Cyrurgie

Van ghescorden te ghenesene sonder snijden.

Het ghevalt dicke dat de lieden werden ghescort met cleender pinen ende dat heeten de mesters ruptura.

⁺In cypac. ende als dat niewelic ghescort is dan eist gheneselic met drancken ende met plasteren van buten der op gheleit ende wel der boven ghecussineelt. ende ic ghenas vele lieden der met binnen der stede van ypere die ghescoert waren maer het was alst nieuwe ende versch was. ¶ Ende ic doe jou weten alse de rupture een jaer out is ende dat gheboert es. Dan moetet ghesneden wesen metter hant. Ende ic bidde alle mesters alse die rupture out is ende gheboert es Datsi hem dat vermoeten (l. [niet] vermeeten) te ghenesen want hets oncurable ende ondoenlic ende ongheneselic sonder sniden. ¶ Int erste den siecke sel legghen .vj. weken lanc op siin bedde ende hi sel eten alle spijse die vleesch doet wassen alse warme melc eyeren daden boetere ende vlesch rentvleesch backons vlesch wederin vlesch. boeter ende appelen ghebraden. ende men sel hem dicke doen eten coucken ghemaect van groenen crude. ende die in boeter ghebacken. ¶ Ende met desen drancke soe ghenas ic vele rupturen dat nieuwe was ghescort. ¶ ℞ radicis osmanda consolida major senicle

bruscus buggla .ana. m[anipulus]⁺ j. Dese cruden stoet ende sietse in eenen stoep witten wijne ofte wiin bastart tote dat die helft versoeden si dan selment coeleren doere een lijnen cleet ende hier of selmen gheven drincken eenen cleenen toghe warme smorghens ende savons ende des achter noens ende dat selmen doen tote dat dat nieuwe rupture toe es en[de] ghenesen. ¶ Ende buten selmen der op legghen eene plaster diemen heet emplastrum rupturam ende daer boven vaste binden den bant dat niet hute comme.

+ C 69a.

+ C 69b.

[p. 197]

Een anderen dranc. Nemt tremorsike matefeloene osmonde senickel herba robberti .ana. m.j. Dese cruden stampt al in sticken ende sietse in een stop wiins tote dat die helft versoeden si Dan coeleret ende gheeft drincken alsoet vorleert es. Een wijf die woende bute der stede van Ipere ende si hadde een kint van 2. jaren dat was gescort dat hem siin darmkins vielen in den cullenbalch ende dat wijf nam horen kint ende si dede sine darmen in ende si leit te bedde. ende si ghinc ende nam herba roberti. ende dat stamptese met wijne. ende dat gafse hem drincken smorgens ende savons. ende si ghenaest der

⁺mede binnen een maent sonder binden ende sonder cussineelen. Ende dit ghesciede omme dat kint jonc was. ende die rupture nieuwe was. Een ander. Daer mede dat ic eenen man van .40. jaren cuererde ende die ic cuererde binnen xiiij. daghen.

¶ ℞ jacea alba ende wedewinden cruut ende de blommen .ana. m. iiij-or. Dit stoet al over een wel cleene ende dan siedt in een vierendeel soete wiin tote dat comt op een pinte ende dan coelerent ende daer of ghevet drincken smorghens ende savons te male .v. lepelen vol ende daer met ghevet drincken van desen nae volgende pulver alsoe vele als ligghen mach op een menschen nagel. Dat minghet metten vorseiden .v. lepelen. ¶ ℞ Canele galigaen nucis cipressi garioffels nagel valeriane .ana. Ʒ. j. ende hier of maect pulver subtijl ende minget van desen pulver in den dranc gelijc dat vorseit is ende dit geeft drincken nuchtens ende savons ende dan leght op de rupture eene plaster ende heelet gelijc dat jou vorseit is. Ende dit plaster heelt ghe-

scorde sonder gat te macken ja⁺ dat nieuwe es ghescort. ℞ Colofonie was. ana. lib. j. bolum armenicum. wieroec mastic gheberrent papier. ana. Ʒ. ij. terebentine Ʒ. iij. ende vergadert dese salve ende maect hier of plasteren ende bindet op de siecke stede de siecken legghende over rugghe. Een ander Dat ons bescrivet rogerus. ℞ piscis navalis resine. ana. lib. j. wieroec. mastic. ana. .℥. i. sanguis draconis sanguis humani ana. .℥. ½. terebentine lote .Ʒ. iij. misceantur et fiat emplastrum ende van desen emplastrum selmen legghen op de rupture. Een ander Dat ons bescrivet. Galienus. ende met desen nae volgenden drancke ende plasteren ghenas hi vele lieden die gescort waren nieuwe in die stat van melane ende dits dat plaster.

+ C 69c.

+ C 69d.

Dits een plaster jeghen alle ghescortheit.

℞ Piscis navalis roet was colofonie. ana. ℥. iij. litargiri armoniac galbani oppopenac sumac bd[e]llij serapini masticis radicis consolida majora et minora. gummi

arabicum pilorum leporum combustorum⁺ ana. .℥. j. visci quercini lapis ematice terra sigillata gipsi mirri .ana. .℥. vj. psidie gallarum balaustie berberis aloës cicotrinum aristologia longa et rotonda. esculi ana. .℥. v. momie boli armenici ana. .℥. viij. terbentine .℥. iij. sanguis humani. lib. j. confice cum decoctione pellis arietini (?) succide et cum gluten piscium .℥. iiij-or. ende hier of maect emplastrum

+ C 70a.

[p. 198]

van desen leght op de rupture ende daer boven eenen goeden bant alsoet behoort ende daernae soe gheeft hem drincken smorghens ende savons van desen navolgende drancke te male .v. lepelen vol. Dranc. ℞ Sigille beate marie. sigille salomonis. radicis prunice et foliorum eius herbe fergule. ana. m. .j. bulliantur in aqua pluviali et fiat decoctio additur modicus panis succari. ende met desen vorseiden drancken ende plasteren ghenas ic vele lieden in de stat van melanen dat nieuwe ghescort was.