Geschrift eener bejaarde vrouw

Mijne bedenkingen en de aanmerkingen mijner moeder over de twee eerste hoofdstukken van de Handelingen der Apostelen.

Er verliepen veele dagen, voor ik mijne aanmerkingen, of liever bedenkingen, aan mijne moeder in geschrift overgaf. Toen, bij haar zittende, zeide

Ik. Na het geen gij, lieve moeder, mij reeds gezegd hebt, kan ik mij niet meer verwonderen over dat nederdaalen van den H. Geest, noch over het geen die in de Apostelen werkte. Ik heb echter eenige zwaarigheden, die ik niet weet weg te neemen.

Moeder. Ik maak mij, mijn kind, een pligt, die, zo het mij mogelijk zij, die weg te neemen. Welken hebt gij?

[p. 316]

Ik. Onder anderen deeze: Zoudt gij wel ooit iemand in uw dienst neemen, die gij wist, dat u valsch zoude behandelen? Zoudt gij uit menschlievendheid hem de geleegenheid niet benoomen hebben, om zig zo slegt omtrent u te gedraagen?

Moeder. Waartoe dient die vraag? Gij weet immers, wat ik zoude gedaan hebben?

Ik. Wel, moeder, gij zijt zo wijs; weet gij dan niet, waarom ik dit vraag?

Moeder. (glimlachend.) Hebt gy zulke groote gedagte van mijne wijsheid?

Ik. Ja, maatje, dat heb ik.

Moeder. Laaten wij dat daar laaten, en bij ons stuk blijven.

Ik. Goed: ik weet wel, dat wij daar al eens over gesprooken hebben; evenwel, ik herhaal het: jesus wist, dat judas hem zoude verraaden...

Moeder. Zelden stuit ik u in uwe woorden; thans doe ik het: het schijnt, dat mijn antwoord u niet voldeedt. Gij doet zéér wél, dat gij mij dit openhartig zegt; het toont mij uw krarakter, gij poogt te denken, en geeft niet ligt iets toe.

Ik. Het toont ook mijn vertrouwen in de goedheid en het geduld mijner lieve moeder!

Moeder. Daar zijn eenige kundige welgezinde leezers van den Bijbel, die zig daar ook aan stieten. Laaten wij des nog eens dit punt bedaard inzien. Eenige uitleggers betuigen, dat zij de noodzaakelijkhied niet zien, dat jesus, toen hij judas

[p. 317]

verkoos, wist, dat die hem zoude verraaden. Dit ook neemt, zeggen zij, even weinig van de waardij des Verlossers, als wanneer hij zelf zegt: ‘van dien dag weet niemand dan de Vader.’ Hoe dit nu echter instemt met het getuigenis, dat jesus wist, wat de menschen dag ten, voor zij nog spraken, zie ik nog niet zo duidelijk door, dat ik dit gevoelen zou kunnen omhelzen. Ik voor mij ben overtuigd, dat jesus dit geweeten heeft. En nu zal ik uwe vraag beantwoorden.

Bedenkt gij wel, mijn kind, dat als men aandagtig let op de wegen der Voorzienigheid, gij alle oogenblik deeze vraag doen kunt? Wij aanbidden god, als alweetend. Hij weet dus, welke gruwelen een augustus, een nero, een philips de II., en welke gekroonde monsters gij meer in de historiën leert kennen, zouden bedrijven. Hij wist, dat maurits vader barneveld op het schavot zoude brengen, en dat een zijner opvolgers door gehuurde schelmen de gebroeders de wit zoude doen vermoorden. Waarom, met een woord, laat god misdaaden toe, die ons hart met angst en droefheid doorbooren? Herinner u, wat ik in een vroeger gesprek zeide, over de vrijheid van den mensch!

Ik. Maar jesus moest lijden, op dat de voorzeggingen waarheid zijn zouden.

