Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(VIII, 15)

[V]oort seilende zo lijdtmen noch een ander heyland, niet zeere groot maer zeere steerc, ooc ligghende ter luchter hand, ghenaemt Scopolo,¹⁰⁶ als noch ghehouden vanden kerstenen, ende dat leden zo comt men in een colf uuten weghe toot eender steden redelic steerc, ghenaemt Salonike oft Palonia,¹⁰⁷ wel vijf of zes mijlen int ommegaende, ghehouden vanden Torck. Twelcke es eene stede van coopmanscepen, gheleghen int land van Thessalien,¹⁰⁸ daer af men scrijft Ad Thessalonicenses. Van daer was gheboren Pelyus, de conijnc van Thessalien, ende Eson zijn broeder, insghelijcx Jason zijn zone die tgulden vlies conquesterde.¹⁰⁹ Inde zelve stede staet als noch een proper keercke, binnen verchiert met mosaykerien, recht weerc als inde cappelle van Sente Maerc te Venegien, van welcker (375v) keercken de Torck heeft ghemaect zijne woonstede, ende recht in midden onder eene ronde coubbe es ghemaect zijn mastabyem, dats een siege real.¹¹⁰ Ende ghebuerde dat als de Torck de stede eerst gheconquesteert hadde uuten handen der kerstenen, datter alte schoone eene vrauwe in was. De zelve Torck dat verhoorende beval datmense bij hem bringhen zoude, twelc zo ghedaen wart, ende haer ansiende wartter ter stont zeere amoureus af, zo dat zoe altoos van dier tijt voort bij hem zijn moeste, waer hij was. Wart ooc zo lief met hem dat van zulcker liefden in dien landen niet vele ghehoort en heeft ghezijn, in zulcker wijs datse nacht ende dach altoos bij hem wesen moeste, latende alle gheselscepen van anderen vrouwen om haren twille, ende de zelve wart zo dominerende, dat als yement wat begheerde anden Torck, hadde hijse te vooren niet ghesproken, was also vele als niet ghedaen. Ooc zo ghebuerdet drie oft vierwaerf, dat de zelve Torck groote wapeninghen ghe-

106 Een onjuiste mededeling, want Scopelo of Skopelas lag veel zuidelijker, aan de Griekse oostkust, ter hoogte van Lesbos. Het ‘eiland’ dat Van Ghistele op zijn reis van Lemnos naar Thessaloniki gezien heeft, was de westelijke landtong Kassandra, bij de ingang van de Golf van Thessaloniki.

107 Corrupt voor Salona, zoals Thessaloniki ook wel genoemd werd.

108 Deze onjuiste mededeling (Thessaloniki ligt in Macedonië, niet in Thessalië in midden-Griekenland) heeft Zeebout kunnen lezen bij Isidorus, XIV, 4, 12.

109 Ontleend aan Boccaccio, Gen. deorum, XIII, 26.

110 Dit bericht lijkt een aanvulling te kunnen zijn op wat men leest bij Pauly-Wissowa, Realenc. d. klass. Altertumswissenschaft, s.v. Thessalonike: ‘Dass Sultan Murad (II) sich in T. einen Palast (Serai) erbauen liess,(...) vielleicht an Stelle des Palastes des Galerius, wissen wir jetzt aus der Beschreibung von T. von 1521 bei Piri-Re'is ‘Buch des Meeres (...)’.

[p. 382]

