Cyrurgie
(1912)–Johan YpermanCap. 2.
| |
[p. 10] | |
¶ Alse die herde moeder gewont es dat mach men bekennen bi desen tekenen. Want die gewonde heeft groete sweringe int hoeft1). om dat daer es versceden datter te gadere behorde te sine gevoecht. dansichte root ontsteken. om dat +die geesten derwert lopende siin. entie ogen blakende. die tonge brunende om die cortssen. ende onverstandelijc te sine om die storberinge2) van den geesten ende van den humoren3). ¶ Ende +alse die sachte moeder es gequetst +so mogedijt bi desen tekenen bekennen. Alse bi fauten van crachten4). van smake. ende bi dat hem niet en smelt sine spise onder hem ende dat hise gene macht en heeft te stekene van hem met crudene. ende bi dat hi niet spreken en mach bi den geesten enten roeken die in die roerende lede siin. of die zenuwen die de tonge vervullen. dat si niet en mach werken haer werc van naturen. | |
¶ Om te wetene of pia mat(er) es gewo(n)t op sek(er) teke(n) vand(er) doot.Punstkine comen onderwilen int ansichte biden voetsele daer getrect bi der cracht van naturen. ende niet lichamlike. ende bloet ende etter loept hem onderwilen uten oren ende uten nese bider zelver redenen of. bider fauten der onthoudende5) nature ende oec den vasten lichame bi den geesten die +lopen ter wonden. entie vercrancheiden vanden instrumente vanden leden die den lichame voeden. Ende es te verstane of den vasten lichame of den lichten lichame hem lieden volgende es. dat dicken siin vortekene vander doot. ende dat noch arger es beven ende daerna hitte van cortssen .3. werf of .4.+ sdages comende den gewonden. dat siin quade tekenen. want die natuerlike hitte sceedt haer vanden wonden ende vanden lichame6). de welke hitte si moeten+ hebben int achterste. ende dats .1. gewarech7) teken vander doot. Ende alle dien dat toe comt vanden vorseiden .2. laetsten tekenen ontbeiden si die doot binnen den ondersten dage8) ende sonderlinge alse enech van den huven van den herssenen gewont siin. so sterven die gewonde int ierste volle mane. dat gesciet sondeerlinge om dattie lichamen van den planeten hebben heerscapie optie ertsce dingen. werbi dattie mane es moeder der wacheiden van ertscen lichamen. ende die versceit vander manen gevoeget meer die verschheide vander erden wassende. ende dan die verscheide vanden herssenen wassende. doen die herssenen verspelen grotelike. ende en mach niet onthouden die herssenen sinen scieten uut haer rechter stede. want+ sine hebben geen onthouden9) alse die huve gequetst es. ende aldus sterft die gewonde. waerbi grote vrese es gewont te sine int herssenbecken ende daer behort grote const | |
[p. 11] | |
+toe dat herssenbeken wel te medicineerne1) ¶ Maer bruun2) seit. dat hire vele genas die dura mater3) gewont ende ontwee hadden. mer hebbende die vorseide tekene en sach hi noyt en genen genesen. Ende noch orcont hi dat hi genas die pia mater hadden ontwee. mer het was herde cleine4) dattie hersenen +niet uut lopen en mochten. ¶ Ende +galieen orcont int comment vanden anphorisme. dats .1. boec van medicinen die also heet. dat hi oec sach den menegen die pia mater hadden gewont met cleinder wonden die oec genasen. ende dat bediedt hi nerenstelike5) alse hi seit. alse die wonde comt ten herssenen dat si uut lopen. sonder twivel dan stervet die mensce [ende dat vynt men in plantegine In den anderen boec bescreven ende seyt dat hem vele zotten beroemen dat sij hebben ghenesen dye de hersenen ute liepen ende vulden dye stede met cottoene twelcke dat valsch was ende onrechtverdich Deo gracias G] |
|