Volledige werken (2 delen)

[p. 212]

XXVI.

Twas een dier koele zomeravonden, die den mensch verfrisschen. Traag en statig steeg de maan op uit het Oosten. Geholpen door duizenden glinsterende starren, verzilverde zij den blauwen trans en het grauwe water...

Aan het dok te Antwerpen was het stil en rustig; en, liet de woelige stad eenige onbepaalde geruchten tot daar komen, dit gaf maar te kennen, dat nevens die rust een werkzame menschenhoop leefde.... Geen enkel lichtje was op de schepen... De herbergen waren half gesloten en hielden alleen hier en daar nog eenen kaartspeler in. De douaniers en wachtloopers lieten hunnen tragen stap hooren, en een dichterlijk gevoel van weemoed en harmonie steeg op in al wie op dit late uur daar voorbijtrad.

Over het achterdek der Stad Antwerpen was een groot zeil gespannen. Onderdeks was het voor menschen, aan de stiklucht des binnenschips nog niet gewend, moeielijk om houden, en al de landverhuizers waren onder de zeiltent gekomen, om den frisschen avond te genieten, en door die nieuwe verkwikking zich, als 't ware, tot de reis van morgen voor te bereiden.

Vooreerst zaten al die menschen, welke elk hun nawee en hunne eigene herinnering medevoerden, stil en zwijgend in hunne gedachten verzonken; dan verhief zich boven hen een stil gerucht van fluisterende stemmen.... Maar wie hunner degene was, die hun opbruischend gevoel deed overgisten, weet God alleen.... Doch, die moest diep zijn vaderland beminnen en met pijnlijk heimwee beladen zijn; want met eene trillende stem hief hij eensklaps het schoone lied des Duitschen Vaderlands aan!

Nog geenen stond had die treffend stem weerklonken, die trillende noten waren nauwelijks doorgedrongen in het hart van iederen Duitscher, of eene sidderende aandoening, een electrieke schok doorliep ieders leden en met gebrokene stem, half zoekend naar den toon, weenend bij sommige te herinneringsvolle woorden, zongen al die menschen, welke hun geliefkoosd vaderland verlieten, dit prachtig koor.

Allengskens werden de onzekere tonen vaster en voller. De vrouwen, welke in den beginne nauwelijks dorsten medezingen, of te zeer weenden, mengden nu ook hunne zilverachtige stemmen tusschen de zware basklanken der mannen, en roerend weergalmde dit laatste danklied aan de oude wereld door de gewelven des hemels....

't Is waar, nu en dan hield eene stemme plotselings op, dikwijls verving een luid geschrei het woord, dat van wee eenen zanger den gorgel toeneep; velen zwegen bij het herzien hunner geboortestreek, welke door den zang voor hunne verbeelding werd getooverd.... Maar echter bleef de zang schoon en de schreiende stemmen, die er tusschen vielen, waren als de muziek des harten, die de muziek des monds begeleidde.

Rondom het schip waren al de geburen, die bij het dok wonen, toegestroomd. Allen hadden medelijden met die menschen, welke uit schrik voor ellende, hun oud en ongelukkig vaderland verlieten.... en er was niemand die in zijn hart niet wenschte, dat de Heer hun het geluk schenken zou, hetwelk zij met zooveel smart najaagden.

[p. 213]

Op het schip stonden ook lieden, die enkel, gelijk de geburen, luisterden en gevoelden. Hun ontsnapte enkel nu en dan eene medeklinkende note, hunnen getroffenen harten ontrukt.

Men raadt reeds wie die lieden zijn. 't Is Herman, 't is Mietje!

De eene had zijne moeder op het dek gedragen en haar op eenen blok neergevlijd. Hij hield hare eene hand met zijne rechter vast, en leunde met den linker elleboog op den boord van het schip.... Aldus stond hij, met het hoofd voorover gebogen, in het water te blikken.... Hij zag echter niet: zijn gezichtvermogen zweefde met zijnen geest, door den snellen gedachtenloop.... Vóór hem ontrolde zich gansch zijn leven met zijn wee, zijne vreugde, zijne genegenheid, zijne hoop!... Hij drukte de hand zijner moeder; zijn hart, zijne ziel omhulde als 't ware Mietje, welke hij in tranen waande.... en door liefdesmart vervuld, ontwaarde hij het lieve meisje niet, dat, niet ver van daar, ook met het hoofd in de hand en met den elleboog op den scheepsboord: geleund, hem aanschouwde. Het meisje voelde zijne smart, zij bevatte zijne liefde.... al de snaren, die in zijn hart trilden van pijn weergalmden in het hare; heure borst was benepen, heure ademhaling moeielijk; haar boezem zwoegde hevig en pijnlijk. Met moeite weerhield zij heure tranen; doch,toen de Duitschers te midden van hunne hymne waren, toen ze, in eene voor haar half verstaanbare spraak van hun dorpken en van hun kerkje zongen, toen het schoone Vlaanderen met zijnen helderen hemel, met zijne toelachende beemden en zijne treurige herinneringen door haar brein vloog, toen was er aan hare snikken geen stillen meer, en een vloed van tranen overstroomde heure wangen.

Het was geene ontmoediging, welke haar overviel; het was een folterend jammer, een heimwee, dat allen reiziger pijnigt, op wiens schoenen het stof des vaderlands nog kleeft, en die van in de verte den geur zijner velden nog honigzoet in zijne ziele voelt stroomen. Weldadig vielen de balsemende tranen van Mietje op de wonde van heur hart....

De zang der Duitschers vermilderde meer en meer de benauwdheid haars boezems.... de medezingende woorden, welke die gevoelvolle zangers uit haren gorgel prangden, gaven haar lucht en adem, en helderder van geest, min bedrukt van gemoed, zag ze bij wijlen op, om hare verzoete tranen in het groote water te zien vallen, en daar te zien verdwijnen met de wrangheid, die ze had opgewekt.

Aldus ontroerd bleven Herman en Mietje nog lang staan. De maan had reeds meer dan de helft heurer baan afgelegd, de landverhuizers waren meest allen ter ruste en slechts hier en daar hoorde men nog onder de zeiltent het zachte gefluister van een paar....

De stilte des nachts begon haren invloed uit te oefenen en hunne vermoeide ziel eischte ruste.

Herman en Mietje gingen traag naar beneden, zonder elkaar toegesproken te hebben. Herman had Mietje niet herkend.... De moeder alleen brak de stilte en zegde luid tot haren zoon, zoodat het meisje het hoorde:

- Ik zal dus niet rusten nevens de kist van uwen vader, in hetzelfde graf!

Dit woord trof Mietje; dit laatste vaarwel des ouderdoms, met dit aandenken der dood gepaard, schokte haar diep. Snikkend bereikte zij heure slaapstede en legde zich onmiddelijk neder, na zich vooreerst verzekerd te hebben, dat heur broeder Johan nog lag te slapen.

Herman weende lang nevens zijne moeder, die, voor hare sponde neergeknield, een kruisgebed stortte.