Logo DBNL
Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken (1623)

Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken

(1623)–Michiel Zachmoorter–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. XV.
Regel hoemen den liefsten wille Godts sal kennen in al dat wy doen moeten, ende in alle onse wercken, getrocken uyt den regel der volmaecktheyt van P.Benedictus van Canfelt uyt 'tseste ende de naervolgende Capittelen van het eerste Deel, daer dese leeringbe in't langhe uytghelegt wordt.

 

ALle de saecken die een mensch doen moet, zijn van een van dese drije soorten, want oft sy zijn geboden, oft verboden, oft wel vrij gelaeten. Onder die geboden saecken is besloten al dat ons van Godt, vande H. Kercke, vande Ouders, Oversten Bichtvaeders, wetten, regels, goede insettinghen ende costumen bevolen is, alle welcke saecken wy moeten doen als van Godt gheboden (ten waere datse sonde waeren) ende dat met

een oprechten onser meyninge, dat wy 'tselve willen doen om den wille Godts alleen te volbrenghen ende om hem te behaegen.

De tweede soorte zijn verboden saecken die ons ongheoorloft zijn te doen door eenich verbodt, wet oft costume, van weghen die de macht heeft 'tselve te verbieden, gelijck in de gheboden saecken gheseyt is; alle de welcke dinghen wy moeten laeten ende niet doen, rechtende onse meyninghe dat wy dat selve willen laeten om den wille Godts te volbrenghen, ende hem te believen.

De derde soorte zijn vrij-ghelaeten saecken, die noch geboden noch verboden en zijn; de welcke zijn wederomme van drije soorten, want oft sy zijn aengenaem aende sinnelijckheyt ende onverstorven natuere, als is ydelen clap ende nieu-maeren te hooren, schoone persoonen, ende hoven te sien, leckerlijck te eten, blommon te rieken ende dierghelijcke; oft ter contrarie sy zijn teghen de sinnelijcheydt ende onverstorven natuere, als is swijghen, sijn ooghen versterven, niet verstroyt te loopen, aelmoessen doen ende dierghelijcke: oft ten derden sy en zijn noch aen-ghenaem, noch teghen de sinnelijckheydt; als soude wesen den eenen wegh te nemen oft den anderen, te sitten oft te staen, ende alle de saecken waer toe men niet

meer gheneghentheydt en vindt in't doen als in't laeten.

In het gene dan datter te doen valt van dese soorte van dinghen die aenghenaem zijn aende sinnelijckheydt ende bedorven natuere; den wille Godts is datmen die laete, ende datmen hem selven daer in versterke, maer zijn sy contrarie aende quaede gheneghentheydt ende onverstorven begheerlijckheyt, den wille Godts is datmen die aenveerden sal, ende dat altijts, uytgenomen alleen als dit warachtighe ende niet gheveynsde redene oft discretie ten opsicht vanden persoon, plaetse, tijdt oft andere circonstantien ende ghelegentheden dat anders zijn versoeckende, 'twelck men dan moet doen naer het uytwijsen der redene, sijn meyninghe rechtende als boven.

Maer indien de saecke sulcke is, datmen geene redene noch ghenegenthevt meer en heeft om die te doen, dan om te laeten, men moet terstont een van beyde aenveerden met de selve meyninghe vanden wille Godts, sonder daer op langhe te dubben oft tijdt te verliesen, ende soo sal die vrijghelaeten saecke soo wel de wille Godts zijn als die gheboden oft verboden, die reden is, deur dien dat het werck dat vrijghelaten is, volght altijts die meyninghe

waer mede dat ghedaen wort, ende wort goet oft quaedt volghende die goede oft quade meyninge waer mede wy dat ghedaen hebben.

