Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(VII, 17)

[O]oc zo seitmen daer, dat India comt zuutwaert toot up den cant vander Zee Occiane, de welke omme rijnct al Asien, Affrijcke, Europen ende al teerderijcke der weerelt, ende zoe omme toot over de zuutzijde vanden cirkel equinoxiael, ende oostwaert henen weder duer zulcke contreyen, daert winter es alst hier zomer es, ende commende zo inde Zee van Yndia, ghelijc daer af spreekt Petrus de Aliaco, nemende zijn fundament up Plinius.⁸⁴ Item men seit daer ooc dat in Yndia zijn zeer vele costelicker scoonder rivieren. Onder dandere zo noumt men daer de riviere van Ganges, zoe gheheeten naer eenen coninc, ghenaemt Gangarus, ooc eene vanden vieren die comt uuten eerdschen paradise zoomen seit, ghenaemt inde Scriftuere Phison, de welke haer eerst comt vertooghen onder de beerghen van Sychia, zoe vallende duer dlant van (339r) Yndia, hentelic met velen aermen inde zee, ende daer onttrent vindtmen vele olifanten, meer dan teenegher andere plaetsen.⁸⁵ Item omme noch breeder te sprekene van Yndia, zo es te wetene dat daer in zijn hondert ende achtiene diverssche nacien van volcke,⁸⁶ zeere different deen vanden anderen van wesene, maecsele, manieren ende levene, daer af vele te lanc ware om scriven, alle meest woonende in goede vruchtbareghe maertsen, levende in goeden paeyse, maer zijn den meesten deel ydolatren, diverssche fantasien ende afgoderien houdende. Eeneghe zegghen dat de afgoderie eerst vonden wart onder de heydenen bij eenen ghenaemt Prometeus; men zeit ooc dat deerste was Nemroth, zoot staet Genesis int tienste capitele.⁸⁷ Andere zegghen dat de principale was een ghenaemt Belus, zone vanden coninc Ninus, die coninc was van Assirien. Achter den welcken een beelde ghemaect wart, verheven up eene colomme naer zijne figuere, welke figuere tvolc bedwonghen wart tanbedene; ter stont de viant die subtijl es, stac hem in dat beelde ende gaf andwoorde den ghonen die an hem raed zochten ende andwoorde begheerden, den aermen volcke bedrieghende. Ende corts daer naer, alsser eeneghe princen oft mannen van auctoriteiten storven, de vrienden deden ooc ter stont beelden up heffen ende die anbeden vanden haren, ende zo quamt voort en voort, dat int hende elc land ende elcke provincie diverssche afgoden ende beelden uphieven, ende werdense houdende voor goden.⁸⁸

84 De bedoelde passages vindt men bij Pierre d'Ailly, I, 49 en I, 15; ze corresponderen met Plinius, VI, 56 en VI, 58.

85 Ontleend aan Pierre d'Ailly, I, 56, maar het bericht over de Ganges als één der paradijsrivieren kan men ook terugvinden bij Isidorus, XIII, 21, 8 en bij Vincentius, Spec. Nat., V, 36. Voor het groot aantal Indiase rivieren en hun uitmonding in zee kan eveneens Plinius, VI, 60 en 65 geraadpleegd zijn.

86 Dit getal volkeren noemt Pierre d'Ailly, I, 15 in navolging van Plinius, VI, 60.

87 Resp. ontleend aan Isidorus, VIII, 11, 8 en VII, 6, 22.

88 Ontleend aan Nicolaus van Lyra in zijn commentaar op Daniël 14:2 of aan Vincentius, Spec. Hist., I, 102, in welk laatste geval Zeebout zijn bron echter slordig geraadpleegd heeft.

[p. 345]

Item deerste die afgoderie vant ende voort brachte onder de jooden, dat was zomen seit een ghenaemt Ysmal.⁸⁹

89 Ontleend aan Isidorus, VIII, 11, 7.