Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(II, 17)

[A]ls men eerst comt binnen der stede van Jherusalem, wordtmen gheleedt ter rechter hand up deen zijde binnen der zelvere, zonder als dan voorder daer in te commene, latende de keercke van den Heleghen Grave ende den beerch van Calvarien ter luchter handt, toot an een steerc casteel twelc in tijden voorleden de Pisanen hadden doen fortifieren als zij dlant daer onttrent in handen hadden. Ende doen ordonneerden zij dat voort an elc pilgrim, 't Helich Graf besouckende, zoude gheven zeven ducaten omme tonderhoudene tselve casteel ende ter bewaernessen des lands van beloften. Dese zelve zeven ducaten moeten als noch daer ghegheven zijn bijden pilgerims, 't Helich Land besouckende, zonder eeneghe gracie danof thebbene, want de heydenen zegghen dat zij den kerstenen gracien groot ende ghenouch doen, dat zij den tacx niet en verhoghen, anghesien dat (83r) de kerstenen dien in voorleden tijden, ende de zelve somme, eerst upghestelt ende gheordonneert hebben up de kerstenen. Van daer wortmen voort gheleedt, latende tcasteel ter rechter handt, toot eender plecken daer Onse Lieve Heere God Hem vertoochde, verresen zijnde vander doot, den Marien, toot hemlieden zegghende: ‘Avete’, zo daer af breedere staet inde passie Ons Heeren. Te deser plecken plach in voorleden tijden te stane eene schoone keercke de welke nu al ghedestrueert es, maer als noch teender memorien leiter eenen grooten, viercandtten steen, daer te verdienen es zeven jaer ende zeven carrijnen pardoens. Tvoorseyde latende ende voort gaende, zo comt men ter kercken van Sente Jacop de welke als noch es eene scoone kercke; inde poorte zijnde, overlijdende een cleen plaetskin ende inde kercke commende, zo toochtmen daer ter luchter handt een cappellekin daer Sente Jacop, de broeder van Sent Jan, onthooft hadde gheweest, zomen daer zeit, ghelijc daer of breeder ghescreven staet int bouc vanden Gheweercken der Appostelen int xii^e capittele, ende zijn lichaem wart ghevoert bij mierakelen in Gallissien te Compostelle daerment noch ter tijt met grooter weerdicheden besouct. Dese voorseyde kercke es als nu een clooster, ghehouden vanden Armenij. De upperste bisscop, dien zij namen catolicum van Armenien ende vanden conincrijc, die woont altoes met eenen zekeren ghetale van religieusen te Jherusalem inde keercke voorseyt; ter zelver plecken es aflaet van zeven jaren ende zeven carrijnen. Van deser voornoemder plaetsen voort gaende, comtmen an thuus daer Caifas plach te woonene, van welken huuse inden tijt dat Jherusalem inder kerstenen handen was, wart (83v) ghemaect een keercke inde eere van Sente Salvator. Men comt eerst inde plaetse met eenen cleenen duerkin up een cleen plaetskin, rontomme bemuert, welc plaetskin inde evangelie es gheheeten Atrium Principes

[p. 85]

Saserdotum, dats de zelve plecke daer Sente Pieter ten minsten Onsen Heere zijnen meester tweewaerf loochende; ter zelver plecken es nu een ront sitten ghemaect van steenen ende in midden eenen wijngaert gheplant. Dat leden zo comt men inde voorseyde keercke, daer up den hooghen aultaer leit den steen die voor 't Helich Graf ghestelt was, Ons Liefs Heeren lichame daer in gheleit zijnde, die wel groot, onbesuts ende zwaer es, vanden welken de drie Marien seiden: ‘Quis revolvet nobis lapidem?’ zo daer af ghescreven staet int leste vander evangelien van Sente Maerc, ende ter rechter hand van desen aultare zo staet inden muer vanden choore een cleen karkerkin daermen seit dat Ons Heere in ghedaen was inder nacht naer dat Hij bespodt, bespuut ende gheexamineert ghesijn hadde vanden joden, toot dat hemlieden tijt dochte Onzen Heere te leedene toot Pilatum; ter zelver plecken hanct altoes eene lampte en berrent; dese keercke es ghehouden vanden kerstenen Jorganij. Item up den houc van desen voorseyden huuse²¹¹ zomen comt, zo seitmen ghemeenlic dat Maria de moeder Ons Heeren met bedructer herten stont, zoot wel te gheloovene es, ende ansach haren lieven zone bringhen, ghebonden, deerlic ende qualic meshandelt, vanden huuse van Annas tooten huuse van Caifas voorseyt; daer es te verdienene zeven jaer pardoens ende zeven carrijnen. Voort gaende wat ter rechter handt van desen voornoemden huuse, zo comt men an eene plecke daermen seit (84r) dat Maria de moeder Ons Heeren plocht te woonene naer de verrisenesse haers liefs Zoons, ende dat zij ooc daer overleet der weerelt, ter welker plecken es te halene aflaet van sonden ende van pinen. Daer vaste bij es ooc de plecke daer Sent Jan evangeliste daghelicx messe plocht te doene voor Onser Liever Vrauwen, alden tijt dat zoe leefde; te diere plecken es ooc te verdienene zeven jaer pardoens ende zeven carrijnen. Item dese voorseyde plecke daer Maria plocht te woonene ende overleet ende daer Sent Jan voor haer daghelicx messe dede, heeft voortijts al eene keercke ghezijn, zomen dat wel mercken mach ant hoefthende ende oude, vervallen mueren ende ghestichten die daer noch staen, maer nu eist al zo zeere ghedestrueert, datmer niet vele bescheets af en siet, anders dan de broeders daer altoes houden teeckenen van memorien. Noch en lettel betvoort zo es de plaetse daer Sente Matthijs ghecoren was inde stede van Judaes de twalefste apostel te zijne, bij zonderlinghen teeckenen van Gode daer toe ghesonden, alsomen daer af vele breeder bevindt inde Weercken der Apostelen in deerste capittele; te deser plecken zo es teender memorien ghestelt eenen steen inde eerde, met spotten root, wit ende zwart. Wat voort gaende es de plecke daer Maria de moeder Ons Heeren plach te stane in hare ghebeden, welke plecke es ghenouch up den houc vander keercken daer de observanten woonen in Montesyon. Daer bij wat oostwaert es de plaetse daer Onse Lieve Heere Jhesus plocht te staen predicken ende te zegghene hemelsche dinghen zijnder liever moeder ende zijnen beminden apostelen ende discipulen; ooc ter (84v) ghedinckenessen van desen zo es daer in deerde gheplant eenen witten steen, diemen daer altoes onderhoudt staende. Item recht bij deser voorseyder plaetse, wat ter rechter hand met wat trappen neder gaende, es de sepultuere van Davit, Salamon ende meer andere coninghen van Jherusalem, te wetene Roboam, Abia, Asa, Josaphat, Joram, Ochosias, Esechias, Manasses, Amon, Josias, Joachim, Elyachim, Jeremias ende Sedechias, de welke de broeders van Montesyon plochten te hou-