Maer wilt hier mercken dat om wel den liefsten wille Godts in als te volbrenghen, de meeste neersticheydt niet ghedaen en moet worden in't onder-kennen van den selven in alle saken, maer in dien neerstelijck te volbrenghen; niet segghe ick in subtijlijck die te connen onderscheyden in die twijffelachtighe saken, maer in dien ghetrouwelijck te bewercken in saken die claerlijck blijcken, ghelijck die dinghen zijn daer wy opentlijck ons eyghen sinnelickheyt, eyghen wijs heydt, ende eyghen wille soecken te volbrengen, die ons alle uren ontmoeten, ende die wy souden doen oft laten volghende onse passie ende gheneghentheyt teghen den wille Godts (die ons deur dese regels claerlijck blijckt) ende teghen het ghetuyghen onser conscientie. Ende 'tis in dit point dat de ziele moet haer uyterste neersticheyt doen om in dese saecken getrouwe te wesen aen den wille Godts, want hier van hanght haeren gheheelen voortganck in't Gheestelijck leven. Ende alst gheschiet dat die gheboden saecken aende natuere aenghenaem zijn, als eten, drincken, etc.

oft die verboden saken pijnlijck zijn, ghelijck niet te moghen vasten, wercken, discipline doen, etc. Men moet alsdan sijne meyninghe verstercken, van sulcx alleenlijck om den wille Godts te doen oft te laten, van vreese datse deur onse sinnelijckheydt aenghelockt zijnde niet ghecromt en worde, het selve doende oft latende om hare gheneghentheyt daer in te volbrenghen, en niet den liefsten wille Godts. Maer alsmen de selve alsoo gesterckt heeft ende men niet te min noch eenighe sinnelijckheyt, ghenoechte oft behaeghen daer in ghevoelt, soo moeten wy alsdan dat selve behaeghen nemen als ons cruyce, ende als den waerachtighen wille Godts die ons daer mede wilt oeffenen. Want wy moeten weten dat wy twee deelen in ons hebben; het gheestelijck, ende het sinnelijck. die altijts teghen malckanderen strijden, waer van het gheestelijck alleen in onse macht is, ende volghende dit alleen sullen wy ghevonnist worden, want dat sinnelijck deel en is soo aen onse macht niet onderworpen, noch wy en connen dat niet altijdts aen Godt ghehoorsaem maken, waerom dat ons oock nimmermeer tot sonde en wort gherekent, als wy dat quaet dat het begheert met onsen vrijen wille niet en aenveerden.

De meyninghe dan met de welcke den bij mensch alle sijn wercken doen moet om den liefsten wille Godts te volbrengen na het uytwijsen van dese regels, om alsoo hem bequaem te maken tot het ghenieten van het opperste goet, dat Godt selve is, ende om in hem die vreedtsamighe rustplaetse te bereyden, daer desen vreedtsamighen Salomon op rusten moet, moet ses trappen oft volmaecktheden hebben.

Den eersten trap oft graedt dan vande+ volmaeckte meyninge is, dat de mensch moet (Dadelijck) Godt meynen ende sijn intentie rechten, waer door alle vergetinghe van Godt, duerende het werck wordt uyt-gebannen. Hy moet, segge ick, Dadelijck+ sijn meyninghe rechten als hy verstroydt is, want als hy inwendich met Godt aendachtich is, dan en ist geenen noot, ten ware dat hy in dat werck yet buyten Godt meynde. Door ghebreck van dit dadelijck gedencken ende rechten der meyninghe alsmen eenich lichamelijck oft gheestelijck werck beghint, compt aende ziele ten oneyndelijck verlies, want sy daer voor berooft wordt van onwaerdeerlijcke gratien ende ghenaden die sy door elck werck soude mogen vercrijgen, maer principalijck als sy 'tselye vergheet te doen

inde wercken die de natuere seer teghent ofte aenghenaem zijn, want daer in ist dat den meesten voortganck leght.

Den tweeden trap van dese volmaeckte meyninghe is, dat wy die wercken +(Eenichlijck) om den wille Godts doen, dat is, dat desen wille Godts zy het eenich ende enckel eynde alleen dat den Gheest beweeght om yet te doen, oft te laten: Waer door uytghesloten worden alderhande soorten van meyningen. Ten eersten de quade, als hooveerdicheyt, ende giericheyt ende andere sonden. Ten tweeden alle onvolmaeckte meyninge, als het werck te doen uyt menschelijck op-sicht, eyghen liefde, knechtelijcke vreese, etc. Ten derden en worden niet alleene uyt-ghesloten quade ende onvolmaeckte meyningen, maer oock die in hun selven goet zijn, ende nochtans onvolmaeckt zijn vergheleken met een ander die volmaeckter is, als is penitentie te doen, vasten, etc. om de helle t'ongaen, om loon, om den hemel; welcke meyninghen al hoe wel sy goet zijn, nochtans onvolmaeckt zijn vergheleken met den enckelen wille Godts.

