Volledige werken (2 delen)

[p. I]

Voorrede op de volledige werken van Eugeen Zetternam

Alhoewel het nauwelijks twintig jaren is geleden, dat Eugeen Zetternam ons door de dood werd ontrukt, toch waren sommige zijner werken reeds zoo schaarsch geworden, dat wij, om ze te kunnen herdrukken, verplicht waren eenige af te bedelen aan bijzondere personen en andere zelfs over te schrijven in verschillige bibliotheken.

De handschriften zijner onuitgegevene gewrochten is het ons in 't geheel niet gelukt op te sporen.

Toen wij op het denkbeeld kwamen Zetternams volledige schriften heruit te doen geven, was ons eerste werk zijne weduwe te gaan vinden, daar wij rekenden bij haar de gansche letterkundige nalatenschap van den ieverigen volksschrijver te zullen ontdekken.

Maar hoe zeer werden wij niet in onze verwachting bedrogen. De familie Zetternam bezat noch handschrift noch brief, zelfs geen strookje papier, dat den schrijver herinnerde. De weduwe verklaarde, dat, zoodra haar man onder de aarde stak, er een heer kwam, die tot het minste papierken, ja, ook boeken en een zeldzaam afbeeldsel van Hendrik Conscience, in een rijtuig met zich voerde, namens het Vlaamsch Midden-Comiteit van Brussel. Die heer was een onbekende; doch hij hinkte en steunde met zijn zwaar bovenlijf op een handkrukje. - Onze vermoedens vielen daarom op Michiel van der Voort, de toenmalige schildwacht der Vlaamsche Beweging, die ook daar weer zou gewaakt hebben, om de kunstnalatenschap van zijnen gevallen strijdmakker en vriend voor vernietiging te behoeden. Wij werden in dit ons vermoeden gesterkt, toen wij in een oud dagblad vonden aangekondigd, dat Michiel van der Voort, op 3 Februari 1864, in het lokaal der Maatschappij de Veldbloem van Brussel, lezing gaf van eenen door Zetternam nagelaten en onbekenden roman: De Zonderlinge Bruid.

[p. II]

Toen wij dit eventwel ontdekten was Michiel van der Voort ook reeds dood en begraven, en niemand wist ons te zeggen, wat er geworden was van zijne papieren. Sommigen beweerden, dat al zijne bescheeden betreffende de Vlaamsche Beweging, door hem bij uitersten wil waren gemaakt aan de bibliotheek der stad Antwerpen; maar deze ontving van Michiel van der Voort niets dan uitknipsels van dagbladen. Van der Voort's nicht, die hem tijdens zijne ziekte verzorgde en in wier bijzijn hij gestorven is, meende dat haar oom, in zijne laatste stonden, zijne schriften toevertrouwde aan Emiel Moyson; doch ook deze Vlaamsche kampioen bezweek, op 1 December 1868, te Hautpré, bij Luik, zonder dat men weet waar zijne papieren verstoven.

Op goedgelukken deden wij derhalve den 6ⁿ Augustus 1873 in de nieuwsbladen en tijdschriften de volgende verklaring:

‘Ondanks de moeite die wij ons gaven om al de pennevruchten van den te vroeg gestorven volksschrijver Eugeen Zetternam, voor eene volledige uitgaaf, te verzamelen, zoo zijn wij daarin toch niet volkomen geslaagd. Twee zijner gewrochten, slechts in handschrift bestaande, zijn spoorloos verdwenen.

Het eerste is een lijvige roman en draagt voor titel: Philips de Goede te Antwerpen. In 1851 zond Zetternam dit handschrift aan de Antwerpsche Maatschappij ter aanmoediging der Schoone Kunsten, om mede te dingen in den wedstrijd voor den geschiedkundigen roman. Het opstel droeg voor kenspreuk: vroegere zeden. De jury, met het beoordeelen der ingezondene stukken gelast, was samengesteld uit de Heeren Mertens, Snellaert en Vervier. Zetternams werk werd het beste gekeurd en in openbare zitting van 24 Augustus 1851 der bovengemelde Maatschappij, door den heer Conscience gedeeltelijk voorgelezen.

Het andere vermiste gewrocht is een vlugschrift, getiteld: Over het gebruik, der Moedertaal. Het werd bekroond door het Nederduitsch Taalverbond, ten jare 1854, en was sinds dien, even als het voorgaande, niet meer te ontdekken.

In naam der Vlaamsche Kunst verzoeken wij de dagbladen deze weinige regelen af te kondigen, ten einde de ontvallen peerlen aan Zetternams kroon terug te kunnen vasthechten.

In de hoop door deze bekendmaking over de vermiste scheppingen inlichtingen te bekomen, noem ik mij hoogachtende

F. Jos. van den Branden.

Antwerpen.’

Onze hoop werd andermaal te leurgesteld. Niemand gaf ons het minste bericht over de vermiste schriften, die wij nochtans zoo gaarne hadden opgenomen in deze verzameling.

Tot ons innig spijt is het dus vooralsnog onmogelijk Zetternams werken zoo volledig te doen verschijnen als wij dit beoogden.

[p. III]

Insgelijks gelooven wij hier te moeten verklaren, dat wij zijn Handboek voor huis en meubelschilders niet hebben opgenomen, omdat wij dit werkje niet als literarisch en bovendien niet als oorspronkelijk beschouwen. Ook eenige losse artikels, betreffende kunstenaars, kunstvoorwerpen en boek- en prijskampbeoordeelingen, hebben wij vermeend niet te moeten herdrukken, daar zij thans meest alle belang verloren hebben.

Wie deze mindere voortbrengselen der pen van Zetternam nog lezen wil, kan ze aantreffen in de bladen: De Broedermin van Gent, De Gazette van Gent, De Gentsche Telegraaf, De Gazette van St. Nicolaas, Der Nördischen Telegraph, enz.; alsmede in de tijdschriften: Het Taalverbond, De Eendracht en De Vlaamsche School, waarin zij dikwijls naamloos voorkomen, en soms ook onder de pseudoniemen: L. IJsendijck, Albrechts en dan weer onder de beginletters: J(ozef) D(iricksens).

F. Jos. van den Branden.