des ouderlings, welke hem bij de krijgers toeliet; anders ware hij nog in der vrouwen kamer verbannen geweest. Was Com zoo toegevend, omdat hij in het oog des jongelings reeds eenen arendsblik zag? Had hij hem blijken zien geven van onmiskenbaren moed? Wist de ouderling hoe sterk de in schijn zoo zwakke leden des kleinen reeds waren, of voorzag hij dat in dit kind eene grootsche, gebiedende ziele smeulde?

Hoe dit zij, hij leunde op den blanken schouder des knapen, die nog geen hemd droeg, en, behalve de broek, als de kinderen naakt ging; aldus ondersteund, begaf hij zich naar het einde der tafel, waar het stroo wat dikker lag, als om het opperhoofd boven de andere krijgers te verheffen.

Zeker was Luk en Koris nieuwsgierig, en de andere helden hadden ook gaarne geweten, wat Com in het schild voerde, en of het blijde slagveld met den rijken roof hen ras zou tegenlachen; maar Coms lippen bleven gesloten, en over zijn gelaat lag zoo duidelijk een zweem van misnoegen, een zoo trotsche weerschijn van gramschap, dat niemand het waagde hem te ondervragen.

Intusschen vulden de vrouwen de houten schoteltjes met gerstenpap, zoodat de nieuwsgierigheid der helden alras eene nuttige afleiding vond; nog minder konden zij aan iets anders denken dan aan het avondmaal, zoodra het gebraad werd opgebracht. Een heel verken werd hun voorgezet, en elk haastte zich het met handen en tanden aan te vallen, zoodat op eenen wenk het dier verdwenen was. In weerwil van dien spoed, nam elk zijne aangewezene brok; want de ledematen des diers

[p. 231]

kwamen ieder in evenredigheid zijner waardigheid toe. Luk en Koris maakten zich beiden meester van eenen schouder, stuk dat den vermaardsten krijger was toegekend; en wie er zich hadde mogen aan vergrijpen, ware, volgens oud gebruik, door hen op een gevecht om leven en dood uitgedaagd geworden.

Intusschen geraakte de honger verzadigd; de honden knaagden de beenderen af, welke hunne meesters hadden laten vallen; bier, niet ongelijk aan ons huidige gersten, maar dat met wat honig werd verzoet, liep met volle horens rond de tafel; en, daar de drank de nieuwsgierigheid weder opwekte, wenschten vele krijgers, dat Com eindelijk de stilte mocht breken.

Doch de edelman bleef even bekommerd; hij beet nog steeds in zijnen langen grijzen snorbaard, en wellicht om zich in te toomen, speelde hij met de linker hand in de blonde lokken zijns zoons. Er heerschte eene langdurige stilte, toen op eens een scherpe harpentoon trilde, en elk opgeschrikt luisterde, wat de bard van Com zou verkondigen.

Na een kort voorspel zong die oude zanger met nog heldere stem:

‘Com is de onverwinbaarste aller strijders. Zijn zwaard hakt de vijanden neer als de zeisen het graan, en de hoofden zijner vermaardste vijanden verdorren boven de deur zijner hut.

Zijne stem rolt over de legerdrommen als de donder in de bosschen, en bliksemt den schrik in de ziel der strijders, gelijk de weerlicht in het harte der vrouwen....’

Hij zweeg; want hij hief den blik naar zijnen meester, om te zien of die vleiende zang zijne luim had verdreven.

Dan, Com zat van verkropte woede te zwellen; zijn blik schoot stralen van onder zijne grijze wenkbrauwen; hij greep de spies van eenen naastzittende en meende ze, als ter wraakneming, naar den getrouwen bard te schieten, toen hij, zich eensklaps weerhoudend, het krijgstuig tegen den wand aan stukken sloeg en met donderende stemme riep:

- Is het nu de tijd van laffe vleierij? Heeft de bard geene stem dan om versletenen roem op te halen?... Is mijn Brenno ook van die, welke op dorre lauweren kunnen rusten en vrouw en kind van voedsel en vrijheid zien berooven?... Ons vaderland is bedreigd! Het oorlogsvuur blaakt van de Alpen tot aan den Rhijn. Bij de Trevieren zijn de dorpen afgebrand, en in plaats van oude zegepralen te herinneren, moest gij de krijgers tot het behalen van nieuwen roem aanvuren!