Den derden trap vande volmaeckte +meyninghe is, datmen (Ghevvillichlijck) het werck moet doen, dat is, dat het werck ghedaen zy niet alleenlijck om den

eenighen wille Godts, maer oock met gantscher wille, vrede, ende stilheydt; ja selfs een gheestelijcke blijdtschap daer uyt scheppende dat de ziele mach den wille van haren Godt doen, om soo bequaem ghemaeckt te worden de teghenwoordicheyt Godts te genieten. Want in vrede is +ghemaeckt sijn plaetse. Door desen trap van (Ghevvillichlijck) wort uyt-ghesloten alle droefheyt, anghst, benautheyt ende tegenheyt doende, latende ende lijdende eenige saecke; welcke teghenheyt uyt verscheyde oorsaken can spruyten. Ten eersten alst werck dat gheboden is, slecht, veracht, oft moeylijck is, ghelijck siecken te dienen , huys-werck te doen , vasten, lichamelijcke castijdinghe, etc. Oft tegen die wereltlijcksche eere, als is verduldelijck spijtighe woorden ende injurien te lijden. Ten tweeden kan dese teghenheydt comen ten op-sicht van den ghenen die yet ghebiedt, als om dat hy arme, slecht, onwetende oft sijnen vyant is, oft voor sulcx van hem ghehouden wort, Ten derden kan sy comen ter oorsake vanden tijdt dat sy gheboden wort, ghelijck als-men begheert yet anders te doen, dan-der geboden wort als is rusten, hem vermaecken, studeren, bidden; oft ter contrarien alsmen ons dese saken ghebiedt ende wy liever andere deden.

Daer-en-boven kan de teghengheydt comen ter oorsake vande plaetse als die openbaer, onghenoechlijck, vuyl oft stinckende is, hoe wel dat sy altemael uyt den oorspronck vanden eygen wille spruyten, ende moeten uyt de ziele gheworpen worden door desen trap van ghewillichlijck, denckende dat dit het behaegen ende wille is van dien oppersten wille die den onsen tot sijnen dienst ende behaeghen heeft gheschaepen.

Daer is noch een ander soorte van teghenheyt in het volbrenghen vanden wille Godts die bedeckter is ende schuylende onder den schijn van Godt-vruchticheyt, als bidden, vasten, studeren, predicken, etc. in sulcker voeghen dat ist saecke datmen yet ghebiet dat dese goede oeffeninghen belet, veel menschen en willen het selve niet ghewillich volbrenghen, maer met teghenheyt ende heel noode, om dat sy niet en weten dat de +ghehoorsaemheydt beter is dan de offerhande, ende dat dese wercken, hoe wel sy in hun selven goedt zijn, nochtans van gheender weerden en zijn, gedaen tegen den wille Godts, die door de Wet (oft ghebodt des Overste ons claer blijckt, als sy niet en ghebieden teghen Godts wet.)

De Derde specie van teghenheydt

neempt haeren oorspronck uyt een noch min bekende oorsaecke, ende is als wy den wille Godts kennen, ende dat wy het werck ghewillich aen-nemen, nochtans daer niet ghewillichlijck onsen Gheest, tijdt, ende arbeydt in en besteden om het selve getrouwelijck te doen, maer den gheest daer van keerende hem eer in Godt ende in sijnen Goddelicken wille worpen, ende veronachtsamen het werck, noch en doen dat niet met behoorlijcke volmaecktheydt, 'twelck een merckelijck ende seer heymelijck bedroch is; want keerende aldus onsen gheest van het werck om hem in den wille Godts te worpen, scheyden hem van den wille Godts, al oft het yet anders waere dan den wille Godts; die nochtans maer een en zijn. Ende alsoo gheschiedt het dat als wy Godt buyten het werck soecken, dat wy hem buyten sijnen wille soecken, ende keerende ons van d'een, keeren wy ons oock van d'ander, ende treckende onsen gheest van 'twerck, trecken wy hem oock van sijnen wille, aenghesien dat het werck sijnen wil is, ende al ist dat wy het werck altijts vervolghen, doen wy dat nochtans onghewillich, soo en doen wy voor Godt niet met allen, ende daerom hoe wy Godt

