Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

[BM24] Ik ben de hazel-noot. - een bleeke, weeke made

Overlevering

C^1: Carnet H-72, p. 17r.

C^2: Carnet H-90, p. 21r, 22v.

D^1: Gedichten, p. 59.

M^1: Manuscript H-97,[3].

T: Dietsche warande & Belfort 28.i (februari 1928), p. 171. /34/

M^2: Manuscript H-101,52.

M^3: Manuscript H-102,[12].

P^1: Drukproef D^2 H-103,[6v].

P^2: Drukproef D^2 H-105,62.

D^2: Het berg-meer, p. 62.

[p. 664]

Datering

Maart of april 1926; eind 1927, uiterlijk omstreeks november.

Ontwikkelingsgang

I

In maart of april 1926 schreef Van de Woestijne in zijn carnet (C¹, p. 17r):

(Satan)

Gelijk de worrem in de hazelnoot.

Gij hoort hem niet, maar de noot wordt lichter en lichter

En God glimlachte: met den hoogmoed had hij de onontbeerlijke behoefte aan de gratie geschapen

Eva plukt een appel die de vorm heeft der aarde

Adam beladen met de opperste straf: dat hij niet wist van de opperste verlossing.

Ongeveer anderhalf jaar later, na 1 september 1927, nam de dichter het begin hiervan op in het tweede carnet van dat jaar. Op p. 21r werd met anilinepotlood een onvoltooide kladversie geschreven:

	C^2:A^+
1			Ik ben de hazel-noot. Een bleeke weeke made

2

a

bewoont mijn kamer,

die

[

ø

]

knaagt

b

[

]

blind is en die

[

]

b

[

]

en

[

]

3		a	ik ben die van		[			ø	]	verzaden
		b	[	]	mijn		zaat	een duisternis		[verzade]
		b	[			]	[zaa]d	[			]

4		a	[	ø	]	vraagt
		b	ik word een ijlt, die klaagt noch			[	]
			[kleine open ruimte]

(5)

ik^* wordt de holt die luide zingt

Op de volgende rechterbladzijde kwam later in inkt een volledige versie (C²:B) tot stand; deze is, ondanks enkele varianten, zo regelmatig geschreven dat ze een afschrift lijkt van een elders bewerkte versie. Er kan tussen A en B dus enige tijd, wellicht een vrij lange, verstreken zijn. Aangezien het gedicht echter voorkomt in de bloemlezing (D¹), waarvan het drukken in januari 1928 was voltooid, moet het gedicht uiterlijk ongeveer in november 1927 afgerond zijn.

C²:B is in de gecombineerde synopsis opgenomen.

+ [1-4→1-4]

* [lees: word] [→9]

II

M¹ is kopijhandschrift voor T geweest; M³ is kopijhandschrift voor (de proeven P¹ en P² van) D² geweest.

[p. 665]

Varianten en correcties

			(C^1 en C^2:A niet opgenomen)^+
1	C^2:B		Ik	ben de hazel-noot. - Een bleeke, weeke made
	D^1		‘Ik	|	|
	M^1-D^2		Ik	|	|

4	C^2:B-T		En 'k word een		ijlt	,	die klaagt noch vraagt.
	M^2, M^3		|	|	leêgt	|		|
	P^1	a	|					|
		b	[	]	[leêgt]'	[		]
	P^2, D^2		|					|

5	C^2:B		'k	Verlaat me-zelf;		'k lijd aan me-zelven leêge schade.
	D^1		‘'k	|				|
	M^1, T		'k	|				|
	M^2	a	|		|,
		a	[		];	'k lijd aan me-zelven ijle schade.
	M^3-D^2		|				|

6	C^2:B-M^2		Ik ben 't aanhoudend maal, in een		gesloten	kring,
	M^3	a	|	|	geholden[?]	|	|
		b	[	]	[ge]sloten	[	]
	P^1-D^2		|				|

7

C^2:B

a

van eene domme

en

duldelooze

en

a

[

]

,

[

]

,

ondankbre

made.

D^1

|

|

ondankb're

|

|

M^1

|

|

ondankbre

|

|

T, M^2

|

|

ondankb're

|

|

M^3

a

|

|

ondank'

a

[

]

[ondank]b're made.

P^2-D^2

|

|

8

C^2:B

a

Maar raak' de vinger

me aan eens kinds

,

en

die

me

rade:

b

[

]

van [een] [kind] me

[

]

D^1

|

|

dat

|

|

M^1-M^2

|

|

dat me rade:

M^3

a

|

|

,

a

[

]

:

P^1-D^2

|

|

9	C^2:B	a	ik hoor^+
		a	hij [hoor]t mijn holte;		'k word luid; ik zing.
		b	[	]	ik [luid; ik zing.]
	D^2		|			|’
	M^1-D^2		|			|◦

+ [1-4←A, 1-4]

+ [←A, 5]

Noten

^1	Van het gedicht verschenen vertalingen in het Bulgaars, het Duits (8x), het Engels (2x), het Frans (4x), het Friulaans, het Roemeens (2x), het Servokroatisch en het Tsjechisch.