Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(II, 5) [De Balkan]

[A]ls de patroen zijne saken gheexpediert hadde te Ragoussen voorseit ende voorsien was van versschen watere, zo vertrac hij vander zelver steden van Ragoussen met eenen schoonen vaerwedere, ende wech seylende, zo lijdt men voor bij een zeer steerck casteel, ligghende ter luchter hand, ghenaemt Castello Novo,⁴⁷ twelke zomen daer zeide, cortelinghe overghegheven was van eenen kerstenen heere inden handen vanden Torck, hoe wel dat eeneghe zegghen dat hijt doen moeste bij fortsen, ende andere dat hijt ghedaen hadde zonder noot om ghelts wille - watter af es weet God - welc casteel de voorseyde Torck als nu zo steerc heeft doen maken, dadt ghenouch onwinlic es, ende es de leste (53v) plaetse up den houver vander zee gheleghen in Slavonien te Venegen waert an, den Torc toebehoorende, maer ten lande waert up eist al meest zijne, te Albanien waert an ende zo naer Hongherien, ende houdet al onder trybuut. Zij leden oec voor bij een colf oft eene schoettinghe vander zee, zeer crom ende slom ten lande waert in loopende, up thende vanden welken een zeer schoone stede staet, ghenaemt Cattaro,⁴⁸ de welke de Torck noynt, hoe dicwilt hijer vooren ghezijn heeft, ghewinnen en conste, ende es als noch ghehouden vanden kerstenen; daer es eene zeere zuverlicke kercke, inde welke begraven leyt dat lichaem vanden heleghen vriend Gods Sente Trijffon, daer in grooter weerdicheden ghehouden.⁴⁹ Dese voorseyde stede es gheleghen in zeer steercke maertse van ghebeerchten, maer onttrent der steden up den houver vander zee es wat plaens lands, ghenouch vruchtbaer van allen vruchten ende besaeitheden. Tvorseyde colf leden zijnde ende voort seilende, zo vaert men voor bij eenen cleenen properen stedekin, buuten maten steerc, als noch ghehouden vanden kerstenen, daer de Torck inghelijcken dicwilt ende menichwaerf vooren gheweest heeft maer noynt niet gheconnen daer an ghewinnen, dan altoes verlies ghedaen van volcke, want het boven allen anderen steerc es, ligghende anden voet van eenen zeeren hooghen ghebeerchten in wonderlicke steercke maertsse, ghenaemt Boudewa,⁵⁰ ende es de leste stede van dien hende vanden lande van Slavonien, datmen naemt Windens lant,⁵¹ ende van daer voort zo beghinnet dlandscip van Albanien, zomen daer ghemeenlic zeit.⁵² Ende omme datmen (54r) hier roerende es vanden lande van Slavonien, zo sal hier oec wat verclaert werden vander gheleghentheit des selfs lands, eer men voort bescriven zal tvorseyde voyage. Het es warachtich dat Slavonien oft Windens lants in ouden tijden een conincrijck heeft ghezijn, alzoo ghenaemt naer eenen coninc, Slavo⁵³ gheheeten, ende es een wonderlic groot land, hebbende vele provincien in hem zelven, alle ghenouch eene sprake userende, deen den anderen wel verstaende. Inden eersten eene provincie, ghenaemt Dalmassia, dwelc een land es zeer uutnemende vruchtbaer, vul van velen steden ende wel bewoont. Item tconincrijcke van Bossena houdt men oec van Slavonien, twelc de Torck al meest in heeft, uuteghedaen eeneghe steden die de coninc van Hongherien met fortssen houdt, als Argentina, Aaycha ende meer ande-

47 Herseg Novi (Castelnuovo).

48 Kotor (Cattaro/Cattara), gelegen aan de Bar-Kotorska (Bocca di Cattaro).

49 De H. Tryphon (over wie verder geen betrouwbare gegevens bestaan) is de beschermheilige van Cattaro (Lexikon für Theologie und Kirche, s.v. Tryphon).

50 Budva (Bondua). Ook Bondua is, evenals Cattaro, nooit door de Turken veroverd.

51 Slavonië werd oorspronkelijk bewoond door de Wenden of Winden. Nadat zij naar het noorden weggetrokken waren, leefde hun naam nog voort in de aanduiding van de oostelijke helft van het hertogdom Krain: Windische Mark.

52 Deze mededeling kan echter evengoed afkomstig zijn van Bernhard von Breydenbach, 23r. Ook hij zegt immers: ‘(...) Budua (...) ubi terminatur Schlanonia et incipit Albania’.

53 Deze zonderlinge mededeling is ontleend aan Adorno, cap. 150. Ook de rest van dit capittel is op Adorno l.c. gebaseerd.

[p. 57]

re.⁵⁴ Item tconincrijc van Servien apendeert oec Slavonien, maer inghelijcken meest ghehouden vanden Torck, twelc es te vele plecken wat beerchachtich; men vintter zelver, yser ende andere manieren van metale. Item dlant van Rassien, dlant van Bulgarien, tlant van Slesia, dlant van Corvassia, dlant van Roussia⁵⁵ ende meer andere houden alle an Slavonien, zo dadt int generale een zeer groot land es, palende an diverssche landen, eerst an Hongherien, an Tuerckyen, ander Veneetsianen lant, ande Duutsche landen, ende an Griecken, maer es nu al deen vanden anderen verscheeden ende beheert meest van particulieren heeren, dwelc groote schade es, dat zulc een groote sake in hem zelven zo diminueert.

54 Met ‘Aaycha’ is de stad Jajce bedoeld. ‘Argentina’ is Argentaria.

55 Rassien: Rascië, d.i. de noordelijke helft van Servië (K. von Spruner).Ook Aeneas Sylvius, Commentarii XII zegt dat Rascië het oude Moesia Superior is (d.w.z. noordelijk Servië). Slesia: Silezië. Corvassia: Corrupt voor Croassia (Kroatië). Roussia: Hiermee schijnt Galicië (Rood-Rusland) bedoeld te zijn; cf. Cramer, aant. 6, 3).