Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(IV, 8)

(235v) [N]aer dat de voorseyde alle de heleghe plaetsen ghevisenteert hadden, zo worden zij gheleedt ter plecken daer zij rusten ende logieren zouden. Daerwaert gaende lijdtmen over een plaetskin daer eene moskea staet ter slincker hand, ter welker de heydenen ende Arabianen van daer omtrent inde deserten wonende alle vrydaghe commen hare devotie doen, ende en mach hemlieden niet gheweyghert wezen, zegghende dat zij bet weerdich zijn de heleghe plaetse te frequenteren dan de kerstenen,³⁵ ende moeten de broeders dan gheven elcken die daer comt een broot ende een scotele potaigen, ende in alle andere daghen vander weken een broot zonder meer, oft zij zoudent al verboort maken, zo dat de schamel broeders inder waerheit te zeere verlast zijn.³⁶ Maer in anderen tijden buuten den vrydaghe, zo en werden de voorseyde Arabianen niet inne ghelaten, maer men gheeft hemlieden dbroot duer een veinsterkin, ten ware dat de capiteinen van hemlieden daer quamen, die laetmen inne tusschen der eerster ende der tweester poorten, ende daer gheeftmen hemlieden dies zij begheeren. Dus over tvoorseyde plaetskin leden zijnde daer vooren

35 Ook Mozes wordt door de islamieten immers beschouwd als een der voorlopers van Mohammed. Bovendien zou de profeet zelf op een van zijn handelsreizen het klooster bezocht hebben (Papaioannou, 10).

36 Maar misschien waren deze ‘hebberige’ bedoeïnen eenvoudigweg de leden van de Gebelîyastam die al vanouds in dienstbetrekking tot het klooster stond (Papaioannou, 44). Wat Van Ghistele een soort afpersing meende te zijn, was wrsch. niet meer dan uitbetaling van loon.

[p. 245]

(236r) af gheseit es, zo comtmen up eenen steeghere ende zo up eene galerie daer ronts omme staen vele cellekins, alle logijsten voor de pilgherems, ende ten hende zo staet een cappelle lanc ende smal, daer de Lattinsche priesters messe doen, mids dat de broeders van daer niet en willen dat zij in hare keercken celebreren, houdende dat zij verwaten ende quaet gheloevich zijn. In dit voorseyde clooster woonen religieusen van grooter abstinencie, nemmermeer vleesch noch visch hetende, maer werden meest ghevoet met aldertiere vruchten ende broot, twelc elken ghegheven wart alle weken bij ghetale; selden drinckense wijn, maer den zelven die zij hebben es zeere goet. Ooc heten zij meest alleene zo de saertroisen doen, uutghenomen de hooghe daghen ende feesten, dan houden zij haerlieder reefter, ende moghen daer zijn woonende bij ghetale omtrent veertich oft een ende veertich, houdende de oordene van Sente Basilius,³⁷ levende in grooter obediencien onder hueren hueversten. Item dese doen haren dienst zeer devotelic ten zeven ghetijden vanden daghe, al meest recht up haer leden staende, zonder sitten naer de Griecsche maniere, want zij gheen ghestoelte in huerlieder choor en hebben zo onse priesters doen. Item nietjeghenstaende dat dit clooster rontomme leyt in eene onvruchtbareghe maertse, nochtans hebben de broeders aldaer ghemaect bij grooten aerbeide eenen schoonen bogaert recht voor tcloostre up eene steenrootse, daer zij in hebben van alle vruchten, als appelen van garnaten, araengien, (236v) vele goeder peeren, fighen, oliven, amandelen, moerbesien ende vele goets wijngaerts de welke driewaerf tsjaers wijn druven draecht, nietjeghenstaende dat ten zekeren tijden vanden jare daer vlieghen, te wetene van meye toot hoymaent, een maniere van vlieghenden woormen, ghenouch ghelijckende den sprijnc hanen, maer zijn wat meerdere,³⁸ de welke ghenaemt zijn cavaletten ofte laoustes. Dese woormen schenden buuten maten zeere de vruchten van daer omtrent ende oocmede de boomen, zo dat de meeste menichte staen oft zij verdroghen zouden, dat zeer groote schade es. Deser woormen vliecht daer altemet zoe vele ende zo groote menichte, dat zij de lucht bedeemsteren oft een wolcke ware, maer naer hoymaent toot meye weder omme zo verliestmense, dat niement en weet waer zij bevaren. Item up thende vanden voorseyden bogaerde, zoomen eerst ten clooster waert reyst, zo staet eenen put inden wech, zoe ghemaect datter den muer vanden bogaerde te halven over loopt ende datmer wel water uut pudt van inden bogaert ende ooc vander straten daer den wech leyt. Dit was den zelven put ende tselve water daer Moyses in dede werpen de mixture vanden calve dat ghesmolten was, daer de kinderen van Ysrael bij ydolatrien mede ghesondicht hadden, alsomen daer af leest int bouc van Exodo int xxxii^e capittele. Men seit dat inden zelven bogaert tgulden calf ooc ghegoten wart, ende dat Moyses ter zelver plecken, als hij de kinderen van Ysrael vant dansende, van onverduldicheden zijn tafele ontwee (237r) warp up eenen steen, den welken men daer noch toocht. Onder den zelven bogaert es eene schoone voute, ghehouden uuten steenrootsen, zeer lanc ende wijt, zoo dat lancx henen inden middewaert ghemaect zijn groote calommen, omme tghewichte vanden steenrootsen ende vanden gheboomten diere boven staen tonderhaudene, twelke es de sepultuere vanden religieusen die daer ghestoorven ende begraven zijn, vander tijt dat tclooster ghefundeert was toot noch toe. De religieusen zegghen datter daer in ligghen begraven bet dan zesse ende neghentich duusent bij ghetale.³⁹

37 De Griekse kerkleraar Basileios (329-379) wiens ordesregel in de oosterse kerk nog steeds navolging vindt.

38 De beruchte Egyptische treksprinkhaan (Schistocerca peregrina) is met zijn zes cm inderdaad twee cm langer dan zijn Europese soortgenoot (Brehm, II, 100-101).

39 Dit aantal is wellicht tienvoudig overdreven. Het zou immers betekenen dat er sinds de stichting van het klooster gemiddeld meer dan 100 monniken per jaar begraven werden. Vgl. daarmee het gegeven dat er aan het begin van de 9^e eeuw nog maar 30 religieuzen woonden (Papaioannou, 10) en voorts Van Ghisteles eigen telling van 40 of 41 kloosterlingen. Het aantal dat Van Breydenbach, 122r opgeeft, is waarschijnlijker: ‘plures quam IX milia’.