Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

[p. 658]

[BM21] Geur van het reeuwsche beest; geur van de beursche vrucht

Overlevering

C: Carnet H-72, p. 21r, 33v, 34r.

D^1: Gedichten, p. 58.

M^1: Manuscript H-97, [1]

T: Dietsche warande & Belfort 28.i (februari 1928), p. 169. /34/

M^2: Manuscript H-101,49.

M^3: Manuscript H-102,[9].

P: Drukproef D^2 H-105,59.

D^2: Het berg-meer, p. 59.

Datering

Tussen maart/april(?) 1926 en 1 oktober 1926.

Ontwikkelingsgang

I

In het carnet van 1926 (p. 21r), vermoedelijk in maart of april, noteerde Van de Woestijne met potlood een losse regel die een eerste versie is van de openingsregel:

	C:A^+
(1)		De reeuwsche geur van 't zweet der vrouwen en der dieren

Vervolgens is het gedicht in meerdere stadia geschreven op de tegenover elkaar liggende pagina's 33v en 34r. Van de Woestijne gebruikte achtereenvolgens potlood, anilinepotlood, blauwgrijze inkt, rode inkt en zwarte inkt. Hij noteerde in eerste instantie op de rechterpagina twee regels met potlood (B). Een variant in r. 1 werd met anilinepotlood aangebracht in stadium C.

	C:B^+
(1)		a	Geur van		een[←A]
		a	[	]	het wilde beest, geur van		een	beursche vrucht,
		b	[			]	de	[	]

(2)			geur van de zee, geur van een aarde zonder lucht
			[Fase b in r. 1 valt samen met stadium C]

Na een kleine open ruimte werd hieronder met anilinepotlood een onvolledige regel geschreven (C:C). Onbepaalde tijd later vulde Van de Woestijne die aan met blauwgrijze inkt (fase b).

	C:C^+
(1)		a	Ik ben de late, ik ben de slechte, ik ben de		[	ø	]
		b	[	]	dwaze

(2)		b	Ik ben	[	ø	]	bazen
			[Fase b is van onbepaalde tijd later]

+ [→B, 1; →1]

+ [→1-2]

+ [→3-4]

[p. 659]

Met rode inkt ontwierp Van de Woestijne iets lager een nieuwe strofe:

	C:D^1
(1)		a	Ik ben de		late	vrucht in de ijlte van den boom
		b	[	]	laatste	[	]

(2)

Ik ben alleen ten killen herfst, en ik ben loom

(3)		a	Ik ben [	ø			]
		b	[		]	en de vergeten have

(4)		a	[	ø	]	ik zal een kele laven
		b	Ik ben	de duistre maar		[	]

Direct hierna kwam Van de Woestijne, opnieuw met rode inkt, op de linkerpagina tot een voltooide versie (C:D^II). In de regels 3 en 4 bracht hij met zwarte inkt veranderingen aan (fase c). Stadium D^II is in de gecombineerde synopsis opgenomen.

Met betrekking tot de datering van de stadia B-E is slechts met enige zekerheid te zeggen dat ze van later datum zijn dan de eerste regel in potlood (A), die in maart of april geschreven werd, en van vóor 1 oktober.

II

M¹ is kopijhandschrift voor T geweest; M³ is kopijhandschrift voor (de drukproef P van) D² geweest.

Varianten en correcties

			(C:A-D^1 niet opgenomen)^+
1	C:D^II		Geur	van het reeuwsche beest; geur van de beursche vrucht;^+
	D^1		'Geur	|	|
	M^1-D^2		Geur	|	|

2	C:D^II		geur van de zee; geur van		een	aarde zonder lucht;		-
	D^1-T		|	|	eene	|	|	◦
	M^2, M^3		|	|	een	|		|
	P, D^2		|	|	eene	|		|^+

3	C:D^II	a	ik	ben de late,		ik ben de slechte,		ik ben de dwaze;
		c	-[ik]	[					]
	D^1-T		|						|
	M^2-D^2		|		|;	|	|;	|	|

4	C:D^II	a	ik	ben de zieke hoop		en zal geen
		a	[		]	waarop geen hoop zal azen.
		c	-[ik]	[			]
		c	◦[				]
	D^1-D^2		ik	|			|^+

+ [1-2←B]

+ [←A]

+ [3-4←C]

+ [5-8←D^I]

[p. 660]

5	C:D^II	a	Ik	ben de laatste		vrucht	in de ijlte van den boom.
		b	[		]	peer	[	]
	D^1		'Ik	|				|
	M^1-D^2		Ik	|				|

6	C:D^II		Ik ben		alleen		ten	killen herfst, en ik ben		loom.
	D^1, M^1		|	|	alléen		|		|	lóom.
	T^1		|						|	loom.
	M^2, M^3		|						|	lóom.
	P, D^2		|			|	ter	|			|

7	C:D^II		Ik ben geboden nood; ik ben vergeten have.
	D^1-D^2		|	|;

8	C:D^II	a	Ik	ben de zwaarste en		schoons
		a	[		]	rijpste,		en zal geen kele laven.
	D^1		ik	|					|'
	M^1-D^2		|				|◦	|	|◦

Noten

^1	Van het gedicht verscheen een vertaling in het Tsjechisch.