Cyrurgie

Van spenen die wassen in dat fundament.

Amoroïdes dat siin spenen ende siin vaste heelende ane die aderen in dat fundament. Die welken spenen onderwilen zwellen over midts humoren diere toe vloien. ende mest (meest?) grof bloet dat doetse onderwilen

⁺spliten ende besten (l. bersten) Dit siin die teekinen Dat aensichte geluwe werdende ofte bleec wintsele in den lichame ende in den rugghe. ende groete zwaerheit in den beenen. ¶ Item men sal weten dat der spenen siin .iij. manieren Sulke spenen siin lanc ende breet ghelijc worten. ende dat siin die harechste. ende sulken gheliken morbesiën. ende die ne siin niet soe quaet allinge. Sulke geliken wiinbesiën ende dat siin die alder beste. Sulke spenen die wassen voren ten cullen wart Ende sulke spenen wassen achtere ten lendinen waert Ende sulke spenen breken hute ende leken altoes ende sulke breken hute ende leken niet. Die spenen commen mest van bloede ende van melancoliën. ende selden commen die spenen van colera. Ende alder minst commen si van fluma. Ende men sal weten. spenen die van melancoliën commen die geliken worten Ende die spenen die van bloede commen gheliken morbesiën Ende die spenen die van flumen commen die geliken winbesiën. Ende die spenen die wassen gherne in lieden die heet siin ende versch ende in tiden die heet sin ende versch ende in landen gelikende. Ende eist dat die

flumen commen van limeghen⁺ humoren alse van flumen men ghevoelt in den lichame wint ende rommelinghe. Eist datsi vloien soe tingiertse met eenen heeten isere [t]horen hoofde.

¶ Ende ons bescrijft galienus eist dat een mensche spenen heeft ende hebben si langhe gheloepen Dat men eene spene sal laten open sel dat die materie der dore purgieren mach van horen humoren. Want Avisenna seit oec ende orcont eist dat men die spenen alle stopt. het ware te ontsiene. dat de siecke dat water laden mochte ofte datti mochte werden tisicos ofte mania ende dat soude commen overmidts dat hore de natuere niet mochte purgieren ghelijc te voren. Daer omme soe selmen eene hopen (open?) laten heves de natuere te doene. Ende men sal laten den lever ader in den rechten arme. Ende nae den purgaciën ende suveringhe salmen van buten werken met desen navolgende cruden die droghen.

¶ ℞ loodt asschen scellen van ysere van elcxs even vele hier of maect subtijl poeder ende stellet in dinen bosse ende van dien poeder doet dieken der op. ¶ Een ander. ¶ Nemt acacia .Ʒ. iij. seruse draganti van elcxs .Ʒ. ij. hier of maect pulver subtijl ende temperet met

succi arnaglossa in modum unguentum⁺ et ponatur in pixide ende daer met bestriket de spenen sdages tweewarf. ¶ Een ander.

+ C 78a.

+ C 78b.

+ C 78c.

[p. 210]

¶ Nemt tapsus barbatus. dat salmen droghen ende pulveriseeren subtijl et ponatur in pixide ende dat leght op de spenen des dages tweewarfs. ¶ Een ander ten selven. ¶ Nemt mille folium centrum galli van elcxs even vele dit droget ende daer of maect poeder subtijl ponatur in pixide. ende hier of doet op de spenen. tweewarfs sdaghes. ¶ Een ander dat rogerus scrijft ende leert. Nemt de scorssen van garnaten die pulveriseert subtijl ende dat minget met aisiin in modum unguentum ende dat leght op der spenen dat selse drogen ende ghenesen ende staen die spenen diepe in dat fundament men sal wieken der in steken met desen salve ende met cleederen. ¶ Item ysaac seit men sel boenen een lettele sieden ende dat legghen op stoppen ende voert legghen op die spenen die zwellen ende zweeren ende niet ne loepen. ¶ Een ander. ¶ Nemt doderen van eyeren paritaria absincium Dat absincium ende paritaria salmen wel cleen stampen ende sieden in water dan pueren dat water of ende siedense met een lettel olie van rosen Dan doet van den vier ende minget der mede doderen van eyeren

⁺in modum unguentum ponatur in pixide ende dit plaster geleit op spenen die niet ne loepen ende zweeren. ¶ Een ander. ¶ Nemt wortelen van spyen(?) dit stampt al in sticken ende nemt was ende pec ende dit siedt deen over dandere et fiat unguentum ponatur in pixide ende leght dat der op ende latent ligghen .iij. daghe lanc Ende men sal laten die lever adere ende men sal ventousen setten soemen naest mach. ¶ Een ander. ¶ Nemt apium emorroidarum die ghesoden in wine ende dat geplastert der op sceet die spenen ende die zweeren. ¶ Een ander. ¶ ℞ oleum nucis Dat salmen dicken stricken op de spenen. ¶ Een ander. ¶ Nemt pulver van den selven eppen daer of maect pulver ende dat minget met seeme in modum unguentum Dat stricket op die spenen die lopen si sullen drogen der mede. ¶ Een ander. ¶ Nemt pulver van netelen ende dillen poeder Dat minget met seeme ende bestriken het sal ghenesen. ¶ Een ander jeghen spenen commende van melancoliën. ¶ Nemt pulver van den beene der herten van den hert dat drincket in met wine daer seeme in ghesoeden is ofte met diasene. ¶ Een ander jeghen

spenen bi fauten van den ghesteliken⁺ leden. ¶ ℞ Corali rubi et albi dat pulveriseert subtijl pulvis draganti. pulvis ordei .ana. ende daer of maect pulver ende dat hout onder die tonghe ende latent smelten onder den tonghe ende zwelget maer eist bi fauten der voedender leden soe gheeft van den vorseiden pulvere drincken met sape van wegebree.

+ C 78d.

+ C 79a.