aldus meer soecken, hoe wy hem min vinden; want Godt en wort noyt gevonden alsmen teghen sijnen Goddelijcken wille doet, maer hoe wy onghewilligher doen 'tghene hy ons beveelt, ende onse inwendighe ooghen daer van meer keeren al oft wy daer af moede waren, soo veel te meer doen wy teghen sijnen wille; waer uyt volght dat wy hem soo veel te min vinden; want Godt en wort maer gevonden door sijnen eyghen wille, dat is doende dat hy ghebiedt, ende dat ghewillich uyt gantscher herten. Den mensch en doet het werck niet ghewillich die daer niet geerne op en denckt als hy dat doet; noch en doet dat niet uyt gheheelder herten, die het werck doende daer op niet en wilt letten, maer alleenlijck op den wille Godts, als oft het werck sijnen wille niet en ware, oft sijnen wil yet anders waere dan het werck, ende om cort te maken oft sijnen wille ende sijn werck niet een dinck en waere. In sulcker voeghen dat als wy om te dencken op den wille Godts, op het werck niet en willen dencken, wy metter daet noch op het werck noch op den wille en dencken. Daerom laet ons hier legghen tot een vast fondament, ende tot eenen ontwijfelijcken reghel om dese saecke bescheydelijck uyt te leggen, dat alsoo dick-

maels alsser eenich werck ghedaen moet zijn volghens die voorseyde regels, dat het seste werck 'tzy lichamelijck oft gheestelijck, voor soo veel alst hem aengaet den genen die dat doen moet, den wille Godts selver is, ende aen hem gheest ende leven.

Het werck dan ghenomen op dese wijse gelijck het ons raeckt, is den wille Godts selver, ende 'tis hem die alsoo werckt geest ende leven. Want al ist dat in die siele eenighe duysterheydt is ter oorsaecken van het beeldt oft verveeldinghe des wercks, soo wordt die nochtans in licht verandert door de viericheydt, ende claerheydt van desen Goddelijcken wille, door welcke middelen de ziele daer anders niet en smaeckt dan Godt ende sijnen wille ende wel-behaegen, wordende hier door verandert in een gheestelijck werck, 'tghene dat lichaemelijck scheen te wesen.

Den vierden trap vande volmaeckte+ meyninghe is (Sekerlijck) oft eene sekerkerheydt, daerse mede bebesticht oft gesterckt moet wesen, ende dat is alsmen sijn meyninghe gherecht heeft van het werck om den wille Godts te doen, datmen dan vastelijck ghelooft dat het den wille Godts selver is. Desen graet is tenemael van noode als wesende het steunsel ende

ondersetsel der verloocheninge sijns selfs. Want als de siele versekert is dat sy haeren wille verloochenende, ende eenige swaere verstervinghe lijdende, den wille Godts doet, ende een saecke die hem seer aenghenaem is. dat geeft haer een groote sterckte om te strijden, ghelijck haer ter contrarien het twijfelen grootelijck vercrenckt, ende den steunstock uyt haer handen treckt die haer onderhiel in sulcken aenstoot.

Desen graet van sekerheydt sluyt uyt alderhande twijfelachticheden, welcke om dat soo schaedelijck zijn, sal ick de oorsaecken toonen waer uyt sy haeren oorspronck nemen. De eerste mach comen om datmen niet en weet oft-men sijn meyninghe soo volmaecktelijck gherecht heeft alst behoort. Om dit bedroch te weeren, soo moet-men weten, dat dese sekerheydt op twee waerheden ghesondeert is. De eerste ende meeste is, dat het selve werck dat wy doen, den wille Godts zy; ende dese waerheydt wordt door de wet oft door den oversten bekent ghelijck oft ons Godt dat seyde. De ander waerheydt is, dat onse meyninghe gherecht moet wesen om het werck om den wille Godts te doen, ende alsoo en zijn desen wille ende die

meyninghe niet twee, maer alleen eenen wille. 'Tis dan ghenoech dat de eerste van dese twee waerheden versekert zy om desen graet die wy (Sekerlijck) noemen daer op te stichten; maer aengaende de tweede, 't is ghenoech dat wy inder waerheydt dencken dat onse meyninghe over een comt met desen Goddelijcken wille, ende dat onse conscientie ons van 't contrarie niet en wroeght. Het welck aldus zijnde soo en moeten wy niet aflaeten van den Goddelijcken wille seker lijck in onse mercken te aensien.