maect hadde omme zekere enterprinsen te doene up diverssche kersten steden, maer ter begheerten ende beden van zijnder vrouwen brac die ter stont, en keerde weder thuuswaert door haer liefde, hoe wel de zelve een wonderlic hende nam, bijden welken hier wat daer af ghescreven zal worden. Dese liefde dus eeneghe jaren gheduert hebbende ende wat coelende, de Torck overdijnckende dat hij langhe tijden ghezijn hadde zonder eeneghe faiten te doene weerdich van (376r) memorien, ende drie of vier upsetten van wapeninghen te broken uut liefden der zelver, hem zelven versmadende, sloot zijne lieve vrauwe te latene. Nochtans besief hij hem zo bevanghen met liefden, dat also langhe als zoe leven zoude, hij nemmermeer en zoude van haer ghescheeden, waer bij hij in hem nam haer zelve te dooden, om vele redenen te lanc om scriven. Onder dander up eenen tijt ontboot de Torck alle zijne meeste ende priveeste edele capitainen ende raedslieden bij hem, ende commende in eene plaetse daer de voorseyde vrauwe was, vraeghde den ghonen die hij ontboden hadde, wat hemlieden dochte vander scoonheit, welgheraectheit, gracelicheyt ende vulmaectheit van zijnder vrauwe. Zijlieden dat hoorende waren bescaempt ende en wisten wat andwoordden, mids dat zij kenden zijne dangereushede ende wel wisten haerlieder beeder liefde. De Turck dat meerckende seyde: ‘Zeght vry uwe meeninghe, want ic hebbe hulieden daer omme ontboden.’ Dus hoorende zijn bevel en dorstens niet laten, ende onder dandere wasser een die best des Torcx manieren kende, de welke seide: ‘Zeker heere, naer dat ghij vraeght wat ons dijnct van uwer vrouwen, zo zegghe ic als voor mijn opinie, dat mij dijnct dat God noyt zulcdanich eenen persoon en maecte van alder volgheraecthede, ende die bat weerdich es datmense beminne’. De Torck dat hoorende coelic vraeghde den anderen van ghelijcken, die alle ghenouch andwoordden inder zelver substancien. Als de Torck al dit anhoort (376v) hadde, onvoorsienlic zonder meer te spreken, trac een zweert, cloofde zijnder liever vrouwen thooft ende slouchse doot. Om twelc doen zij alle zeere te wets ende verwondert waren, ende en wisten wat peinsen noch dijncken. De Torck dat wel siende ende meerckende, seyde toot hemlieden: ‘En zijt niet verwondert, ic zal hulieden zegghen waeromme ende wat mij porrent dat ic dit ghedaen hebbe. Ghijlieden weedt alle wel dat ic de conquesterenste prince ghezijn hebbe eenen langhen tijt van alle der weerelt, eer ic bij deser vrouwen quam, ende dat ic drie of vier schoon wapeninghen upghereidt hebbe, die altoos uutghebloedt ende ghescheeden zijn zeere ketiveghelic, twelcke al gheschiet es uut liefden vander zelver vrouwen, wel beseffende dat also langhe als zoe bij mij was, ic gheen achte slaen en zoude mijnder hoogher famen. Ooc haer te laten was mij onmoghelic. Ic peinsde ooc, al waert dat ic yement last ghegheven hadde haer te dooden, niement en zoudt hebben dorren doen mids der famen die van onser liefden int ghemeene liep. Dus en vandic gheen expedienter, dan ic haer tleven zelve ghenomen hebbe, twelke ic nochtans harde noode ende met zo grooten rauwe ghedaen hebbe dadt met moghelic en ware van zegghene, want ic noyt wijf zo en beminde. Maer es gheschiet om dat de liefde van haer niet meer belet zijn en zoude van mijnder hoogher famen ende glorien. Ooc in hulieder presencie, om dat (377r) ghijlieden ghetughe draghen zoudt, al eist zo dat ic dus eenen tijt van huer bedwellemt hebbe ghezijn bij liefden, dat ic dat niet ghedaen en hebbe om eender dies niet weert en was, maer om

[p. 383]

eender de uutnemenste in alle vulmaecthede die God noyt sciep, zo ghijlieden hier ter stont in mijn presencie gheseit hebdt.’ Ende met dien gaf hemlieden oorlof te gane elc int zijne, ende zo nam hende de liefde vander vrouwen ende vanden Torck¹¹¹. De welcke Torck ter stont weder van nieus an nam de zware oorloghe up de kerstenen, zo hij vooren ghedaen hadde, ende quam cordts daer naer voor Rodes, ende en liet noyt af up de kerstenen te oorloghene toot hij starf, dwelc Gode wel te claghen es. Item in dese voorseyde stede van Saloniken zo leyt den lichame van Sente Demiter in eene schoone tombe daer als noch up den dach van heden olye uut loopt, doncker als geberrende olye, diemen gheeft allen kerstenen daer commende in proper flasschelkins van glase.¹¹² Dus daer sejournerende, zo wartter een of twee vanden gheselscepe ziec ende creghen ooc wat onghevals vanden quetsueren die zij ontfanghen hadden int vechten voor Castello Rouge daer vooren af gheseit es,¹¹³ bijden welcken hemlieden gheraden wart niet verder te reysen, maer dat zij varen zouden naer Candien, dat een zeere goet heyland es van goeder lucht, twelc zij zo daden, duchtende meerder dangier, ende (377v) namen passaige met eenen gripkin, twelc es een scip als een hue maer wat meerder, draghende een seil van sneden, dats drie candt zo als een galleye, daer mede zij voeren toot Candien.

111 Zie aant. VIII, 62.

112 De H. Demetrios is de beschermheilige van Thessaloniki.

113 Zie Tvoyage VIII, 4.