Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

[BM5] Naar oost-land willen wij varen

Overlevering

C: Carnet H-83, p. 29v, 30r.

M^1: Manuscript H-88,4.

P^1: Drukproef T H-89,2-3.

T: Nu i (oktober 1927), p. 44-45. /32/

[p. 569]

D^1: Gedichten, p. 55.

P^2: Drukproef D^2 H-99,22.

M^2: Manuscript H-101,16.

D^2: Het berg-meer, p. 22.

Datering

18 juni 1927 en kort daarvoor.

Ontwikkelingsgang

I

Onder enkele kladfragmenten van: ‘Ik weet: ik berg iemand in mijne woon’ [bm14] op p. 30r van Van de Woestijnes carnet uit 1927, is met anilinepotlood een eerste notitie voor de tekst van ‘Naar Oost-land willen wij varen’ geschreven (C:A). Het is éen regel, die de vierde van het gedicht zou worden.

	C:A^+
(1)		Malheuren slapen niet

Op de pagina links hiervan (p. 29v) stond een regel geschreven die mogelijk verband houdt met [bm6]. Daaronder voltooide Van de Woestijne een klad van ‘Naar Oost-land willen wij varen’ (C:B). De slotstrofe bestaat hier nog uit vier regels. Boven deze versie is de datum ‘18 Juni’ (1927) geplaatst; A zal van korte tijd daarvóor stammen. Stadium B is in de gecombineerde synopsis opgenomen.

+ [→4]

II

M¹ is kopijhandschrift voor T geweest.

Varianten en correcties

			(C:A niet opgenomen)
1	C:B		Naar		Oostland		wilden	wij varen		:^+
	M^1-T		‘Naar		|	|	willen	|	|’	:
	D^1		|	|	Oost-land		|			|
	P^2	a	|	|	Oostland		|			|
		b	[	]	[Oost]-[land]		[			]
	M^2, D^2		|							|

2	C:B	a	het is			het	oudste lied.
		b	[	]	er	[		]
	M^1-D^1		|					|
	P^2	a	|	|	het		|	|
		b	[	]	er het		[	]
	M^2, D^2		|					|

3	C:B		Maar		een	mond	is	vol gevaren.
	M^1-D^1		|	|	de monden		zijn	|	|	;
	P^2		|	|	monden		|			|
	M^2		|	|	de monden		|			|
	D^2		|	|	monden		|			|

+ [←A]

[p. 570]

4	C:B		Malheuren	slapen niet.
	M^1-D^2		malheuren	|	|

5	C:B		Al hebben		kambuizen	geen lichten,
	M^1-D^2		|	|	kombuizen	|	|

6	C:B		kambuizen	hebben een bed.
	M^1-D^2		kombuizen	|	|

7	C:B		En de reizen zijn maar gedichten
	M^1-T		|	|	;
	D^1		|	|	.
	P^2-D^2		|	|	;

8	C:B	a	En	de	rust	is	't schoonste		gebed
		b	[				]	rijkste	[	]
	M^1-T		en	| |	slaap	|				|	.
	D^1		En	|							|
	P^2-D^2		en	|							|

9	C:B	a	Slechts		Verlangen	kan nog		gloeien
		a	[				]	doorrijzen
	M^1		|						|
	P^1-D^2		|	|	verlangen	|			|

10	C:B		Wie	daar ooit uit		Oostland	kwam
	M^1-T		wie	|				|	.
	D^1-D^2		|		|	Oost-land	|		|

11	C:B	a	Een bokking is		zékere		z[x]
		a	[			]		spijze
	M^1-T		|						|
	D^1		|	|	zéekre			|	|
	P^2	a	|	|	zeek're			|	|
		b	[	]	[z]é[ek're]			[	]
	M^2		|	|	zékere			|	|
	D^2		|	|	zeek're			|	|

12	C:B	a	Met		den		vraat'gen	geur van		den zwam
		b	bij		den		tragen boterham
	M^1-T		|			|	talmenden	|	|	.
	D^1		|	|	de		talmende	|		|
	P^2	a	|	|	den		talmenden	|		|
		b	[	]	[de]		[talmende]	[		]
	M^2		|	|	den		talmenden	|		|
	D^2		|	|	de		talmende	|		|

13	C:B	a	En	van
		a	[ ]	al[?] maakt de geur		der zwam
		b	[ ]	[maakt] er [de geur]		van [^* der zwam]
	M^1-D^2		|		|	der zwam

* [lees: de]

[p. 571]

14	C:B	hier binnen U zwaar en	lam
	M^1-D^2	hier-binnen u langzaam	|	|	:

16	C:B	[ontbreekt]
	M^1-D^2	bij rijzenden uchtend de vlam

17	C:B(16)	de geur der vluchtigste	rozen
	M^1-D^2	die geurt der vluchtige	|	|.

Zetfouten

D^2	r. 1: Naar | ‘Naar
	r. 7: gedichten. | gedichten; (ook in P^2)
	r. 11: zee'kre | zeek're; in P^2 werd op deze plaats ze'kre→zée'kre gecorrigeerd, waarmee Van de Woestijne tevens een variant wilde invoeren; deze werd niet overgenomen in de gepubliceerde tekst.

Noten

^1

Van de Woestijne maakte, als bij [bm3], gebruik van een oud volksliedje. In Van Duyses Het oude Nederlandsche lied zijn meerdere versie van ‘Naar Oostland willen wij rijden’ opgenomen (deel 1, p. 290-291 en p. 713-727). Van de Woestijne heeft vermoedelijk niet éen versie in het bijzonder op het oog gehad; de beginregels van zijn gedicht komen het meest overeen met ‘Na Oosterland wil ick varen / daer woont er mijn zoete lief’ (p. 720).

^2

Van het gedicht verschenen vertalingen in het Spaans (2x).