Hij zweeg en joeg zijnen blik tot in het diepste der ziel van den sidderenden dichter; met niet minder vuur aanschouwde hij de rondgeschaarde helden; maar de gloed van zijnen blik scheen in het helder oog zijns blonden knapen te versmachten.

Deze kleine trilde en sprong op; hij scheen eenen oogenblik tusschen moed en schaamte te aarzelen; eindelijk het woord nemende, hief hij eenen vollen horen biers ten hemel op.

- Ik zweer het bij den God Hesus, - sprak hij, - en ik pleng hem dit bier op de waarheid mijns woords: geen der helden, die vader voedt, heeft het woord eens barden noodig om voor het vaderland te strijden! Wij allen hebben het leven voor de vrijheid veil!

De ouderling streelde den jongeling over de wangen, terwijl hij goedkeurend de krijgers aanmoedigde, welke met hunne spiesen ter toejuiching op tafel sloegen.

- Hij sprak uit ons hart, - zei Luk, zoodra de stilte was hersteld, - en ofschoon nog een kind, voert hij de taal eens helden!

De grijze Com glimlachte met tevredenheid en toen hij zijnen bard oorlof gaf om te zingen, waar deze sinds lang om smeekte, begon Brenno aldus:

‘De Noordzee spat uit hare oevers en stroomt over Scyth en Teut!

Van land beroofd, vluchten die volkeren voor der goden roeden, als het wild voor den jager!

Zij spatten als eene woedende zee naar het Zuiden, spoelen de oeverbewoners des Donau's weg en rollen tot aan de Alpen!

Daar! daar verdorren en verstuiven de verslagene Romeinen aan de bronne des Rhijns!

Doch de golf spat ten Noorden weder, en voert de Helveten mede in hare vaart.

De Gallen zijn beroofd, de Grensbelgen verslagen, de hutten der Trevieren afgebrand. De vijand is hier!

[p. 232]

Op! zonen van Eburon, op! werpt met uwe lichamen eenen dijk op tegen dien volksvloed; maakt rond vrouw en kind eene haag van speer en spies! Te wapen!

Te wapen! krijgers van Eburon! de klaroen heeft geschald! de speer is op het oorlogsschild neergevallen; de honden hebben in da bosschen gehuild en de moed is in uw hart gedaald: op! op! ten strijd en ter zegepraal!’

Hij zweeg, en nog lang galmde zijn woord door het hart der helden, vooraleer deze, door het gezwaai hunner speren, hun genoegen te kennen gaven. Eindelijk riep Com:

- Ja! op! op, als één man, zoodra mijne sples op mijn koperen schild weergalmt! Vrouwen en kinders geborgen, opdat de held zonder achterdocht voor den vijand sta! Dat niemand vreeze, weduwe en wees worden door het verloste vaderland gevoed! op! op! te wapen!

Onwillekeurig greep elk zijne framei, alsof de vijand reeds daar was. De jeugdige Cenviorix alleen greep zijne speer niet; lam en als ter neer geslagen bleef hij zitten. Zijn hoofd hing gebogen op zijnen boezem, en hij trilde en beefde als verplet onder den mismoed.

Een verachtende grimlach plooide Coms lippen; hij trok zijne hand, die het blonde hoofd des jongelings nog niet verlaten had, schielijk terug en sprak met bijtende stem:

- Is er een lafaard tusschen de helden? Is hij, die straks zoo snoevend sprak, slechts krijger met de tong, en siddert hij bij het zien des slagvelds?

