Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

[p. 618]

[BM16] Het is of alles nog gebeuren

Overlevering

C^1: Carnet H-83, p. 49v, 50r.

C^2: Carnet H-90, p. 7r, 8r.

M^1: Manuscript H-94,9-10.

T^1: De gids 91.iv (november 1927), p. 188-189. /33/

P: Drukproef D H-99,42-44.

M^2: Manuscript H-101, 33-35.

M^3: Manuscript H-104,9-10.

T^2: De gids 92.iii (september 1928), p. 309-310. /36/

D: Het berg-meer, p. 42-44.

Datering

Tussen 20 augustus en 1 september 1927; 6 september 1927.

Ontwikkelingsgang

I

Tussen 20 augustus en 1 september 1927 schreef Van de Woestijne op p. 50r enkele aanzetten die gerekend kunnen worden tot de genese van ‘Het is of alles nog gebeuren’. Tussen de fragmenten is telkens een kleine witruimte opengelaten, maar het is niet waarschijnlijk dat ze in hun opeenvolging éen geheel vormden. De eerste twee zijn afzonderlijke pogingen (C¹:A en C¹:B), de derde is een herneming van de eerste (C¹:C).

	C^1:A
(1)		Het is of alles moet gebeuren^+

(2)

en toch

[

ø

]

	C^1:B
(1)		De witte wade die 'k gespannen

(2)

van mijn

[

ø

]

over de aard

	C^1:C^+
1		Het is of alles nog gebeuren^+

2

of alles nog beginnen moet

3

mijn oogen^* den hemel beuren

4

de nacht verjongt mijn bloed

Iets lager staat op de naastliggende linkerpagina nog een regel die waarschijnlijk in samenhang met dit fragment geschreven is en thematisch verwant is:

	C^1: paralipomenon
(1)		Ik kom hier durven sterven

+ [→C, 1; →1]

+ [→1-4]

+ [←A, 1]

* [of: der]

[p. 619]

Kort daarna schreef Van de Woestijne een volledige kladversie in het volgende carnet (C²:D, p. 7r en 8r), door hemzelf gedateerd ‘6 Sept.’ (1927). Stadium D is in de gecombineerde synopsis opgenomen.

II

M¹ is kopijhandschrift voor T¹ geweest; M³ is kopijhandschrift voor T² geweest.

Varianten en correcties

			(C^1 niet opgenomen)^+
1	C^2:D		Het is		of	alles nog gebeuren,^+
	M^1		|	|	'of	|	|
	T^1, P		|	|	of	|	|
	M^2	a	|				|
		a	[	]	'[of]	[	]
	M^3-D		|	|	of	|	|

2	C^2:D		of	alles nog beginnen moet.
	M^1		'of	|	|
	T^1, P		of	|	|
	M^2		'of	|	|
	M^3-D		of	|	|

3	C^2:D-T^1		Ik zie		mijne	oogen sterren beuren.
	P		|	|	mijn	|	|
	M^2, M^3		|	|	mijne	|	|
	T^2, D		|	|	mijn	|	|

9	C^2:D	a	vergaande straal
		b	[verga]nen[de] avond-[straal]
	M^1-D		|	|.

11	C^2:D	a	ter		koetse		van de		ontwonden	kilt.
		b	[					]	[ontw]oelde	[	]
	M^1, T^1		|	|	^* koetste		|				|
	P, M^2		|			|	der		|		|
	M^3	a	|	|	koelte		|				|
		a	[	]	koetse		[				]
	T^2, D		|								|

14

C^2:D

a

- Ik

had mijn

laatste

waan

geschoten

b

[

]

door[schoten]

M^1, T^1

|

|

laatsten

|

|

:

P

|

|

laatste

|

|

M^2

a

|

|

heb[?]

a

[

]

[h]ad mijn

laatsten

waan doorschoten:

M^3-D

|

|

laatste

|

|

15	C^2:D	a	in 't hart: een vogelken van goud
		b	[een vogelken van] glazen [goud]
	M^1-D		|	|

+ [1-4←C]

+ [←A, 1]

* [lees: koetse]

[p. 620]

16	C^2:D		a	het is tot	niets uiteen-gespoten,
			b	tot schervlen is 't			[		]
	M^1		a	aan schervelen			uiteen-geschoten;
			a	[	]	[uiteen-ges]p[oten;			]
	T^1			|	|	uiteen-geschoten;
	P, M^2			|	|	uiteen-gespoten;
	M^3		a	|	|	uiteen-gespa
			a	[	]	[uiteen-gesp]oten;
	T^2, D			|				|

