Logo DBNL
Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken (1623)

Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken

(1623)–Michiel Zachmoorter–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. II.
Hoe dat dese drij-der-hande deylinghe der sielen ons wort door de H. Schrifture gheleert, ende door die daegelijcksche experientie.

 

DEse deylinghe vande siele in dry+ deelen neemt haer fundament uyt de H. Schrifture, alwaer in't seste Capittel van 't boeck Deuteronomij, ende dickmaels in 't Euangelie ons wort gheboden, dat wy souden Godt beminnen, uyt gheheelder herten, 'twelck is het dierlijck oft sinnelijck deel; uyt geheelder sielen, welck is het redelijck deel met sijn dry crachten, verstant, memorie ende wille; ende uyt geheel den geest, welck is het gheestelijck deel, oft vis obedientialis animae, de ontfanckbaerheydt der sielen, bequaem om te ontfangen den Goddelijcken invloet, die haer moet vervullen, regeren ende alle goet doen wercken. Dese scheydinghe wordt ons oock opentlijck gheleert door den Apostel: want hy spreeckt vande sinnelijcke siele, als hy segt: Animalis homo non percipit quae sunt+ Spiritus Dei. Den dierlijcken sinnelijcken mensch en can niet gewaer worden ’tgene

dat den gheest Godts raeckt. Dat oock de redelijcke ziele vande geestelijcke moet gescheyden worden, dat seght hy uytdruckelijck, schrijvende aldus tot de Hebreen: +Vivus est enim sermo Dei, & efficax, & penetrabilior omni gladio ancipiti, & pertingens vsque ad divisionem aniınae & fpiritus. Het woort Godts is levende ende crachtich, ende scherper doorsnijdende dan eenich sweert op beyde zijden snijdende en het gaet door tot dat scheyden der zielen ende des geests.

Welcke woorden vanden Apostel door +den H. Bonaventura, Richardus, Harphius als oock in't derde stuck van S. Aug. aldus eendrachtelijck worden uytgheleyt. De ziele (seggen sy) ende al dat sy ghemeyn heeft met de dieren (dat zijn menschen ende beesten) blijft beneden ende den gheest met al dat geestelijck is vlieght tot die opperste dingen: hy wort vande ziele ghescheyden om met Godt vereenicht te worden, want die Godt aenhanght, die wort eenen gheest met hem. Salighe ende wonderlijcke scheydinghe, in de welcke al het grof ende lichaemelijck beneden blijft, ende al het gheestelijck ende snel tot het schouwen der Goddelijcker glorie wordt verheven, ende overformt in het selve beelt. De nederste partije wordt gestelt in grooten peys ende vrede, maer de bovenste

wort verheven tot d'opperste glorie ende blijdtschap. 'Twelck gheschiedt door dien dat de ziele ghestilt heeft alle de woelende kennissen die sy ghetrocken hadde uyt de creatueren, waer door sy seer onvolmaecktelijck Godt placht te kennen,ende te beminnen, want sy nu in haren geest is ontfangende een Goddelijck licht dat in haer gestort wort sonder hulpe oft middel van eenige creature, maer door Godt aenschouwt ende bemindt, wel op een ander, ende excellenter maniere dan oyt van te voren.

De daghelijcksche experientie die ghetuyght ons oock ghenoech dese scheydinghe ende de macht die de ziele heeft om haer soo gheheel te begheven tot eene van dese drij manieren van kennen ende beminnen, ghelijck oft sy die ander twee manieren, om soo te seggen, niet en hadde. Sien wy niet dickmaels veel menschen soo gheneghen tot hun vleeschelijcke begheerten ende wellusten, dat sy niet meer reden noch gheest en schijnen te ghebruycken dan de beesten, blijvende ghelijck gesoncken in hun sinnen, ende volgende in als hunne begheerlijckheyt? Ia de Schrifture seght selve, dat sy geenen anderen Godt en kennen dan hunnen buyck; Quorum Deus+ venter est. Men leest oock van Philosophen die hen soo hadden begheven tot onder-