De tweede oorsaecke is een valsche ootmoedicheyt die haer becleedt met den mantel der waerachtigher ootmoedichheydt, ende sluypt soo inde siele ende geeft haer te verstaen, dat sy met haer aldus te versekeren dat sy den wille Godts doet, in haer die vermetentheydt doet opwassen; maer het is teenemael contrarie, door dien dat door dese sekerheydt de siele ghenoech can mercken dat het werck haer eyghen werck niet meer en is, maer het werck Godts, het welck niet ghedaen en wort door haeren gheest oft cracht maer door den gheest ende cracht Godts, ende sy en heeft van haren 'tweghen daer niet aen dan alleenelijck die onvolmaecktheydt ende het

beletsel dat sy den gheest Godts daer in ghegeven heeft, 'twelck een diepe ootmoedicheyt inde ziele veroorsaeckt. Voorts comen noch dese twijfelachticheden uyt dinghen die aenghenaem, ghenoechlijck oft sinnelijck zijn, als eten, drincken, vermaecken. Want sommighe ghevoelende dat dese dinghen soo aengenaem zijn aende sinnelijckheyt, dencken dat sy dat niet oprechtelijck en souden seggen; maer hen veel eer sulcx gheveynsen souden, ende bynae met Godt spotten, waert dat sy seyden dat sy die deden om sijnen eenigen wille; welcke dwalinghen uyt die quaede ghewoonten comen die sy aenghenomen hebben van alleenlijck sulcke dinghen te doen door den treck vande sinnelijckheydt, ghelijck de beesten, sonder meyninghe van Godt daer in te behaeghen, ende meynen datmen die macht niet en heeft van de selve om den wille Godts te doen. Maer ter contrarie ghetuyght ons de Schriftuere ende de heylige +Leeraers. Want den Apostel seght: 'T zy dat ghy eet oft drinckt oft iet anders doet, doet het al ter glorien Godts.

Den vijfden trap van dese +volmaeckte meyninghe is (Claerlijck) dat is dat sy vergheselschapt zy met een levendich gheloove, ende dat ghelijck-men bekent

dat het werck aldus volbracht den wille Godts is, datmen dat oock met een levendich gheloove ende claer ghesichte voor sulcx aenschauwe. Ick segghe datmen het werck inden gheest moet aensien, niet als dit werck; maer als desen wille: niet het uytwendich werck aansiende als sulcx, maer als het inwendich goddelijck behaeghen: niet als iet dat gheschapen is, maer als den ongheschapen wille Godts. Want al ist datter in dit werck iet geschapens is, 't en is nochtans niet ten opsicht van het gene datter ongheschapen is. Ende al ist dat dit geschapen werck ende den ongeschapen wille daer beyde zijn, soo en moetmen nochtans die niet als twee aensien, maer als een, ende ghelijcker-wijs sulck werck gheen licht en heeft als geschapen werck, maer als iet ongheschapens ende den wille Godts; diesghelijcks en moeten wy ons ghemoet daer niet aen vestigen als aen eenmenschelijck werck, maer als aen den wille Godts.

Maer soo iemandt vraeghde, hoe dat de ziele het werck can doen sonder dat te aensien? Ick antworde dat ick niet enckelijck en segghe dat sy het werck niet en moet aensien, maer dat sy't niet en moet aensien als werck , maer

als den wille Godts: want ghelijckerwijs het sijnen wille is dat sy het werck doen, soo begheert hy oock dat sy dat niet en doen als werck, maer als sijnen Goddelijcken wille, ende daerom moet sy in't werck alleenlijck sijnen Goddelijcken wille aensien. Maer ghy sult noch segghen: Als sy werckt, soo en can sy het werck niet doen sonder dat te aensien. Ick antwoorde dat al ist saecke dat sy niet anders en can oft sy en moet het werck sien, soo ist nochtans in haer vrijheyt, ende macht dat te aensien als werck oft als den wille Godts, te weten door de hulpe van haer levendich geloove, ende ist dat sy haer beste gedaen heeft van het werck niet te aensien als werck, maer om daer aen te cleven ghelijck als aen den wille Godts, wat in haeren gheest van het werck dan blijft, is den wille Godts.