Moeder. Ik versta u. Hier over spraken wij reeds. Lees dat gesprek eens aandagtig na. Iets

[p. 318]

gebeurt, niet om dat het voorzegd is, maar het is voorzegd, om dat het zoude gebeuren.

Ik. Ei lieve, helder mij dit eens wat op, moeder.

Moeder. Zo was mijn oogmerk. Bij voorbeeld. Ik ken u zo wél, dat ik met zeekerheid voorzien konde, wat gij omtrent uwe vriendin doen zoudt. Ik redeneerde dus uit uwe tedere gehegtheid aan coosje, uit uw temperament, uit uwe wijze van denken. Dit waren de cijssers, waar uit ik de geheele som optrok. Hebt gij u nu dus gedragen, om dat ik het zo voorzien heb?

Ik. Wel, niets minder: ik stelde mij zo verkeerd aan, om dat ik onredelijk was; méér mijn vermaak bedoelende, dan coosjes pligtsbetragting; om dat ik nog niet gewapend was tegen te leurstellingen, en om dat ik de lessen van mijne lieve moeder geheel vergat.

Moeder. Laaten wij dit stuk niet verder onderzoeken; het zal veiliger en eerbiediger zijn, nederig te belijden, dat ons verstand al te beperkt is, om omtrent dit gewigtig onderwerp veel te zeggen.

Ik. Moeder, nu heb ik u nog eene geheel andere vraag te doen. Ik zie het verband niet van iet, dat ik las. Petrus zeide tot de spotters, dat deeze lieden niet dronken waren; want het was eerst de derde uure; dat is, het was negen uuren naar onze telling. Nu geloof ik wel niets nadeeligs van die menschen, die in vreemde

[p. 319]

taalen spraken, maar begrijp niet, hoe petrus hunne nugterheid kan bewijzen uit de derde uure. Ik heb den kruijer op den hoek wel eens veel vroeger zien naar huis zeilen.

Moeder. Ik weet, dat gij deeze vraag in eenvoudigheid doet; en daarom zal ik die beantwoorden. Dit verbaazend voorval gebeurde op het Pinxterfeest. De Jooden waren, zo als de meeste menschen, altoos veel naauwgezetter omtrent uitwendige godsdienstpligten, dan in het uitoeffenen van gode behaaglijker daaden. Hoe zij ook de zeedelijke wetten verwaarloosden, zo namen zij echter, ten tijde van jesus, hunne Feesten en Sabbatdagen omzigtig waar. Zij waren des gewoon noch te eeten, noch te drinken, vóór de zesde uure. Daar dit nu bekend was, was het zeer boosäartig, te zeggen: ‘zij zijn vol zoeten wijns;’ drie uuren vóór den tijd, dat een Jood, 't zij hij zig al of niet bekreunde aan de Goddelijke wetten, iet at of dronk.

Ik. Moeder, wat moet ik denken van dien dag, waarvan joël spreekt?

Moeder. Veele geleerden zeggen, dat de Propheet daar doelt op den dag des oordeels; anderen op de verwoesting van Jerusalem. Ik voor mij, weet het niet te bepaalen. Als ik zulke sterke beschrijvingen lees, dan zie ik voornaamenlijk op de stoutheid der uitdrukking, die het prosa tot poësij

[p. 320]

maakt; en zie sterf- en oordeelsdag in 't zelfde licht: poog zulks ook te doen.

Hier zweeg mijne moeder; ik bleef dien geheelen dag zeer ernstig. Ik dagt, meer dan doorgaans, aan de onzeekerheid des leevens, aan mijne lieve ouders en vrienden; en ondervond, dat wij, met onze driften, met onze verbeelding, altoos eerder toepassen, dan met ons verstand. Ik moest overtuigd blijven, dat mijne ouders, dat mijne vrienden ras sterven konden, om uit deeze vermaaning mijner lieve moeder al het nut te trekken, dat zij daar mede bedoelde.