Cyrurgie

Van apostemen die wassen in de rode der veden ende dat van winde es.

⁺Ende onderwilen soe hebben die lieden in de roede der veden apostemen ende dat comt toe overmidts wintachtichede ende wasems in die welke es cleene hitte. Dese vervullen op blasen ende recken de roede als eene corde. ende es zeer groet in de lanchede breethede ende dichede. Ende het comt ondertiden datter in commen morwe apostemen. Maer die differencie tusschen den morwen apostemen ende tusschen den opgheblasen apostemen. die vol siin van winden ende van waseme diese vervult Dat selmen bekennen aldus men sel metten vingeren tasten ende duwen der op ende bliver .iij. staende putten dats teeken dat is van wasseme ende van obblasinge Die cuere van apostemen der opblasinghen ende vol wasems dat dicken ghevalt in jonghe lieden Die waseme selmen laten int erste men sel die rode ende die cullen bestriken met cautoene aldus ℞ Olei rosarum. .℥. iij. cere .℥. j. Dat was ende olie selmen over een [smelten] ende dan ghietent in eenen mortier ende dat wriven over een al warme ende dan selmen ghieten der op cout water ende dat roeren over een

tote dat niet meer water ontfae.⁺ ende dan doet in eene bosse. ende daer met bestriket de cullen ende de roede met cauton alsoet jou vorseit es ende alsmen de roede daer nae vermaect dan selmen den roede baien met lauwen water wel ende seer. daerna bestrikense binnen den sloeve ende buten wel alsoet vorseit es. ¶ Ende men sel cleederen netten in aqua nenufari ende warme der op legghen.

+ C 70b.

+ C 70c.

Cuere der morwer apostemen.

Die wiken den tast ende dat den tast der in blijft staende dan werct met desen medicinen. ¶ ℞ wingaert blader .30. bi getale thuris amidi et serusa .ana. Ʒ. ij. aqua rosarum dat genouch si. hier of maect een soete ende sachte unguentum ende daermede bestriket die roede tweewarf sdages maer erst selmen die roede baien met lauwen water Ende somtijts soe maectmen in die zwellinge de veden met pinen ende met smerten urine. ¶ Int erste men selne steken in warmen water als men pist. ende men selne dan bayen in warmen water ende daer nae omme bestriken met desen nae volgende deffensatijf aldus ghemaect.

Deffensatijf. ℞ Olei rosarum⁺ .℥. j. et ½. aceti vini een once. olei violarum een alf once boli armenici .℥. ij. sanguis draconis .℥. ½. misceantur in simul cum modicum aqua rosarum ende maect een deffensatijf ende men sel den roeden baien in warme water. daer coude

+ C 70d.

[p. 199]

cruden in ghesoeden siin. alse violetten cruut nachtscadue. mentelicum cruut ende des ghelike. Ende eenighe mesters baien in warme soete melc. Ende eist dat sake dat die zwellinge si hart ende blec soe selmen salven ende plasteren metten unguenten van alsenen dat in die zwellinge der cullen staet ende men sel weten telken alsmen den vede verbint dan sel men verbinden met eener scoender bandt alsoe breet alse eenen vingere. ende beghinnen voren ane dat hooft ende hoe voerder ten bucke waert. hoe slapper ghebonden. Ende dat omme tghezwel te verdrivene opwaert ende dat bloet. Ende eist dat sake datmen ontsiet hitte ende dat ontsteken men sel laten die lever ader onder den inclouwen des voets om te sceedene ende te resolvererene wintachticheit van den lichame

⁺diere toe slaen mochte.

¶ Dits een goet unguentum ten(!) voer de seeren veden en[de] roeden. ¶ ℞ succi solatri succi barba jovis .ana .℥. iiij-or. oleum rosarum .℥. ij. ende dit siedt al over een met gherstin mele. toter dicten van seeme ende dan doet in dine bosse. ende bayet de roede erst als jou vorleert es ende dan selmen der mede besalven sdages .ij. warf. ende dit vorseit salve zacht ende ontzwelt. Een ander. ende alst is in den winter ende datmen gheene nachtscadue vint soe selmen dit doen. ¶ ℞ Die crumen van witten broede die wrivet al ontwee in een mortier met mel rosaet ende met oleum rosarum. Dit siedt al over een altoes roerende tote dat slecht si ende doeter in een luttel waters dat niet ne berne. ende maect hier of plasteren ende laeu der op geleit. ¶ Een ander. siedt liinsaet met papple in water ende daer of gemaect mussilaginis. dat musselaginis geminget met oleum rosarum ende daer of maect plasteren ende die leght der op laeu.

+ C 71a.