211 Bedoeld is het huis van Caifas.

[p. 86]

dene, maer een jode dat wetende, gaeft den heydenen te kennene, mids welken de heydenen den zelven broeders de plecke ghenomen hebben, ende en willen niet ghedoghen datter eeneghe kerstenen meer incommem, zegghende dat de kerstenen niet weerdich en zijn te commene in zulke heleghe plecke; boven deser voorseyder sepultueren zo plach te stane een zeer schoone cappelle, de welke de hertoghe Phelips van Bourgoengen in salegher memorien hadde doen maken inde eere vanden Heleghen Gheest, want te diere plecken zo gheschiede dat de apostelen den Heleghen Gheest ontfinghen met Marien der moeder Ons Heeren up den heleghen Sijncxen Dach, zo daer af breeder staet inde Weercken vanden Apostelen int tweeste capittel.²¹² Maer de heydenen hebben den broeders bedwonghen de voorseyde cappelle af te brekene, zo dat nu daer up niet en staet, ende en willen niet ghedooghen dat eeneghe kerstenen daer up commen, want zij zegghen dat de kerstenen niet en behooren met voeten te gane up de sepulturen van zo heleghen persoonen.²¹³ Voort recht achter de keercke in een cleen gancxkin, zomen seit, was de plecke daer tpaeslam ghebraden was, ende van daer (85r) wat ten huuse van Caifas waert zo wart Sente Stevin de tweeste reyse begraven ende datte met Gamaliel ende Abibon.²¹⁴ Item tusschen deser voorseyder sepultueren ende den huuse van Caifas, up eenen houc van eenen houden huuse, daer nu zusterkins vander derder oordene²¹⁵ in woonen, die den broeders van Montesyon wasschen ende backen, zo es de plecke, zo men daer seit, daer de heleghe apostelen Ons Heeren vergaderden ten twalefsten jare naer de upvaert Ons Liefs Heeren, ende van daer zo deeldense hem in diverssche houcken vander weerelt omme tkerstin gheloove te predicken. Dese plecke es daer ghenaemt vanden kerstenen Divisio Appostolorum; daer ende toot allen den voorscreven plecken es te halene aflaet zeven jaer ende zeven carrijnen. Alle dese voorseyde plaetsen ghesien ende ghevisenteert hebbende, zo comt men ten observanten voor tclooster van Montesyon.

212 Het graf van David wordt sinds de 12^e eeuw gesitueerd op de berg Zion; het zou ontdekt zijn, toen een bouwvallige kerk op die plaats werd afgebroken. Een nieuw gebouw van twee verdiepingen werd aldaar opgetrokken en volgens de christelijke traditie was het zaaltje op de tweede etage schuin boven Davids graf de Cenakelzaal, waarin het laatste avondmaal en de nederdaling van de H. Geest zouden hebben plaatsgevonden (Vilnay, 94-97).

213 Kennelijk is bedoeld een kapel recht boven Davids graf en niét de cenakelzaal schuin daarboven. In Tvoyage II, 18 leest men immers een waarheidsgetrouwe beschrijving van die zaal.

214 Ontleend aan Eugesippus, kol. 1002 of aan Leg. Aurea, cap. 111.

215 Naast de tweede orde (der Clarissen) stichtte Franciscus van Assisi in 1221 ook een derde orde voor hen die wel intenser christelijk wilden leven, maar door persoonlijke omstandigheden verhinderd waren diens strenge ordesregels geheel te volgen.