Cyrurgie

Cap. 3.
¶ Hoe thoeft gedeilt es e(nde) hoe⁺ me(n) die deel sal moge(n) medicinere(n)⁶⁾.

Het siin vele ziecheiden int hoeft.⁺ alse caphalea. monapagia. emigranea. ende andere ziecheiden die ter surgien niet en behoren. ende daer af en willic hier niet spreken. mer dat der surgien toe behort. ¶ Thoeft es ondertiden gewont int vorste deel. [ofte dat middelste deel ofte dat achterste deel dat es bedi te verstane dat men elcke stede ende deel sal gheven medicinen ghelijc dat ons vorseit es. Alse dat hersenbecken in dat voerste deel ghewont es C] dan verbieden die actors. datmer niet op en legge heete medicine ende droge om dat deel heet ende droge es. Nochtan doen heete medicinen vleesch wassen in meneger steden bi naturen. Want hete medicinen ende versche doen bi naturen vleesch wassen bi⁺ natuerliker redenen. Nochtan verbiet hijt bi redenen datment niet

+ G 6a.

6) C: Van der delinghen der natueren des hoofts ende sijn werc. G: Van vele siecheden int hovet.

+ C 4d.

+ L 145d.

[p. 12]

en legge op dmiddelste deel vanden ⁺hoefde. om dat heet es ende versch. want het mochte daer vertecheit¹⁾ toe bringen. om dat daer vele marchs es in die stede. Maer therssenbecken te broken int achterste deel. daer so legt coenlike versce ende hete medicinen. want dachterste van den hoefde es cout ende droge. Ende alst herssenbecken tebroken es. so en maecht niet weder volwassen siin en werde eer leden .30. dage of .45. en ware in jongen kindren²⁾ van .18. jaren ⁺of daer onder. want dese hebben in die verscheit van haers vaders nature. datmen heet sperma patris.

+ G 6b.

1) C: verscheit

2) C: Nou soe verstaet dat hersenbeckin tebroken ne mach niet wassen sine waere eer leeden 30 daghe ofte 40 het en waren jonghe kinderen

+ C 5a.

[Dits een goet natuerlic teeki(n).

Ende een goet natuerlic teekin ende een goet cappittele wilden de mesters der op studeren ende daer naer werken sone soude hem niet ghebreken ende si souden behouden goede ende wel wesen metter werke ende si souden goede behouden die ons dire conste met sinen bloede ende ghi mesters laet dat doch dor sinen wille³⁾. Ende omme dat exempel te ghevene dat wij ons exponeren ende wachten van sonderlic⁴⁾ lieve kinderen heer (hier) op soe siet ende ebter compassie op ende stelt al uwe gewerke op gode alre erst ende ten beghinne van den werke soe siet ofte ghijt met gode doen moght. ende dat ghi doen moght met uwer const en der lieder profijt. Dan sel god werken met hu (u) ende metter hulpen van hem soe sal hu werc wel varen want gode side sculdich ane te roupene met allen sinne⁺ in alle uwe beghinnen van uwen wercken. Ende dat hem toe bevelen mach want hi is principal van der consten ende van den wercke vander hant. Ende ghi lieden die Cyrugien wesen wilt ghi moet hebben dese navolghende pointen: conciënce leeringe gode wandelinge minlike ende subtijl ende vol commen van sinen leden. C.]

3) L: Ende si souden gode behouden dat sine dat hi diere cocht met sinen blode dat ghi dat ghewerdicht te latene dore sinen wille

4) L: sonden

+ L 146a.