Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(II, 37) [Van Jerusalem naar Galilea en terug]

(117v) [V]ertreckende van Jherusalem, ghecleedt ende gheabitueert up de heydensche maniere, zo comt men eerst teender versaminghe van huusen ter slincker handt des weechs staende, ghenaemt Astaroch, ligghende in wat ghebeerchs, latende ter rechter hand een doorpkin, ghenaemt Anatoch, ende mach zijn van Jherusalem onttrent drie hueren rijdens.³²⁸ Item noch voort rijdende al meest beerchachtich wech, zo toochtmen ter slincker hand des weechs eene plaetse

328 Astaroch: Astaroth. Anatoch: Anathoth, tegenwoordig geheten: 'Anâtâ.

[p. 115]

beerchachtich, daer tanderen tijden eene schoone stede ghestaen heeft, ghenaemt Gaabaa Saulijs,³²⁹ daer in tijden voorleden vercracht was de huusvrauwe van eenen levite ende zo meshandelt dat zij daer af starf, mids welcker overdaet tgheslachte van Benjamijn bicans te nieuten wart ghedaen, alzoomen datte breeder bevindt int bouc vanden Rechters van Ysrael inde neghentienste, twintichste ende een ende twintichste capitelen. Ter zelver plaetsen was ooc ghebooren Saul, de (118r) de eerste coninc van Ysrael, zone van Sijs, zomen dat wel bevindt in deerste bouc der Coninghen int tienste capittele. Item ter voornoemder plecke zo gheschiede dat Micol, de dochtere van Saul, haren man David achter tharen huuse teender veinsteren uute liet, als Saul daer zant zijne dieneers omme hem te souckene ende te doodene, zo daer af staet int eerste bouc der Coninghen int xix^e capittele. Item voort reysende bijden rechten weghe, zo sietmen een behuust plaetskin, ghenaemt Rama Benjamyn,³³⁰ omtrent vijf oft zes hueren rijdens van Jherusalem, ligghende up wat ghebeerchs niet verre vanden beerghe Syloe ghenaemt ende van daer voort rijdende den rechten wech, zo comt men teender valeyen, ghenaemt Wategip,³³¹ die ghenouch vruchtbaer es van allen granen ende vruchten. Dese valleye leden zijnde, zo comt men teenen dorpe, ghenaemt Caenlubbel,³³² ter welker plecken men ghemeenlic logiert. Tsanderdaeghs van daer vertreckende, zo reysden zij wat buuten den rechten weghe oestwaert ter rechter hand naer de Jordane, daer zij saghen eene goede behuusde plaetse, in ouden tijden ghenaemt Bethel oft Lusa. Daer ghebuerdet dat Jacop de patriarke, vliedende van zijnen broeder Esau naer Mesopotamen, sach eene leedere vander eerden toot inden hemel gaende, daer de inghelen up ende neder ghinghen, zomen dat vele claerder bevinden mach int bouc van Genesis int xxviii^e capittele.³³³ Andere zegghen dat dit voorseyde visioen ghebuerde te Jherusalem, ter plecken daer den tempel van Salomon ghemaect was.³³⁴ Item oec zegghen eeneghe dat up desen voorseyden beerch Abraham bevolen was van Onsen Heere te offerne Ysaac zijnen zone, twelc hij ghedaen zoude (118v) hebben, hadt hem van Godsweghen niet beledt gheworden, zo daer of staet ten boucke van Genesis ten xxii^e capittele.³³⁵ Maer eeneghe zegghen dat tvoorseyde ghebuerde ter plaetsen daer Salomon den tempel dede maken binnen Jherusalem,³³⁶ andere dat gheschiede ten beerghe van Calvarien ter fighueren van der doot Ons Liefs Heeren,³³⁷ ende de heydenen zegghen dat ghebuerde te Lamecha daer Machomet versocht werdt, dat niet waer ghezijn en can, dwelc men meercken mach ande historien vander zelver plecken ghescreven. Item ooc ter zelver plecken van Bethel zo woonde Jacop wat tijts, ghevloden zijnde uut Sijssen³³⁸ omme tfait dat zijne kinderen daer bedreven hadden, zomen daer af breedere leest ten boucke van Genesis int xxxv^e capittele. Men siet oec vander voorseyder plecken wat westwaert int zelve ghebeerchte eene plaetse daer starf ende begraven wart eene vrauwe vander welker men vele leest, ghenaemt Delbora, voester van Rebecca, huusvrauwe van Jacop. Niet verde van desen voorseyden plaetsen al up tghebeerchte, zo toochtmen oec de stede van Ennon,³³⁹ daer Jeroboan, coninc over de tien gheslachten van Ysrael, dede stellen een vanden guldenen calveren, dat hij ende zijne ondersaten anbaden, zo daer af bescreven es ten derden boucke der Coninghen int xii^e ende xiii^e capittelen. Item noch oestwaert vander plecken voornoemt, ter Jordanen waert an, dalende naer eene valleye, leyt eene plecke wat

329 Het bijbelse Gibea, de hoofdstad van Sauls koninkrijk. Nu ligt er het dorp Sha'afat of Shu'fât (Vilnay, 179).

330 D.i. Rama in het gebied van de stam Benjamin; tegenwoordig heet de stad Ramallah.

331 Wadi Sha'if.

332 Khân Luban.

333 Ontleend aan Burchardus, VII, 48. De identificatie van Bethel (d.i. het huidige Arabische dorp Beitin; cf. Vilnay, 180) met Luza heeft Zeebout niet alleen in deze bron kunnen lezen, maar ook bij Isidorus, XV, 1, 22 of bij Poloner, 274-275.

334 De vereenzelviging van Bethel/Luza met Jerusalem, zoals trouwens al in Tvoyage II, 16 ter sprake gebracht, heeft Zeebout kunnen aantreffen bij Eugesippus, 999, en bij Nicolaus van Lyra in diens glosse op Gen. 28:11.

335 Nicolaus van Lyra in zijn glosse op Gen. 28:11.

336 Nicolaus van Lyra, ibidem.

337 Deze uitspraak is ontleend aan Poloner, 275, met een deels onjuiste interpretatie van diens tekst.

338 Sichem (Nabloes).

339 De boekuitgave noemt hier, conform III Kon. 12:29, een geheel andere plaats: Dan. De plaatsnaam Emon wordt wel vermeld bij Burchardus, VII, 31-32, maar in een volstrekt ander verband. Zie de volgende aantekening.

[p. 116]

behuust, ghenaemt Fasselum, bij eenen waterloopkin, ghenaemt Torens Carich, ende es de zelve plaetse daer hem Elyas verborghen hilt als hij ghevloden was uuten ooghen vanden coninc Achab ende vander coninghinnen (119r) Jesabel zijnder huusvrauwen, daer hij eenen langhen tijt daghelicx ghespijst wart van eender raven bijden wille Gods, zo dat claerder staet ten derden boucke vanden Coninghen int xvii^e capitele.³⁴⁰

340 De mededelingen in deze zin zijn wellicht gebaseerd op Burchardus, VII, 31-32. Fasselum: Phasaelis (Phesech). Torens Carich: Torrens Carith, d.i. Wadi el-Kelt.