Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(II, 36) [Terug in Jerusalem; afscheid van de reisgenoten]

[D]us tsanderdaeghs te Jherusalem rustende, zo worden vanden advijse eeneghe edele mannen ende andere die te samen daer commen waren, daer vooren af gheroert es, te gane anden gardiaen ende an eeneghe andere broeders, hemlieden te kennen ghevende dat (115r) zij eeneghe in meeninghen waren weder te keerne naer Venegen, ende dat zij wel ghewilt hadden, dat hare mede broeder,³²⁰ die noch niet weder keeren en wilde, vanden sinne ghezijn hadde met hemlieden te reysene, den zelven gardiaen biddende dat hij bij hem gaen wilde ende den zelven zo informeren dat hij met hemlieden weder omme reysen woude, twelc hij gardiaen zo dede, den zelven lachterende met vele redenen zijne reyse bij hem vooren ghenomen. Maer emmer onderdrouch haer de sake zo, dat tsanderdaechs ghesproken wart van haerlieder sceydene, want de voorseyde in meeninghen was noch daer int land te blivene omme meer andere plecken te bezouckene, zo hij langhe daer te vooren inden sin gheadt hadde, ende de andere goede mannen die daer toot diere tijt met hem gheweest hadden, waren in meeninghen weder omme te reysene naer Venegen, zoot tsanderdaeghs inder dagheraet ghebuerde. Want zij vertrocken naer Jaffen daer zij an lant commen waren, ende de voorseyde bleef te Jherusalem,

320 Nl. Joos van Ghistele.

[p. 113]

verbeidende bequamen tijt omme noch meer plecken te moghen bezoucken tslands van beloften ende andere landen daer omtrent, ghelijc hij voor hem ghenomen hadde als hij te Jherusalem waert quam. Dus zo schieden zij deen vanden anderen³²¹ zonder hemlieden eenich gheleedts te doene toot Rama of Jaffe, ende dat omme der redenen vooren verhaelt.³²² Hij daer bleven zijnde, de broeders als peinsende dat hij daer noch eenen langhen tijt ghebleven zoude hebben, seiden hem dat beter ware omme zijns ghemacx (115v) wille, ende oec om haer gherusthede - watter hemlieden toe purrende weet God - dat hij eene camere huerde up hem zelven inde stede. De voorseyde dat hoorende, zeere verwondert, zeide dat hijs wel te vreden was, hemlieden biddende dat zij met hem gaen wilden ende hem daer toe helpen, twelc zij deden, hem eerst leedende int spetael³²³ daer de pilgherems pleghen te logierne als zij te Jherusalem commen, bijder keercken des Helichs Graefs, vanden welken de meester als doe ghenaemt was Sabatitanco maer omme dat zo woeste ende wilt was, zo en dorste hijer niet bliven en wart doe voort gheleedt ten huuse vanden trusseman der broeders, een kerstin jacobit, ghenaemt Gasella.³²⁴ Daer huerde hij eene camere, maer en duerde niet langhe mids dat hij hem heten ende verscatten wilde. Van daer scheedende, huerde eene ander camere met eenen heydenen, ghenaemt Callijsugaeyer,³²⁵ die ghemeenlic trusseman es vanden pilgherems die te Sente Kathelijnen trecken, de welke hem zeere goet gheselscip dede. Dus wezende binnen Jherusalem naer dat de goede mannen, vooren ghenomt, vertrocken waren, besouckende de heleghe plaetsen binnen der voorseyder stede ende daer onttrent gheleghen, zo ghebuerdet dat daer onder dandere quam met grooten gheselscepe ende state een ammirael vanden souldaen, de heere van Sofetto,³²⁶ de welke hadde in zijn gheselscip vele mammeluucken, dat alle verloochende kerstenen zijn, onder de welke waren drie ghesellen, gheboren van Bordeaus, die onttrent drie jaer te vooren uut vreesen vander doot thelich kerstin gheloove gheloochent hadden (116r) ghelijc zij dat naermaels seiden. Dese voorseyde drie mammelucken, siende den voorseyden edelen man die als noch doen daer bleven was, achter Jherusalem wandelende naer de kerstensche maniere gheabitueert, spraken hem toe in Walsscher tale, vraghende van wanen hij was, daer up hij andwoordde: ‘Uut Vlaendren’. Zij dat hoorende, seiden ter stont dat zij daer dicwilt ghesijn hadden, oec begonsten hemlieden zeere vrijelic jeghens hem te openbaerne, verhalende van wanen zij waren, hoe langhe zij daer gheweest hadden, hoe zij uut vreesen gheloochent ende de maniere hoe ende wat aermoeden zij leden hadden; seiden ooc dat zij noch hoopten int kerstin gheloove ende land te steervene. De voorseyde vraechde hemlieden oft zij wel consten de heydensche sprake ende de houffeninghe des gheloofs met meer anderen redenen der wet angaende; dat hoorende vraechden of hij revoyeren wilde tkerstin gheloove; andwoordde met corten woorden zonder argueren: ‘Neen’. Zeiden dat zijt hem oec in gheender manieren raden en zouden want zij onsprekelicke droufhede gheleden hadden eer zij de tale ende de houffeninghen vander wet hadden connen gheleeren, ende hendelinghe presenteerden hem, waert dat hij toot eenegher plaetsen wilde wesen omme de heleghe plecken te visenterene, dat zij gheerne met hem reisen zouden ende hem goet gheselscip doen, vanden welken de voorseyde hemlieden zeere bedancte, zegghende dat hij daer nieuwers el omme commen en was dan

