Cyrurgie

Cap. 19.
¶ Dits van den tanden die siin gegaet³⁾.

Het gevalt menechwerf dat tanden siin gegaet. dewelke reume⁺ sendet die vertege humoren diere gaten in maken. Ende onderwilen doent worme diere in wassen. dewelke gi moget kennen. want alse die worme stille liggen. dan so en sweren die tanden niet. Mer alsi roeren so swerense⁴⁾ ¶ Ende

3) C: Van quaden gaten in der tanden. G: Vanden tanden die ghegaet sijn.

+ G 85d.

4) G: dan heeft men pine

[p. 114]

eist dat twevout tanden siin dorgaet ende niet en sweren no wankelen. so wert grote vrese dien tant uut te treckene. ende daer heeft menech af gehadt groet meskief dat hijs nemmermeer en genas. ende vele sijnre bleven doet. ⁺Ende diere bliven levende haer caken versweren menechwerven. ende dan comender uut scaelgiën vanden cakebene. ende daer bliven in lopende fistelen. entie caken bliven ewelike groet. Maer daer wakelen sijn. daer en es geen vrese an. ¶ Ende en wildise niet doen trecken ende si vaste staen. so ⁺doet also ons oude meesters leren. Nemt olie van oliven .1. Ʒ. maiorane. tsaet van coocten. in latine cycuta. elx .½. Ʒ. dit doet spelen al te gadere. Ende daerna so hebt .1. cleine yseren pipe. ende in die pipe sal gaen .1. yseren priemkijn (fig. XXXIV)¹⁾. dat an dende sal wesen gegloyt ende dan gesteken in die olie vorseit. Ende dan dat priemkiin steken dor die vorseide pipe int gat vanden tande .7. werf. ende wacht dat niet en berne die lippen no dat tantvleesch. Ende bi desen sal vele waters lopen uten tanden ende uten mont. ¶ Ende eist dat gi emmer desen

⁺tant wilt doen trecken. so nemt die scorssen vanden moerbesibome. ende piretrum elx even vele. dit ⁺stampt met aysine in die zonne. ⁺ende latet drogen daer in. dit pulver doet omtrent den tant. dien gi wilt doen trecken. ierst den tant ontscoyt van sinen vlesce met .1. instrumente (fig. XXXV)²⁾. ¶ Noch nemt die melc van sporiën ende tempertse met amidumme. dit doet tselve. ¶ Echter piretrum gepulvert ende getempert met starken aysine .40. dage in den zomer³⁾. ende gestreken tusscen die tanden enten tantvlesce. dit doet den tant so wankelen dat hi goet es uut te halene ende oec onderwilen sonder tang⁴⁾.

+ G 39d.

+ G 86a.

1) G: aldus gemaect: 2 schetsen.

+ B 134a.

+ C 40a.

+ G 86b.

2) Ook in G een schets.

3) C: sonne

4) In G schets van een tang.