De knaap aanzag hem schuchter en smeekend. Hij stak de beide armen verbiddend naar den ouden krijgsman uit en stamelde na eenige aarzeling:

- Mogen de kinderen ook moed hebben, en moet de strijdlust degenen verteren, die veroordeeld zijn om bij de weeke vrouwen in het kamp verdoken te blijven?... Neen! ik wil mij niet nutteloos tegen den vijand ophitsen, en het is maar als hij krijger benoemd zal zijn, dat de zoon mijns vaders de speer zal grijpen, om ze maar, bevlekt met het bloed der vijanden, ter rust te hangen!

Sidderend van geluk, bezag de overste zijnen lieveling; hij legde hem zegenend de handen op den teederen schouder, en hem liefdevol in de oogen ziende:

- Het is dan waar, - sprak hij, - dat ge Com waardig zult zijn!....... Helden! - vervolgde hij zich tot de aanwezigen richtend, - Helden! hij is jonger dan gij in jaren; maar ouder dan gij allen, geloof ik, in beleid, arglist en verstand! Zijn blik gebiede u, als de mijne op het slagveld wordt uitgedoofd! Ik bracht hem tot krijgshoofd op en zoo zeer als ik hem eerbiedig, zult gij hem gehoorzamen! Van stonde aan is hij krijger; wie van u wil zijn strijdgenoot, zijn lijfsgezel zijn?

Luk en Koris snelden toe; zij hadden den knaap over lang gewaardeerd, toen ze met hem jaagden en zagen hoe handig hij de wolven velde. Zij legden elk de linker hand op eenen zijner schouders en dan met de andere hunne strijdspeer ten hemel stekende, zwoeren zij met klem:

- Hesus wreke het op ons en geve ons onbegraven lijk tot aas aan de raven, als wij eenen enkelen stond langer dan onze meester ademen. Hij is onze ziel, ons leven; wordt hij gedood, dan zal men ons nedervellen! en vooraleer hem te naderen, zal de vijand over onze ontzielde lijken gaan!

- Ik dank u! - antwoordde de knaap. - Hesus hoore ook mijn woord! Geen oogwenk langer dan gij beiden zal ik leven. Het noodlot zij voor onsdrijen gelijk, en dat de Goden, aan wie wij dezen horen zullen plengen, dit trouwverbond bezegelen! - Hij wilde eenen drinkhoren van de tafel nemen, toen de oude Com hem eensklaps wederhield.

- Niet aldus! - sprak deze, - niet aldus dien duren eed ontheiligd! die vriendenband moet met plechtigeren teug worden aaneengehecht. Het is uit de kruin van den roemrijksten der verslagenen, dat wij de trouw zullen drinken; het is uit de hersenpan van Ptolemaeus den bliksem, dat wij kracht zullen putten om te sterven!

Dit zeggende, haalde hij uit eenen wapentros een bekkeneel, dat door zilver- en goudbeslag tot drinkvat hervormd was.

- Dit is, - ging de woeste krijger voort, - dit is het grootste zegeteeken van onzen stam! Het werd behaald, toen gansch de wereld voor de Kimris beefde en Bolg al de

[p. 233]

helden van Germanje op het Oosten joeg. Een mijner grootvaders doorboorde het hart des vorsten, wien deze schedel behoorde; hij liep met dit hoofd op zijne piek het oostersch leger door, en als hij die kruin met den roof des tempels van Delphis in de hut bracht, wilde hij dat dit drinkvat niet gebruikt wierde, dan als de heiligste der verbintenissen, het verbond der lijfsgezellen ter verdediging des vaderlands, werd aangeknoopt. Drinken wij, drinken wij uit het roemrijkste zegeteeken mijner vaderen, drinken wij uit den schedel van Ptolemaeus den bliksem! - En, nadat hij de vreeselijke drinkschaal geledigd had, ging ze van hand tot hand, van mond tot mond, totdat al de helden, door de dampen des dranks vermoeid, zich op de stroobusselen lieten nederzijgen, welke hun vroeger tot stoelen en nu tot slaapsteden dienden.