Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

[p. 167]

[Boek III Egypte]

(III, 1) [Het traject Gaza-Cairo]

[I]nder manieren zo vooren gheseit es anderwaerf te Gasera commen zijnde, verbeidende daer naer meerder gheselscip, omme metter menichte te zekerder te moghen reysen duer de wildernesse die tusschen Gasera ende Alkayeren wel neghen dachvaerden lanc es. Ende alsmen reisen zoude met grooten carevanen, dat zijn gheselscepen, daer vele mulen, ezels, kemels ofte gheladen dieren in zouden wesen, zo zoudemen wel daer toe moeten oorbooren ellef of twalef reysender daghen zonder te vindene eeneghe plecken daermen zoude moghen sejourneren oft rusten omme provancie te makene, anders dan ten plecken daer hier naer af ghescreven sal werden. Dus alle hare provancie (155v) ghemaect hebbende naer dat de carevane of tgheselscip ghemeerdert was een deel, zo vertrocken zij van Gasera, nietjeghenstaende dat eeneghe vanden gheselscepe rieden noch te verbeidene toot dat de carevane meerder zoude gheweest hebben. Ende reisende also onttrent een half dachvaert, vonden de scoonste maertse diemen met ooghen zoude moghen ansien van vruchtbareghen ende wel ghehouffenden lande, al meest in beelcken besloten, inder manieren ghelijc dat in desen landen es. Ooc zo sietmen over beede zijden vanden weghe zeere vele doorpen, behuusde plaetsen met boomgaerden ende lochtinghen, verchiert van alder tiere maniere van vruchten ende van soeten cruden, toot datmen comt teender plecken, ghenaemt Caen Jovene, latende den wech die de pilgherems trecken van Gasera naer Sente Kathelijnen ten deserte waert in naer een doorpkin, ghenaemt Lebhem, ende zo voort naer meer andere plaetsen, als Gayon, Wadelaer, Magare, Mesmar, Alerouc¹ ende meer andere, te lanc om scriven. De welke inder waerheit zo wel te beseffen ende verstane es, dat de Arabianen, mockers, dat zijn de kemel drivers, ende ooc de trussemanne dese voorseyde namen ende ten anderen plaetsen uut haerlieder hoofde versieren ende daer of zelve niet en weten, maer doent zo omme de pilgherems ende onse kerstenen daer mede te payene ende te meerder courtoisie daer of te crighene. Want men mach meercken, hoe vele voyagiers ende pilgherems dat haer reysen bescriven, principalic (156r) up den wech van Sente Kathelijnen oft van Alkayeren, men vintter lettel die ghelijcke namen scriven, ten waere daer dorpen oft steden staen. Ende tvoorseyde caen daer vooren af begonst es te sprekene, es eene schoone ende goede heerberghe naer de maniere van dien lande. Dit caen es eene groote, viercantte plecke, al bemuert met hooghen, dicken mueren met carteelen ende met eender breeder alleye rondomme gaende, zo datter wel drie waghens deen neffens den anderen up varen zouden. Onder zo eist pantwijs verwelft lancx den muer ronts omme gaende, zo dat onder dat verwelf logieren de kemels, mulen, ezels ende paerden vanden passanten, ende ooc eeneghe vanden persoonen. Item in midden van deser plaetsen zo es een maniere van eender verhevender plecken, ooc bemuert als oft een zitten ware, daer ingheliken de lieden up logieren. Ende van danen noch voort reysende, zo comt men in eene maertse die vruchtbarich ghenouch schijnt, die nochtans gheentijt besaeyt en wardt, ende datte omme de menichte vanden musen diemen daer vindt, bij naer alzo groot als ratten, woonende inder eerden, die alle de vruchten bedeerven zouden, ende daer omme

1 Caen Jovene: de huidige stad Khân Yûnis. Lebhem: wellicht 'Alumin, even ten zuidoosten van Gaza. Gayon, Wadelaer, Magare, Mesmar, Alerouc: Abu el Gain, Wadi el-Arisch en Wadi el-Ruâq liggen aan de route die dwars door de Sinai naar het St. Katharinaklooster voert. ‘Magare’ en ‘Mesmar’ blijven echter onvindbaar.

[p. 168]

zo en mach men daer niet saeyen, want ment dicwilt gheprouft heeft; dese musen zijn daer gheheeten mulos.² Item van danen reysende, zo comt men int desert ende wildernesse van Egipten, zo datmen ter luchter handt anders niet en siet dan sandeghe woestine, haer streckende ter luchter hand oostwaert naer Arabien, zo verde dat al reisde men drie oft vier maent, men zoude nauwelic (156v) bewoonde plaetsen vinden, ende alsmen zoude commen ande bewoonde plaetsen, noch zo en zoudemen thende vander voorseyder wildernessen niet zien. Eeneghe zegghen dat de wildernesse strect toot eender maertsen, ghenaemt Toridasona, die haer breet tooten eerdschen paradijse,³ maer dit en ghelijct niet der waerheit, want dese voorseyde wildernesse int generale es beloken over deen zijde metter Rooder Zee, over dander zijde metter Zee van Perssen ende der rivieren van Eufrates, ende metten eenen hende metter Zee van India, ende metten anderen hende met den lande van beloften, met Egipten ende metter Zee Mediterranen. Emmers watter af es oft niet, het es eene onextimeerlicke groote plaetse. Ter rechter handt zo en es ooc anders niet dan wildernesse ende desert die haer strect toot der Zee Mediterranen, de welke boven vijf of zes mijlen van daer niet en es.

2 Fr. Mulot: veldmuis. Wellicht is hier sprake van de grote woestijnmuis (Meriones Shawi), waarvan het lijf ruim 10 cm lang is, dus enige centimeters minder dan dat van de gewone huisrat (Brehm, XI, 384 e.v.).

3 De herkomst van deze mededeling is mij duister gebleven.