Door desen graet die wy Claerlijck noemen, wort uytghesloten alle traecheydt ende flauwicheydt des gheloofs die ghemeynelijck den gheestelijcken voortganck seer beletten ende ons veel lichts ende kennisse Godts benemen; door welcke verflauwinghe ick niet en verstaen een gansche ongheloovicheydt, maer ick verstaen een sekere slappicheydt ende onacht-

saemheyt des gheests, die daer is in die inwendighe oeffeninghe van het ghene datmen ghelooft, te weten van sulck-een werck metter daet als den wille Godts te aenschouwen, ende niet als eenich menschelijck werck. Want alsmen het gheloof welck-men heeft niet te werck en stelt, noch verder uyt en streckt dan tot het menschelijck werck, soo gheschiedet dat het verstant met dit claer schijnende licht niet verlicht en wort, noch den wille onsteken, maer als slapende leeftmen in aermoede ende naturelijcke duysterheyt; om dies-wille dat-men veronachtsaemt te oeffenen het ghene men bekent: wesende hier in ghelijck iemandt die een sweert aen sijn sijde draeghende, hem laet dooden, door dien dat hy dat niet uyt en treckt; oft ghelijck iemant die spijse ghenoech hebbende, hem laet van honger sterven, voor faute dat hyse niet en gebruyckt.

Den sesten trap vande volmaeckte+ myninghe is (Vlijtelijck) oft geringe, dat is dat dese meyninge terstont in't beginsel des wercks gerecht moet worden ende niet in't midden oft in't eynde.

Door desen graet wordt uytghesloten alle traecheydt ende uystel in't rechten der meyninghe als wy iet beghinnen te doen oft te lijden, door welck uytstel my

dickmaels berooft worden vande vruchten ende verdiensten des wercks, doende dat somtijts met een slechte meyninghe, oft sonder goede, ja somtijts met een quaede meyninghe; ende dit comt al door gebreck van neerstelijck oft terstont in't beginsel des wercks sijn meyninghe te rechten. Maer ist nochtans dat wy daer in gebreckelijck hebben gheweest, soo moeten wy dat beteren, rechtende onse meyninghe soo haest als wy dat indachtigh worden.

Hier staet te mercken dat wy connen in dese laetste trappen ontbreken, sonder in de voorgaende te gebreken: maer 'ten can niet gheschieden dat wy in een oft eenige van die eerste trappen ghebreken, sonder te gebreken in alle de andere die dese volghen, want men can niet ontblijven inden vijfsten sonder teghen den sesten te misdoen noch inden vierden sonder den vijfden ende sesten te hinderen, ende soo voort; waer door wy connen mercken dat het schadelijcker is in de eerste te ghebreken dan inde leste.

Daerom moet de siele neerstich wesen, in het beghinne oft ten minsten in’t vervolghen oft eynde des wercks die slimme ende cromme meyninghen volghens dese trappen te rechten, ende door den rechten

regel vanden Goddelijcken wille alle onvolmaectheyt af-snijden met den graet teghen den welcken sy miesdoet, ende in dit punct moetmen alle sijn neersticheyt ende wackerheydt besteden ter wijlen datmen al het werck doet, te weten in't ondersoecken ende suyveren sijnder meyninge door dese graden, achtnemende oft sy daer al begrepen sijn, oft dat die meyninghe door ghebreck van eenighen, met eenighe vlecke van eyghen liefde besmet is, die haer schijnsel ende claerheydt beneemt.

Welck ondersoeck ende rechtinghe der meyninghe een soo edel ende eerbaer becommeringhe der zielen is, dat ick alle menschen bidde hun daer toe teenemael te willen begheven, als wesende den cortsten ende rechsten wech tot de volmaecktheyt, ons leydende als metter handt tot de kennisse ons selfs, onser eyghen liefde ende passien, ende ten voorschijn brengende alle onse gheneghentheden, ende by ghebreck van dese neerstighe ondersoeckinghe, herberght-men veel passien, meynende dat het inspiratien zijn; ghelooft-men veel ghenegentheden, meynende dat het heylighe beweginghen zijn, ende wort-men vervult met eyghen liefde, peynsende dat het de liefde Godts is.

