Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

[p. 246]

(IV, 9) [Bezienswaardigheden in de omgeving van het klooster]

[G]hevisenteert hebbende alle de heleghe plecken binnen den cloostre zijnde, ende naer wat rusten bij hemlieden ghenomen, zo ordonneerde de upperste van daer een van zijnen religieusen omme met hemlieden te gane ten diversschen heleghen plaetsen ronts omme inde beerghen gheleghen. Ende eerst uute gaende, zo slaetmen omme ter luchter hand neffens den muer vanden clooster naer eenen beerch diemen daer thenden recht uute ziet up den wech zomen reyst naer Altoer, den welken altoos groene schijnt, niet dat daer ghers, cruut oft ooc eeneghe boome wassen, maer de steenen in hem zelven schinen groene, ende dat es den zelven beerch daer Moyses up was van Gode (237v) gheroupen zijnde, doen hij den viereghen doren boem sach ende niet en verberrende daer vooren af ghesproken es, daer nu ghenaemt den beerch van Moeyses.⁴⁰ Onder weghe ten beerghe waert gaende, zo vindtmen een maniere van rooden steenen met fighueren van swarten telgheren ende bladeren, recht als doren bladerkins om ansien oft zij daer inne gheverwet ende gheschilt waeren. Item desen wech ende den beerch latende ter luchter handt ende voort gaende ter rechter hand up naer den beerch van Oreb, den welken men zo steil vint dat onmoghelic ware daer up te gheraken, ten ware dat de broeders den wech hadden doen soucken duer de sloopen, cloven ende schueren vander rootsen, daer zij alomme steenen gheleit hebben in manieren van trappen daermen up gaet, zo dat vanden voete vanden beerghe toot in dupperste zijn zeven duusentich trappen.⁴¹ Ende alsmen eene goede recke heeft beghonnen te clemmene, zo vindt men eene staende fonteyne, niet overloopende, ende hoe vele waters datmer uut neemt, men ne werdes niet gheware. Van daer noch voorder upwaert clemmende eenen verren grooten wech, zo comt men an een cappellekin, boven plat naer de maniere van dien lande, twelke in tijden voorleden een cloosterkin ghezijn heeft, ghemaect ter eeren vander ghebenedider moeder Ons Heeren, ter memorien van eenen sonderlinghen mirakele dwelc ghebuerde inder manieren hier naer bescreven. Toot eender tijt zo waren de broeders van Synay daer vooren (238r) af gheseit es, in grooten ghebreke, zo dat zij gheen vitaille en hadden noch en verbeidden. Ooc waren zij zeere ghequelt vanden slanghen, fenineghen beesten, vloeyen, muesyen, vlieghen ende vanden luusen, zo dat zij van zulcdanich ghedierte zeer qualic aldaer consten ghebliven, waer bij de voorseyde sloten tsanderdaeghs de heleghe steden ende plecken versocht hebbende ronts omme inde voornoemde berghen gheleghen, van daer te scheedene ende onbewoont te latene. Dus alle de plaets[en] versocht zijnde, quamen lijdende voor de plecke daer noch dit cappelleken staet, ende aldaer huerlieder ghebet doende, int [wech] gaende quam daer de moeder Ons Heeren inder ghedaente van eender jongher vrauwen, vraghende waer zij zo neerstelic henen ghinghen. De broeders andwoordden, dat zij de heleghe plaetsen aldaer rontomme ghevisiteert hadden, de welke zij bij ghebreke van vitaillen ende bijlevinghen laten moesten, ende ooc mids den ghewooremten van vlieghen, lusen, vloeyen, muesyen ende dier ghelijcke, daer zij zo vervaerlic mede ghequelt waren, dat tselve niet lijdelic en was te ghedooghene. Daer up de voorseyde jonghe vrauwe andwoordde, zegghende dat schade ware de heleghe plaetsen te latene onbewoont, den broeders hertelic bid-

40 Gebel Mûsâ (2285 m).

41 Ook Van Breydenbach, 120r spreekt over 7000 treden. Het zijn er ‘slechts’ 3750 (Papaioannou, 40).

[p. 247]