321 Ook Van Ghisteles kapelaan bleef in het H.Land achter, zoals blijkt uit een post in de stadsrekening van Hulst A.D. 1485: ‘Item van een ghelaghe verteert by her Jan Quisthout, die met mer Joosse van Ghistele riddere vuten heligen lande commen was VI . ‘(De Navorscher, 1882, p. 68).

322 Zie Tvoyage I, 2.

323 Het Johanneshospitaal der johannieters (Röhricht, DPHL, 24 en n. 182).

324 Hïj werd reeds genoemd in Tvoyage II, 15.

325 In andere reisverhalen ook genaamd ‘Calinus major’ hetgeen een verbastering schijnt te zijn van Kulaguz, gids (Röhricht, DPHL, n. 182).

326 De plaats Safat, even ten noorden van het Meer van Galilea, was toen de hoofdstad van het noordelijk district van Palestina. Tegenwoordig heet hij Tsefat (Vilnay, 523).

[p. 114]

om te siene ende te visenteerne de heleghe plecken daer eeneghe godlicke misterien ende vremtheit ghebuert (116v) ende te siene waren, hemlieden biddende om wel verdienen dat zij hem daer toe helpen wilden, twelke zij hem gheloofden zeere gheerne te doene, vindende eene fingieringhe omme zijn voor nemen wel te vulbringhene, zegghende dat zij gaen zouden bij haerlieder heere, hem te kennen ghevende hoe zij inde stede vonden hadden een van haren maghen commen in pilghermaigen, hemlieden tijdinghe zegghende bij onder spreken van haerlieder maertse, die hemlieden ghebeden hadde hem te willen helpen te moghen visenteren Tabor, Nazareth ende meer andere plecken daer omtrent, ende zouden hem zo bidden oorlof want anders en zouden zijt niet moghen doen. Dus schiedenze vanden voorseyden, deden hem daer wat vertouven ende ghinghen bij haerlieder heere, hem tvoorscreven te kennen ghevende. Int welke de voorseyde heere van Sofette zeere wel te vreden was, segghende dat zij haerlieder maech bij hem bringhen zouden. Dus quamense ter stont om hem ende leedden bij haren voorseyden heere diene ghenouch hoofschelic ontfijnc, hem vraghende bijden vorseyden mammelucken diens maech hij seide wezende, van wanen hij was, ende oft vrienden als moeder, vader, suster ende broeder van zijnen voorseyden dienaers noch leefden, ende naer de gheleghentheden van dien landen, vanden staten vanden princen ende van vele meer andere saken, te [lanc] om scriven, up twelke hem gheandwoordt wart ten sticke dienende, zo zij te samen over een ghedreghen hadden. Dit al overleden zijnde, zo consenteerde de voorseyde heere dat zij met den voorseyden trecken zouden, hem goet gheselscip doende, ende dat zij hem voeren zouden daer hij wesen woude. Dus schiet hij van daer ende bij avise vanden (117r) voorseyden drie ghezellen maecte zijne ghereetscepe omme tsanderdaeghs te vertreckene, principalic van heydenschen abijten van boven toot beneden, want anders en machmen niet wel duer dlant daer de pilgherems ghemeenlic niet en pleghen te converseerne.³²⁷ Men zal weten, dat duer dlant reysende van eender plaetsen ter andere, de souldaen consenteert dat hem elc cleede zoot hem ghelieft omme te bet onghemolesteert te blivene vanden heydenen, Arabianen oft baudewijnen, maer als men in goede steden comt, zo moet men ghecleedt gaen naer de wet die elc houdende es, ende nam ooc met hem eenen kerstenen van dien lande up trauwe ende bij anbringhene vanden trousseman vanden clooster van Montesyon, ghenaemt Gaselle. De welcke meest alle de heleghe plaetsen wiste ende kende ligghende onttrent Galileen ende inde maertsen daer ronts omme, ende dus alle ghereetschepe ghemaect hebbende, vertrocken tsanderdaeghs zeere vrouch.

327 Deze kledingvoorschriften stonden al vermeld in Tvoyage I, 1.