Maer in dit ondersoeck en sal hem

niemant te seer betrouwen noch met den eersten het mercken ende insien in sijn inwendicheyt te seer ghelooven, noch en sal hem niet laten duncken dat het al wel met hem gaet, al ist dat hy met den eersten niet en vindt dat daer yet op te segghen valt: want dit gheschiet dickmaels, niet datter gheen fauten ghebreken, maer wel het licht om die te connen sien, welck licht ende kennisse vercrijghen sal den ghenen die in sijn in-wendicheyt in-ghekeert sal blijven; want ghelijcker-wijs dat yemandt die uyt de sonne comt gaende in een duyster camer, van stonden aen niet en can sien, maer blijvende daer nochtans wat tijts, comt te ondecken al dat daer is, soo oock de ziele die haer aftreckt van die uyt-wendighe becommeringhen, haer selven keerende in haren grondt ende inwendicheydt, en siet in't beghinsel niet met allen daer in, maer ist sake dat sy daer in wat blijft, soo ontdeckt sy terstont al datter onvolmaeckt is.

Ende ist dat aen yemant dunckt dat het aenmercken van dese trappen menichvuldicheyt veroorsaeckt, dat hy wete dat al schijnt dat soo in't beghinsel, datse nochtans den edelste middel zijn om de eenigheyt te vercrijgen, wantmen geene volmaecte meyninghe en can hebben die dese ses

trappen in haer niet en besluyt; ja niet eer voor dat onse meyningen de volmaectheyt van dese ses trappen hebben, en connen wy geraken tot het schouwende leven. Ende daerom weet voorseker dat altijts als u minnelijc gewaer-worden vande presentie ende tegenwoordicheyt van uwen beminden (daer ick in't 12.cap. af-gesproken hebbe) u ontbreeckt, dat 'tgeschiet deur gebreck van eenige van de volmaecktheden van dese ses trappen oft van altemael, ende altijts als uwe meyninghen met dese sullen volmaecktelijck over een comen, dat ghy alsdan sijne minnelijcke tegenwoordicheyt sult genieten, hoe besich dat ghy oock zijn meucht; ja al waert ghy in't midden van eenen legher. Soo dat inde selve te vercrijgen in alle wercken, de volmaecktheyt leght van geheel 'twerckelijc leven. Ghy sult oock gewaerschouwt wesen, dat den mensch, hoe volmaeckt dat hy is, noyt ghedispenseert en wort van't onderhoudt vanden voorseyden regel der geboden, verboden, ofte vrij-ghelaten saecken, want hy de selve altijts moet doen ende laten, achtervolgende desen regel; ja in die opperste volmaecktheydt soo wel als in het werckelijck leven, ende by gebreke van dien, lijden vele menschen onbegrijpelijcke schade, meynende om dat sy die Goddelijcke gratien soo over-vloedelijck ghenieten inden

gheest, datse daerom hun moghen vrijelijck dispenseren ende hunne eyghen soeckelijckheyt volghen, ende het gheduerich sterven vande natuere versuymen, 'twelck een groot bedroch soude wesen, waer mede sy niet alleen hun selven groote schade en souden doen, maer oock de andere verargheren, die souden moghen meynen dat het gheestelijck leven maer en soude wesen een voeden van eyghen liefde, als sy souden sien dat de gene die het selve volghen, luttel hun natuere in hare quaede gheneghelijckheden, als in eten, cauten, clappen ende tijdt-verlies versterven. Want al en moeten sy, duerende het schauwende leven, geene neersticheyt doen om de selve meyninghe te hebben van hun wercken te doen om den liefsten wille Godts, maer wel om sijne teghenwoordicheyt te behouden die sy nu ghenieten, oft om die weder te hebben als sy deur vergetentheyt daer af ghevallen zijn, nochtans soo moeten sy die wercken doen ende gheen andere, dan die sy kennen den wille Godts te wesen volghende desen regel.


Vorige Volgende