Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(III, 10)

[D]ese voorseyde mammelucken zijn alle meest mannen expert ter oorloghen, wel rijdende ende schietende metten handboghe, ende zijn vele uut Griecken, uut Albanien, Ytalien ende uuten heylanden daer onttrent, eeneghe uut Abassyen van pape Jans volcke, andere uut Valakyen, uut Magrelien, Abgasyen, ende groote menichte uut Sercassien,⁴² ende uut vele (171r) andere diverssche plecken. Dese zelve mammelucken ende verloochende kerstenen zijn eerst upghecommen ende hebben beghonnen rengneren zo hier naer volcht. Item in tijden dat de Tarters in

42 Zie aant. I, 27.

[p. 181]

haer conquesteren waren, winnende diverssche landen, onder andere zo wonnen zij een land, ghenaemt Comanijen⁴³ - eeneghe zegghen dat datte Sercassien es, ende zijn kerstenen heritici, houdende ghenouch der Griecken gheloove - zo vercochten de zelve Tarters de lieden van dien lande, also wel jonc als oudt, voor slaven. Ten welken tijde in Egipten rengneerde een coninc, ghenaemt Melexsalla,⁴⁴ hem niet wel betrauwende int volc vanden lande gheboren, mids dat hijse kende niet wel expert noch ydone ter oorlooghen. Bijden welken hij sant zijne zekere boden in Comanien omme alle de meinsschen te coopene, mans hoofden zijnde, diemen ghecrighen conde, audt ende jonc, ende finalic santer alle jare twee of drie reysen, zo dat dlant van Egipten binnen corten tijden al vervult wart van dien ghecochten slaven. Ende eens up eenen tijt zo adviseerden hem de zelve slaven, mids haerlieder macht ende menichte ende overmids dat zij tvolc van dien lande ooc ondueghende ende ombequame vonden ter oorloghen, zo dat zij eenen van hem zelven heere maken zouden, in zulker wijs dat zij doot sloughen den coninc Melexsalla⁴⁵ ende maecten eenen souldaen up haers selfs hand vanden slaven, de welke ghenaemt was Turkeman.⁴⁶ Ende tzindert diere tijt toot noch toe zo hebben de souldanen van Egipten bij elexie van slaven, verloochende kerstenen, ghemaect ghezijn, die men daer naemt mammelucken, de welke houden (171v) tvolc van dien lande in zulker subgectie, datter niement regieren en mach dan zijlieden, noch te paerde rijden dan bij consente. Dit ghebuerde inden tijt dat coninc Lodewijc van Vranckerijcke in Egipten ghevanghen was, bij welken gheschillen, beroerten [en]de nieuwen upsettinghen de voorseyde coninc te eer te rentsoene ghestelt wart omme ghelt te ghecrighene hare zware oorlooghen ende entreprinsen te bet te hoofde te bringhene; aldus was deerste beghin vanden slaven diemen daer noumt mammelucken.

43 Het rijk der Kumanen, ten noordwesten van de Zwarte Zee.

44 Mâlik (d.i. koning) al-Sâlih, de laatste krachtige Ajjubiden-sultan, die in 1249 overleed.

45 Onjuist: niet Al-Sâlih maar diens zoon Turan werd na een kortstondig bewind door de mammelukken vermoord (Muir, 7-8).

46 De bijnaam van Aibek, de eerste mammelukken-sultan, was ‘et-Turkoman’, naar zijn afkomst (Cramer, aant. 28, 12).