Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(VIII, 16) [Naar Kreta]

[D]us vertreckende van Saloniken, met den patroon overcommen zijnde ende wech seylende, zo laedtmen ter rechter hand vele steden ten vasten lande, als Larnika, Lardena, Atenis, ligghende in Macedonien dat Atica te heeten plach, daermen vele af leest in diverssche historien zo vooren wel gheseit es, daer Egeus ende Theseus coninghen af waren.¹¹⁴ Insghelijcx was ooc van daer gheboren Demophon ende Philijs, zoomen dat wel bevindt in huerlieder historien.¹¹⁵ Dydo de coninghinne van Cartago was ooc van daer gheboren, ende ooc Pigmalion haer broeder, maer eeneghe zegghen dat zoe gheboren was te Sydon daer vooren af gheseit es.¹¹⁶ De welke Pigmalion wetende dat haer eerste man wonderlicke vele ghelts hadde, slouch den zelven heymelic doot, nemende al tghelt ende meender mede wech ghetrocken te hebbene, maer Dydo dat vernemende, maecte huer steerc ende namt hem weder met fortsen, ende vertrac in Barbarien dae zoe Cartago stichte. Pigmalion haer broeder (378r) trac ooc uut onghenouchten ende vreesen in Cypers, ende wan tconincrijc van Limeso.¹¹⁷ Item niet verre van Atenis ten lande waert uppe leyt eene stede, ghenaemt Tebes, maer niet daer vooren af ghescreven es,¹¹⁸ beede zo zeere ghedestrueert datmer nauwe bescheet af en siet. In dit Tebes was Hercules gheboren,¹¹⁹ daer af men zo vele schoonder saken leest, die eerst de milen ende de stadien maecte, ende elcke stadie es alzo lanc als Hercules in eenen adem plach te loopen. Ooc zo was Bacus, de god der wijnen, ende insghelijcx Seres zijn huusvrauwe, goddinne vanden cooren, inde zelve stede gheboren. Dus noch voort seylende, zo comt men ter luchter hand an een proper heylandekin met eenen schoonen poorte ende havene, ghenaemt Sciero.¹²⁰ Daer staet een stedekin datmen daer seit een casteel, wel also groot als Liere in Brabant, zo steerc dat inder weerelt dies ghelijcke niet en es, gheleghen up eenen point van

114 Ontleend aan Boccaccio, Gen. deorum, XIII, 26. Maar ook Justinus, II, 6, 14-15 kan de bron geweest zijn. Voor de vereenzelviging van Attica en Macedonië zie aant. VIII, 49.

115 Over Phyllys werd verhaald dat zij van verdriet stierf, omdat zij meende dat Demophon haar voorgoed verlaten had, toen hij opgetrokken was tegen de Trojanen. Na haar dood veranderde zij in een amandelboom.

116 De Attische afkomst van Dido staat vermeld bij Isidorus, XV, 1, 29-30. Voor Sydon als haar geboorteplaats zie Tvoyage II, 9 en aant. II, 96.

117 Zie Tvoyage V, 3 en aant. V, 16.

118 Het Egyptische Thebe; zie Tvoyage III, 25.

119 Ontleend aan Justinus, XI, 4-5 of aan Pierre d'Ailly, I, 28.

120 Scyrus.

[p. 384]