17	C^2:D		a	en 't heeft		me		nauwelijks		gespoten,
			b	[					]	verdr[oten,	]
	M^1			|	|	mij		|			|
	T^1			|			|	naauwelijks		|	|
	P		a	|			|	nauwelijks		|	|
			b	[			]	[na]a[uwelijks]		[	]
	M^2			|			|	nauwelijks		|	|
	M^3, D			|			|	naauwelijks		|	|

19	C^2:D			Doch		toen de nacht mij zou vermanen
	M^1-D			|	|,	|	|

20

C^2:D

a

en de eisch

[

ø

]

bed

b

[

]

van 't harde

en

strakke

[

]

M^1-M^2

|

|

,

M^3

|

l

't

|

|

T^2

|

|

:

D

|

|

strakke

|

|

,

24	C^2:D			en scheute	der doorrilde kuit;
	M^1-D			| | scheuten	|	|

26	C^2:D	α	a	van		wie [	ø	]	mij maten
		β	b	van		bot
		β	b	[	]	[bo]d en zoen, van zucht en bate,
	M^1-D			|						|

27	C^2:D	α	a	bij schepels		als een buit
			b	[x]
		β	b	schepel van		den nieuwen buit
		β	b	[	]	[nieuwen buit]
	M^1-D			|			|.

28	C^2:D			Het is of alles is		vervallen
	M^1		a	|	|	verlo
			a	[	]	[ver]vallen,
	T^1-D			|			|

29	C^2:D			aan geur en klank		, - vergangenis
	M^1-D			|	|	vergangenis;

[p. 621]

30	C^2:D	a	[	ø	]	schallen
		b	maar 'k voel	door mijne	slapen [schallen		]
	M^1-D		|				|

31	C^2:D		uw	scheur,		ontvangenis
	M^1	a	Uw	|	|	v
		a	[		]	ontvangenis.
	T^1		|				|	!
	P	a	|				|.
		b	u[w]	[				]
	M^2-T^2		Uw	|				|
	D		uw	|				|

32	C^2:D		Ik voel		de	pijn mijn lijf verstrammen
	M^1-D		|	|	een	|	|,

33	C^2:D	a	maar		[	ø	]	klompen klaart
		b	[	]	tot gewicht van			[	]
	M^1-D		|						|;

34	C^2:D	a	maar	[	ø	]	kaken zijn de kammen
		b	en	mijne			[	]
	M^1-D		|					|

35

C^2:D

a

die [

ø

]

dammen

a

[ ] mijne

hemelsche

oogen

[

]

b

[

]

ver[hemel]ste

[

]

M^1-M^2

| | mijn

verhemelschte

|

|

M^3

a

|

|

verr

a

[

]

[ver]hemelschte

oogen

dammen

T^2, D

|

|

36	C^2:D	a	tegen den		vl
		a	[	]	vloed der aard
	M^1-D		|			|.

37	C^2:D		Het is of alles		gaat	beginnen
	M^1-D		|	|	zal	|	|

38

C^2:D

a

nu

'k

[

ø

]

in

duur

en

ruimt

vervliet

b

[

]

blijde

[

]

[ruimt]

[en]

[duur]

[

]

M^1-D

|

|

ruimte

|

|;

40	C^2:D		ontstentenis van 't lied
	M^1-D		|	|.

41	C^2:D		breede	overvloed van wijze waetren,
	M^1-D		Breede	|	|

42	C^2:D		o mate van den wildsten wind
	M^1-D		|	|,

[p. 622]

43	C^2:D	o vuur dat ronkt		om niet te schaetren
	M^1	|			|	,
	T^1	|	|,	|		|
	P-D	|	|◦	|		|

44	C^2:D	in mijne stilt
	M^1-D	|	|.

Zetfouten

T^1	r. 11: koetste | koetse
T^2	r. 11: koelte | koetse
	r. 29: vergankenis | vergangenis
	r. 43: vonkt | ronkt
P, D	r. 11: koetste | koetse

Noten

^1	Het is onduidelijk waarom Van de Woestijne in verscheidene bronnen in r. 11 volhardde in het gebruik van het foutieve ‘koetste’ in plaats van ‘koetse’.
^2	F. van Elmbt heeft bij dit gedicht gewezen op mogelijke invloed van het zevende visioen van Hadewijch. Zie Van Elmbt, ‘Karel van de Woestijne en Hadewijch’, p. 244-245.