dende dat zij noch een lettel tijts verbeiden wouden, want zonder twijfel het zeere corts ghebetert zoude wesen. Dus overmids der duechdelicker jongher vrauwen worden de broeders weder keerende thueren clooster, saghen daer gheladen staen drie hondert (238v) kemelen met vitaillen daer af de dienaers seiden, dat hem dat was ghesonden uut Alkayeren van eenen jonghelinc ende eender jongher maecht, waer af dat de broeders zeer verblijt waren ende noch meer verwonderden, want zij en consten niet ghepeinsen van wien hem die vitailge commen mochte. Maer int hende worden zij peinsende up de voorseyde jonghe vrauwe die zij inden beerch vonden hadden, claerlic dinckende dat datte Onse Lieve Vrauwe gheweest hadde, bijden welken de broeders ghinghen inde keercke voor den aultaer van Sancta Maria in Rubo,⁴² Gode danckende van zijnder visitacie, ter welker plecken dat gheschilt stont ende noch ter tijt doet Maria de moeder Ons Heeren ende Moeyses, ende hare ghebeden ghedaen hebbende, vraechden de broeders den ghesellen wie hemlieden den last ghegheven hadde vander voorseyder vitailgen te bringhene. Zij verandwoordden dat zijse niet en kenden. Doen zeiden de broeders: ‘Oft wij u toochden twee beelden, zoudt ghij wel sien oft de zelve fighueren waren die u alhier ghesonden hebben?’ Andwoordden de zelve: ‘Jawij in trauwen.’ Ter stont waren zij gheleet inde keercke voor de voorseyde twee beelden, ende also saen als zijse saghen, zeiden: ‘Zeker, dit zijn de twee persoonen die ons ghelast hebben vitaille hier te bringhene’, bijden welken de voorseyde broeders openbaerlic bekenden, dat bij mirakelen van Onser Vrauwen al gheschiet was, ende van diere tijt voort tooter tijt van nu zo en hadden zij noynt vitailge ghebrec (239r) noch ooc eeneghe noese oft quellinghe van eenichrande fenijne oft ghewooremte die plecke daer zij converseren. Maer daer de heydenen haer moskea hebben, daer zijn zeer vele lusen ende ghewooremten, zo dat hij die daer ghinghe wel mede deelen zoude. Ende ter causen van desen voorseyden mirakele, zo deden de heleghe vaders in tijden voorleden een clooster maken, daer noch dat cappellekin staet. Item voort ten beerghe waert up clemmende, zo comt men an twee poortkins diemen lijden moet, de welke de broeders plaghen ten tijden doen den beerch bewoont was, om datmense niet begaen en zoude, snachts te sluutene. De welke leden zijnde, men comt ter stont an een cleen plaetskin, daer tanderen tijden ooc een schoon cloostre ghestaen heeft, maer es nu al meest vervallen ende te nieuten, zonder dat daer noch staet een maniere van eendere vauten met drien vauten deen duer dandere versouckende, boven plat met tirasse beleyt. Deerste vaute es een cappelle, ghemaect ter eeren vander helegher maghet Sente Marina, de tweeste ooc eene cappelle, ghemaect ter eeren vanden heleghen prophete Heliseus. Ende de derde es ghemaect inde eere vanden prophete Helyas die daer quam zijn devocie doen, zoe datmen daer noch achter den autaer toecht een gat inde rootsen ghehauden oft eenen hoven ware, omtrent also groot datter drie lieden in zouden moghen sitten. Ter welker plecken men zeide, dat Helyas in penitencien was meest alden tijt dat hij daer converseerde. (239v) Oec zo seitmen dat hij te dier plecken sach dat visioen dwelc ghescreven staet inden derden bouc der Coninghen int xix^e cappittel. Item ooc up dit pleinkin recht voor tvoornoemde cloostre staet inde steenrootsen eenen put met goeden watere, dwelke schijnt bij mirakelen te moeten wesene. Noch voort altijts ten voorseyden berghe up clemmende, zo comt

42 D.i. de kapel van het brandende braambos achter de absis van de kloosterkerk. Zij werd in 330 door Helena gebouwd op de plaats van het braambos uit Exodus 3:2 en toegewijd aan O.L. Vrouw, omdat deze brandende braamstruik volgens de kerkvaders de annunciatie symboliseerde. Bij de bouw van de eveneens aan Maria toegewijde kerk werd de kapel daarin opgenomen (Papaioannou, 7, 8, 44).

[p. 248]

men teenen nauwen passaige, daer eenen grooten steen in midden vanden weghe leyt die van boven den beerghe nederwaert quam gherolt doen Helyas meende up dupperste gheclommen thebbene, ter welker tijt hem God beval dat hij niet hoogher clemmen en zoude, ende dat doe ter zelver plecken Helyas tvoorseyde visioen sach daer vooren af gheseit es. Item noch voort upwaert clemmende eene groote hoochde, zo comt men in dupperste vanden beerghe, ter zelver plecken daer Moyses ontfijnc de tien gheboden Ons Heeren. Ende daer leyt eenen zeer grooten steen, onder holachtich, daer Moeyses onder ghecropen was bijden bevele Gods, doen hij begheerde Onsen Heere te siene, also daer af ghescreven staet int bouc van Exodo int xxxiii^e capitele, ende naer dien tijt zo bleef de zelve beraeyt van zulker claerheit, dat de kinderen van Ysrael noeynt tsindert zijn aenschijn anschauwen en consten, ten was door eenen douc, ghelijc daer af ghescreven staet int zelve bouc van Exodo int xxxiiii^e capittele. Item ter zelver plecken es noch eene keercke dat ooc een clooster te zijne plach, ghewijt inde eere van Sente Salvator, ende recht (240r) daer vooren, ghenouch int hoochste vanden berghe, staet eenen viercanten put met eenen aultare, die diepe mach zijn eens mans lingde, inden welken Moeyses was twee reysen telken veertich daghen vastende ende biddende om weerdich te moghen zijne de gheboden tontfane, alzomen daer af leest ten boucke van Exodo int xxiii en xxxiiii^e cappittelen. Oec te deser plecken staet een cleen cappellekin dwelc voortijts ghewijt es gheweest inde eere vanden heleghen inghel Sente Michiel, maer nu ter tijt werdt dat ghehauden vanden Arabianen die daer alle vrijdaghe commen ter eeren van Moeyses, dien zij ooc in grooter eeren hebben, haerlieder ghebede spreken naer huerlieder maniere. Item de broeders van daer zegghen dat inde keercke van Sente Salvator gheene heydenen slapen en moghen, zij en steerven ter stont ofte worden gheplaecht, ende daer ende ter tomben van Sente Kathelijnen es te verdienen pardoen a pena et a culpa, ende toot allen anderen plecken voorscreven zeven jaer ende zeven carrijnen. Alle dese heleghe plecken ghevisiteert hebbende, zo daelden zij over dander zijde ten berghe van Oreb neder, dat eenen wech es zo steil ende zorghelic, dat wonder schijnt hoe eenich meinssche daer af gheraken mach zonder de leden te brekene, ende zoe neder ghedaelt zijnde, zo comt men in eene schoone valeye de welke scheet den voorseyden berch vanden berghe van Synay oft van Sente Kathelijnen.