eender steilder steenrootsen, recht oft met beetels afghehouden ware, ghenouch vruchtbaer, als noch ghehouden vanden kerstenen. Dat was de plecke daer Achilles, die Ector van Troyen doot slouch, ghesonden was van zijnder moeder in zijnder joncheit, ghecleedt in vrouwen abijte, om dat hij niet trecken en zoude inde oorloghe van Troyen diemen verwachtende was, want haer vanden goden gheseyt was, dat hij inde zelve oorloghe versleghen zoude werden. Ende daer zijnde in (378v) vrouwen abijte, creech eenen zone bijder dochter vanden coninc des voorseits heylands, ghenaemt Pierius, die naerderhand verslouch Parijs, die zijnen vader doot hadde.¹²¹ De welke de principaelste was vander lester destructien van Troyen, noch jonc zijnde, zoomen dat claerder inde Historie van Troyen bescreven vindt.¹²² Item recht jeghen over den voornoemden heylande van Sciero ter rechter hand ten vasten lande waert, daer Atenis en Tebes plaghen te stane, zo leyt een schoon groot heyland, onghelijc meerder dan eenich vooren ghenoumt, zeere steerc ende vruchtbaer, nu ghehouden vanden Torck, ghenaemt Nigrepont, ligghende zo naer den lande datter maer een aermkin vander zee tusschen en loopt, daer in midden vanden watere eenen steercken torre staet ghefundeert, up den welken eene brugghe respondeert vander stede ende insghelijcx vanden torre toot an tvaste land, niet wijder en es daer de zee; onder de zelve brugghen zijn watermolenen, eeneghe draeyende metten vallen vanden watere ende andere metten wassen des waters. Dit voorseyde heyland mach groot zijn int ommegaende wel drie oft vier hondert milen, hebbende wel twee hondert scoonder doorpen zeere wel bewoont, ende es vele langher dan breet. Recht in midden over de zijde ten vasten lande waert zo staet eene zeer steercke stede, ooc Nigrepont ghenaemt.¹²³ Up deen hende zo leyt een proper stedekin, ghenaemt Caristo, hondert mijlen van Nigrepont, (379r) ende up dander hende leyt inghelijcken een proper stedekin, ooc hondert milen vander zelver stede, gheheeten Orey.¹²⁴ Dit voorseyde heylant plaghen de Veneetsianen in handen thebbene, maer de Torck lest overleden namt hemlieden af met fortsen, dat claghelic es, want het een vanden besten plaetsen van alden Arsipelego es. De coninc Castor, een vanden principalen vander destructien van Troyen, was daer conijnc. Dat voor bij seilende, zo comt men ter luchter hand an een ander heylandekin, ghenaemt Esdiles of Delfos oft ooc Delon, maer es onbewoont, ende mach groot zijn int ommegaende onttrent vijf mijlen, int welke in ouden tijden de heydenen ende gentilen plaghen te commene adoreren ende versoucken de goddinne Dyana ende den god Apollo,¹²⁵ welke figueren ende personnaigen men daer als noch siet, maer zijn zo zeere ontween te broken datmer luttel bescheeds af ghesien can. Daer zijn alte wonderlicke vele conijnen, ende waermen delft, men vindtter zoet watere. Ter zelver plecken zo quamen de Troyanen ende de Griecken omme andwoorde te hebbene vanden goden, eer zij de oorloghe an namen, als Calkas die ghesonden was vanden Troyanen andwoorde hadde dat hij niet wederkeeren en zoude in Troyen, maer trecken bijden Griecken, zoo daer af dhistorie breeder spreect.¹²⁶ Item de poeten stellen dat Dedalus, die een smet was zeere subtijl ende ingenieus, vloech met constelicken engienen uuten (379v) voorseiden heylandekine toot in Creten dat nu Candia ghenaemt es. Dus altoos voort seylende, zo lijdt men noch een heylandekin van goeder groodtten, ligghende ter rechter hand, ghenaemt Fermenia,¹²⁷ als nu onbewoont, ende noch drie andere,

121 Ontleend aan Boccaccio, Gen. deorum XII, 52.

122 Guido delle Colonne, Hist. destructionis Troiae, XXVIII, XXX, XXXI, XXXIV.

123 Negroponte, nu Khalkis geheten.

124 Resp. Karistos op de zuidpunt en Oreoi op de noordpunt van het eiland.

125 Ontleend aan Guido delle Colonne, Hist. destructionis Troiae, X.

126 Zie de vorige aantekening.

127 Thermia, nu Kithnos genaamd.

[p. 385]

ghenouch vruchtbaer van grane ende van velen goeds fruyts, elc hebbende een goet vast casteel, steerc ghenouch voor eenen loop, zonder groote engienen, daer af deen ghenaemt es Nijsia, dander Morgo, ende tderde Parijs.¹²⁸ Men seit daer, dat als Parijs ontscaect hadde de schoone Elena, dat hij daer eerst an land ghijnc ende haer daer eerst besliep, uuten welcken tvoorseyde heylant Parijs ghenaemt es. Daer woonen de scoonste vrauwen die daer yewers onttrent zijn, ende nemen ooc uute buuten anderen. Item van daer voort seilende, zo lijtmen noch ter rechter hand niet zeere verre een heyland, ghenaemt Milo,¹²⁹ zeere goet vruchtbaer ende steerc, met eenen goeden vasten casteele, ghehouden als noch vanden kerstenen. Noch voort seylende, zo lijdtmen ter luchter hand een ander schoon heyland, ooc vanden kerstenen ghehouden, zeere vruchtbaer, steerc ende wel bewoont, gheleghen onder theyland van Candien. Dat leden comtmen ter stont an tzelve heyland van Candien daer vooren af gheseit es.¹³⁰ Item es te wetene dat hier niet ghescreven en zijn alle de heylanden int Arsipelego gheleghen, maer alleene de ghone (380r) diemen voor bij seilt in dooghe hebbende, want daer leitter boven den drien honderden, zomen dat claer sien mach inde quarte de navigaro. Item van Saloniken toot Candien mach zijn onttrent vijf hondert milen waters.

128 Naxia (Naxos), Amorgos, Paros.

129 Milos.

130 Zie Tvoyage VIII, 6.