Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

[GZ41] Wie mij wat bloemen biedt, en 't zoete weren

Overlevering

C: Carnet H-60, p. 32v, 33r, 34r, 34v, 35r, 44r.

T^1: De Vlaamsche gids 11 (april 1923), p. 326. /22/

T^2: Elsevier's geïllustreerd maandschrift 33.ii (augustus 1923), p. 99. /25/

M^1: Manuscript H-74,42.

M^2: Mansucript H-76,66.

P^1-3: Drukproeven D H-78,68.

D: God aan zee, p. 68.

[p. 504]

Datering

Na 2 juni 1922; 8 juli 1922; 12 augustus 1922.

Ontwikkelingsgang

De genese van ‘Wie mij wat bloemen biedt’ heeft plaatsgehad in de zomer van 1922. Hoeveel tijd er gelegen heeft tussen de diverse stadia (met uitzondering van de gedateerde) is onduidelijk; wel werd telkens dezelfde inkt gebruikt.

In eerste instantie kwam in de loop van juni 1922 het gehele gedicht direct op papier (p. 33r), maar het bestaat dan nog uit drie strofen en de slotstrofe is onvoltooid.

	C:A^I^+
1		a	Wie mij wat bloemen biedt, en 't zoete		keeren
		b	[	]	weren

2		a	van		droe
		a	[	]	weemoed naar een liefderijk gebod:

3		a	Is hij mij minder dan het		daagel
		a	[	]	[daag]lijksch keeren

4

der hemelspheren

5		a	in	't	b[?]
		a	[	]	oog van God
		b	[			]	?
			[strofewit]

6		a	Zij	mij		dez
		a	[		]	[de]es nieuwe en vrome geuren
		a	[Zij]n	[			]

7

wel meer, dan aan mijn ochtend-zicht

8

het kallem-koninklijke beuren

9

uit vochte veuren

10			het nieuwe licht?
			[strofewit]^+

11

Ik ben in Godes warme korven

12		a	't framboosken,		[	ø		]	geplet
		b	[	]	zwaar van		[	]	[	]

13

die

[

ø

]

gekorven^+

14		a	aan zon en		[	ø	]	gestorven
		b	[	]	^* en seizoen			[	]

15		a	[			ø	]	tred
		b	de zon	[			]	[	]
		c	gods adem		[		]	[	]
			[r. 11-15 werden doorgehaald in stadium A^II]

+ [→B; 1-10→1-10]

+ [11-15→A^II; 11-15→A^III; 11-15→16-20]

+ [13-15→A^IV]

* [lees: aan]

[p. 505]

De laatste strofe werd doorgehaald en hernomen (C:A^II). Het resultaat werd opnieuw doorgehaald en hernomen (C:A^III). Toen kwamen op de linkerpagina de laatste drie regels nog eens afzonderlijk aan bod (C:A^IV). De slotstrofe kostte van de Woestijne duidelijk hoofdbrekens.

	C:A^II, C:A^III, C:A^IV^+
11	C:A^II	a	Ben 'k niet in Godes warme korven
		b	Ik ben [in Godes] zware en [warme korven]
	C:A^III	a	Eens word ik, in de rijkste		korven,
		b	[	]	en warmste [korven,]

12	C:A^II		't framboosken, onder		alle		vracht		geplet,
	C:A^III	a	|	|	allen			last	|	|
		b	[			]	vracht		[	]

13

C:A^II

maar dat,

van

[

ø

]

en zon

gekorven

C:A^III

dat

[

ø

]

keenend en

|

|

C:A^IV

a

|

|,

tot

a

[

]

kenen-vol ver-[

ø

]

en verdorven

14

C:A^II

a

uit

[

ø;

]

bloeden ben gestorven

b

van

al

mijn

[bloed]

[gestorven]

c

aan

[]

mijn

[

]

C:A^III

|

|

zijn

|

|

C:A^IV

|

|

't laatste

|

|

15	C:A^II	a	maar God		en zon met geuren heb omzet
		b	De	lucht in		geuren		heb gezet
		c	[				]	[^* heb] [zet]
	C:A^III		de	|	|	reuken		zet
	C:A^IV	a	|				|	[x]e
		a	[				]	zet

De hele pagina 33r van het carnet is met anilinepotlood doorgehaald. Op de volgende rectobladzijde (p. 34r) schreef Van de Woestijne in inkt een eerste voltooide versie af, die dus bestond uit de latere strofen 1, 2 en 4 (C:B).

	C:B^+
1			Wie mij wat nelken biedt, en 't zoete weren

2		a	van weemoed volgens		liefelijk gebod:
		b	[	]	[lief]der[ijk] [gebod:]

3

is zij me minder dan het daaglijksch keeren

4

der helle hemels-spheren

5		a	in	't	wakend	oog van God?
		a	[	]	beidend	[	]
			[strofewit]

+ [←A^I, 11-15; →16-20]

* [lees: heb geschrapt]

+ [←A^I; 1-10→1-10]

[p. 506]

6	a	Zijn mij		de	steeds-herhaalde en -nieuwe geuren
	b	[	]	[d]ie	[	]

7

wel minder dan aan mijn vertrouwd gezicht

8	a	het		kallem- en		het
	a	[	]	koninklijke		keeren
	a	[			]	beu[ren]

9

uit vochte en veer'ge veuren

10	a	van 't nieuwe,		neersche licht?...
	b	[	]◦	zonne-[licht?...]
		[strofewit]^+

