Cyrurgie

Van den poucken en(de) van den maselen.

Hier nae soe willic jou gaen leeren van den pocken Die joughe lieden ende ouwe lieden overcommen ende dat heeten die mesters variolaria ende heeft een mensche purringhe der pocken ende dan heeft den mensche noepinghe van den curts besloten met hitte ende hi heeft groet wee ⁺in den rugghe ende joecte in der nese ende hi heeft vaer in den slape Daer omme als jou ghiement besiet met curtsen besloten groet wee in den rugghe Dan weet dat horen beghincel es variolaria ende meest esser mede joecte in der nese ende vaer in den slape. Die cuere variolaria dats te segghen van den pocken ende als dese teekinen beghinnen. Jnt erste soe selmen bloet laten ter aderen. maer helpt dat niet ofte dat de pocken begkinnen huute commen. Danne selmen niet laten. Int erste gheeft hem ghesoden fighen dat spoeden si om hute gaen. Ofte gheeft dit drincken den siecken warme smorgens ende savons ende te nonens Dwelke men maect aldus. ℞ droghe fighen blommen van lupinen .ana .Ʒ. 10. gum. draganti .Ʒ. 5. aqua fontis. lib. iiij-or Dit siedt tote dat comt op .3. stope Dan coleeret dore een lijnen cleet ende ghevet drincken gelijc dat jou vorseit es ende doeter toe pulvis croci .Ʒ. j. Dit soe drinct alsoet vorseit es tote dat die pocken hute commen sijn. Een ander alle cleedere in greine ghevarwet die hebben macht pocken hute te doen commen. Item die de pocken hebben die moetmen hem wachten van allen dinghen die den lichame binnen vercouden waer bi dat dat bloet dat in den siecken es van binnen vercout ende verdict

ende verclontert. ende daer omme⁺ alse de pocken alle hute sijn doetse ripen met regemente ende met wasem van heeten water. daer met brecken die pocken ende eist dat daer blijft eenighe smette in der oegen soe selmen der in drupen aqua rosarum ende daer ier in ghegoten si ghieter in succum rute ende alse in die withede der ogen siin gevallen roode stede ofte joecte ofte wit in hore roothede maer is dat niet ende die variolarium cleene siin. sone seltu des niet behouwen maer vinstu joecte in der oeghen niet ghesachtende ende die stecten merder ende stercter (l: stercker) commen dant was. dan

+ C 54b.

+ C 54c.

[p. 174]

drupe daer in van albu muri ende brine van boeteren Ende die oeghen selmen bewasemen met heeten watere dicwile Ende hets te weten dat morbillus siin van meerder vreesen dan variolen sonder in den oegen daer omme morbilles comt van colera met lichticheden sonder haestelic te sceedene. int [erste] men sel hem gheven drincken aqua pomorum granatorum et aqua ordei et aqua millonum cucumeris cucurbite gheminghet met mussilaginis psillij Ende siedi den siecken ane commen naer dese medicinen seerhede ende anxen bi ghevalle lincopi. Dan gheeft hem drincken aqua fumiterre ende dan wrivet sinen lichame ende dan decten wel tote dat hem ghesaft sijn die morbilles. ende naer de morbiles uutganc daer naer soe keert weder ten lich-

ame ⁺ende ter cueren ende hout de orine ende jugiertse. int erste men sel ontbinden den lichame ende vint den siecken zweetenghe van bloede huten hutersten morbillen dan doeten sitten over doen (l. doem) van watere ende men sel weten dat die morbilen siin ru quaet violent Dese siecheit is quaet ende deerende varioli si es gelue ende cleene ende hart bewonden naer vele roets. ende naer groete roetheit ende violencie. ende si maken dat ansichte des mensche alse oft te hope crempen soude ende alle siin si quaet ende doodelic. Ende als men weet dat siin variolara dan selmen den siecken doen gargariseren cum aqua rosarum ende eist dat mindert in sine sturte dan salmen ghieten in sinen oere scief .4. Dit geminget met water ende met aisiin dat gemindert wert tuutgaen in sine oere ende dan doetene sughen vore der nesen metter mont want als dat ghedaen is. sal de pacient ruste hebben van al horen mester quitssen ende van groeten deeren ende hi wert ghesacht van prekelingen onder den plant van den voeten ende dat holle van sinen palmen met datmen dicke der in wriven sel met eenen doucke heet water Daermede sullen si verlicht werden horen huut gaen ende ne spijst den siecken in

eenich van desen tween siecten⁺ niet te seere maer seere soberlic te gader tetene toter tijt dat wech gaet die quaetheit des adems ende des goems die in heeft de siecheit de morbiles. Ende daeromme naer dat die scorssen gevallen siin soe selmen dicken antieren baden die den lichame versoeten ende den lichaem gheven regement ende aldus sullen die voetstappen ende horen diepheit of werden gedaen. ende als die vo(e)tstappen gheheffent siin men bestriken met desen naevolgende salven. ¶ ℞ pulvis lithargiri .℥. ij. bulliantur cum olium rosarum .℥. iij. et semen millonum et farina rijsi et pulvis ossibus antiquis. ana .℥. ½. misceantur cum aqua ordei. ende hiermet bestricten alsoet vorleert es. Ende sijn die voetstapen gheheelt ter zwaerheeden soe selmen gheven drincken cum vino albo pt epitemi naer den bade ofte ghi sulten doen bewasemen met heeten water ende daer toe salmen doen starke medicine alse serusa rafananum costum ende siin si cleene ghelijc granis lupinorum dan salmen der op striken cleene sachtende medecine alse medicine dactilis sic fit.

¶ ℞ carnis dactilorum mun-

+ C 54d.

+ C 55a.

[p. 175]

datorum dit stoet al ontwee in modum onguentum Daer met bestriket dat der op cleve Ofte men sel nemen dat hier nae volghet

¶ ℞ vette fighen mellis cum semen

⁺lini mussilaginis .ana .℥. iij. met welken ghi sult conficieren melc van bonen ponatur in pixide ende hier mede salment besalven ende men salt ondertuschen salven met heeten smoute van hinnen ende haenden vergadert.

+ C 55b.