soeck van verstandige ende redelijcke consten des loops der hemelen, vande Mathematica, oft andere, dat sy verghaeten hun eten, slaepen, ende andere nootsaeckelijcke wercken: ja den Philosooph Archimedes liet hem dooden sonder weiren van vreese dat den soldaet sijn linien soude bederven. Maer dit blijckt onghelijck meer in de gene die verheven worden boven de reden inden gheest; daer sy dat schoon landt der eeuwigheyt beginnen t'ontdecken, 'twelck verheven is boven alle confusie vande beroerlijcke, begeerlijcke ende verstroyende ghedachten ende boven hen selven, om Godt te ghenieten in alle vrijheydt des gheests, waer door sy nu niet min en schijnen van d'andere menschen te verschillen, dan d'andere en doen vande beesten, soo't ghebleken heeft in S. Maria Magdalena, Maria Egyptiaca, ende andere Heylighen van noch minder +volmaeckteheydt, de welcke metten Apostel mochten seggen: Nostra conversatio in coelis est; Ons hanteringhe is inden hemel.

Daer zijn dan twee extremiteyten, in't midden vande welcke den gheest vanden mensche hem vint met bequaemicheydt +om tot elck van die te connen geraecken, seght den H. Bonaventura. Godt is boven, ende die werelt beneden. Godt inden sel-

ven staet sijnder eeuwicheyt blijft onberoerlijck, ende can alleenlijck met de eeuwicheyt gemeten worden, maer de werelt door haeren veranderlijcken loop heeft altijts beroerlijck gheweest, ende daerom wordt sy metter tijdt gemeten. Onsen redelijcken gheest is ghelijck in het midden van dit twee ghestelt, ende ghelijck den middel mede deylt vande natuere van beyde de eynden: daerom moet onse siele eenige gelijckheyt oft over-comen hebben met de eeuwighe dinghen, ende oock ievers in gelijck zijn met de tijdelijcke. Aen de eeuwighe is sy ghelijck, want haer-wesen sal altijts dueren; ende met de tijdelijcke comt sy over-een, om dat sy in haer wercken veranderinghe lijdt, ende dat die d'een naer d'ander gheschieden. Daer-om worter gheschreven in libro de spiritu & anima,+ Indien onsen gheest hem laet sincken met begheerelijckheydt inde verganckelijckte saecken, terstont sal hy door menichte van verstroytheden in veel wegen getrocken worden, ende in sy-selve ghelijck gedeelt ende gescheurt worden. Ende soo veel als dese wercken aengaet, wort hy tijdelijck: ja en wort niet alleen tijdelijck, maer alsoo haest als ons herte met begeerten op die creaturen begint te rusten, wort het in soo veel deelen ghedeylt alst saecken bemint.

Hier uyt spruyten sijn beroerten sonder vasticheyt, sijnen aerbeyt sonder ruste, sijn soecken sonder vinden. Want soo langhe blijft de siele ongherust tot dat sy hem ghevonden heeft die alle hare begeerten alleen can versaeden.

Waer door blijckt dat onsen gheest een bequamicheyt heeft om hem tot Godt te heffen, die daer toe noch tijdt noch plaetse +van doene en heeft, naerdemael dat naer't seggen van S. Augustijn, Supra tempus existens in carne temporali, hy boven den tijt is, wesende in een tijdelijck lichaem; ende gelijck ons den H. Gregorius leert: Extra terminos temporum ducitur etiam cum à carne in tempore tenetur. Hy wort boven alle tijden ghevoert, al is hy noch met sijn lichaem inden tijt gebonden. Want soo haest als onsen geest volmaecktelijck gesuyvert is (soo ons Chriftus heeft toegeseyt, vercondigen +de die acht Salicheden, Salich zijn die suy[ver] van herte zijn, want sy sullen Godt sien, soo wort hy soo edelijck verlicht, soo S. Bonaventura getuyght, dat wou niet alleen en comen in dese allendige werelt te smaecken dat Godt is, maer oock wat den aldersalichsten Godt is, den welcken het beginsel ende oorspronck alder salichept in hem besluyt: Non tantum quia Deus est, sed etiam quid sit Deus beatissimus ipse principium totius Beatitu-

dinis, & origo, inestabiliter adhuc degentes in miseria praegustamus. Waer door men sien can dat als den gheest door de hemelsche begeerten ende Goddelijcke liefde als sijne crachte in een versaem ende bequaemelijck ghesuyvert is dat hy dat Goddelijck licht sonder middel van eenighe creatueren can ontfangen, ende dat hy 'tselve aenhangende door den bandt der+ liefden met Godt vereenicht wort, want die Godt aenhanght hy wort eenen geest met hem. Maer als hy ter contrarien hem nederbuygt tot de begeerten der creaturn, dat hy dan van hen leeljjck besmeurt ende bevleckt wort:+ Facti enim sunt abominabiles sicut ea quae dilexerunt. Hy is gheworden ghelijck 't ghene dat hy beminde. Want soo S. Augustinus leert, Si terram ames, terra es,+ si Deum amas, Deus es, Mint ghy de aerde soo sijt ghy aerde, mint ghy Godt soo sydy Godt, om dat het eyghen van die liefde is te veranderen den minnaer inden beminden. Van opwaerts te keeren comt aen de siele alle goedt ende deucht; want on-gheacht laetende die redelijcke morale deuchden, soo wort sy geduerich verlicht van't Godlijck licht door de gaven des geloofs, hope, ende liefde, waer door sy niet alleen de Goddelijcke gaven en vercrijght, maer Godt selve. Van haer

nederwaerdts te keeren compt haer alle quaet, want sy wort vermenichvuldicht ende ghescheyden in alfoo veel dinghen, als sy met de affectie besit, haer selven onderworpende aen de creatueren die sy bemint luttel oft veel naer advenant dat haer liefde tot die groot oft cleyn is, de welcke als sy maer een luttel buyten den regel der reden en laet gaen, soo wordt sy met daghelijcksche sonden besmet, ende als sy de selve teghen het ghebodt Godts bemint ofte haet soo wort sy met de dootsonde ghequetst.

Dit is den staet van onse ziele; dit zijn de middelen die sy heeft om uyt de creatueren te climmen tot Godt, van de selve af-keerende haer dierlijcke affectie ende begeerte door de hulpe vande redene die haer toont datse Godt boven al moet beminnen, 'twelck indien sy doet, soo vercrijght sy meer van de Goddelijcke gratie, inde welcke aennemende, ende allenghkens meer ende meer af-keerende haer affectien vande creatueren, daer toe ghebruyckende goede gepeynsen, consideratien, ende meditatien om te beter alle haere crachten te versaemen ende tot Godt te keeren, soo begint sy ten lesten door de hulpe vande gratie dit licht der Goddelijcker teghenwoordicheydt allengskens

meer ende meer gewaer te worden, 'twelck haer bedwinght alle gepeysen, ende consideratien te stillen, ende dat soo doende, ende daer in aen-nemende, voordert sy daer in soo verre, dat sy metter daet bevindt dat sy meer in Godt leeft dan in haer selven, lichtelijcker hem ghewaer-wordende dan de creaturen die sy siet met haer ooghen, ende wordt meer van sijn teghenwoordicheydt versekert dan van ’tghene dat sy handelt ende tast. Siet soo climt de siele vande schepselen tot den schepper; maer den anderen contrarien wegh nemende, soo daeltse vande liefde ende besittinghe Godts tot de slavernije vande aerdtsche affectien ende begheerten.

Want als sy dat Goddelijck licht niet ghenoech en doet, noch sijnen Goddelijcken wille niet ghetrouwelijck in als ghehoorsaem en is, soo en gaet sy niet voorts, soo wort sy onverstorven, verstroyt, die nature groeyt, die liefde verflauwt, die eennicheyde beghint te vervallen, van't contempleren daelt sy tot goede begheerten, van geestelijck dat sy plach te leven, hout haer te vreden met redelijck te leven, ende indien sy geen ordre en set aen haer onverstorventheydt, eer langhen tijdt van redeijck salse beestelijck worden, ende door haer affectien op de creaturen te setten die sy

alleen op Godt placht te hechten, soo sal +sy vallen inden cuyl van alle quaet, descender de Ierusalem in Iericho, & qui vestiebantur in croceis, amplexati sunt stercora. Hy sal nederdalen van Ierusalem na Iericho, en soo sal warachtich worden, dat de gene die in costelijcke sijden cleederen te voren ghecleedt ginghen, daer na dreck omhelst hebben.


Vorige Volgende