11

- Eens word ik, in de rijkste en warmste korven

12

^* 'k framboosken, onder alle vracht geplet,

13

dat kenen-rijk gekneusd en dood-verdorven,^+

14

aan 't laatste bloed gestorven,

15		de lucht, o God, de lucht in uwe geuren zet
		[Stadium B werd doorgehaald in stadium C]

Van de Woestijne haalde deze tekst door en hernam opnieuw het gedicht (C:C^I, p. 35r). Aan het slot gekomen, besloot hij vóor de laatste strofe een nieuwe strofe in te lassen; hij schreef die op de linkerpagina en gaf met een accolade de beoogde plaats in het gedicht ernaast aan (C: C^II). Onder de tekst van C staat de datum ‘8 Juli 22’.

Met hetzelfde anilinepotlood waarmee A werd doorgehaald, schreef Van de Woestijne later boven de tekst: ‘Optima’, de groepstitel waaronder het gedicht in Elsevier's geïllustreerd maandschrift verscheen.

Ook stadium C werd doorgehaald, vermoedelijk op 12 augustus, toen hij iets verder in het carnet (p. 44r), nog steeds varianten proberend, in inkt de voltooide versie onder het opschrift ‘Optima’ noteerde: C:D. Onder deze versie schreef Van de Woestijne meteen de datum (‘12 Aug. 22’); later nog ‘Vlaamsche Gids’, het tijdschrift waarin het gedicht voor het eerst werd gepubliceerd. Mogelijk gebeurde dit toen hij het gedicht dat tegelijkertijd zou worden gepubliceerd, ‘Er is geen tijd. Wat gistren was’ [gz37], bewerkte (zie het variantenapparaat van dat gedicht).

C:C^I, C:C^II en C:D zijn in de gecombineerde synopsis opgenomen.

+ [11-15←A^II; 11-15←A^III; 11-15→16-20]

* [lees: 't]

+ [13-15←A^IV]

Varianten en correcties

			(C:A en B niet opgenomen)^+
1	C:C^I	a	Wie mij		een[?]
		a	[	]	wat		nelken	biedt, en 't zoete weren
	C:D-D		|			|	bloemen	|	|

+ [1-10←A^I, 1-10; 1-10←B, 1-10]

[p. 507]

2	C:C^I-T^1		van weemoed volgens		liefderijk	gebod:
	T^2-D		|	|	liefde-rijk	|	|

3	C:C^I-T^2		is zij mij minder dan het		daaglijksch	keeren
	M^1-D		|	|	daeglijksch	|	|

4	C: C^I	a	in
		a	der helle		hemels-spe
		a	[	]	[hemels-sp]heren
	C:D, T^1		|	|	hemelspheren
	T^2, M^1		|	|	hemel-spheren
	M^2	a	|	|	hemels
		a	[	]	[hemel]-spheren
	P^1-D		|			|

5	C:C^I-T^1		in	't	zéker	oog van God?
	T^2-M^2		|	|	zeker	|	|
	P^1	a	|				|
		b	[	]	[z]é[ker]	[	]
	P^2-D		|				|

6	C:C^I		Zijn mij die steeds-herhaalde en		-nieuwe	geuren
	C:D		|	|	nieuwe	|	|
	T^1		|	|	-nieuwe	|	|
	T^2		|	|	nieuwe	|	|
	M^1-D		|	|	-nieuwe	|	|

7	C:C^I		wel minder		dan	aan mijn vertrouwd gezicht
	C:D		|	|,	|		|
	T^1		veel minder dan,			|	|,
	T^2-D		wel minder,		dan	|	|◦

8	C:C^I	a	het kallem en		en
		a	[	]	het koninklijke		keuren
		b	[			]	beuren
	C:D, T^1		|					|
	T^2-D		|					|,

9	C:C^I	a	uit vochte en	veer'ge veuren
		b	ter zee, uit	[					]
	C:D	a	uit veer'ge zee		en		hare	gelijke veuren
		a	[			]	[ha]ar	[			]
		b	[ ] [zee en] hare			vee[ø]		[veuren]
		b	[		]	veerge		[		]
	T^1		uit		zee		en	veer'ge veuren
	T^2-D		|	|	vochte		|		|

10	C:C^I-T^1		van			't rijzend		zonne-licht?...
	T^2-D		der			zee,	het	|	|

[p. 508]

11	C:C^II		Neen,		nimmer word ik 't matelijke wikken
	C:D	a	- Neen,		|			|
		b	[-] Maar neen			, nooit [word ik 't matelijke		wikken]
		c	[-] [nooit word ik] he[t] [matelijke wikken]
		d	[-] wel word ik nooit [^* nooit] [het matelijke wikken]
	T^1		- Wel word ik nooit het matelijke wikken
	T^2		◦	|			|
	M^1-D		-	|			|

12

C:C^II

a

[

ø

]

klopt

b

gelijk de tijd die

door

mijn

oore

[

]

c

o gulden bloed

dat

[

]

[ ø ]

[oore]n [klopt]

c

[

]

mijn

[

]

d

[] rijke pols [d]ie

[

]

C:D-M^2

(o gulden pols die door

mijne

ooren klopt)

P^1-D

|

|

mijn

|

|

13

C:C^II

a

[

ø

]

beschikken

b

tot

wijs bestieren

en tot

rijk

[

]

C:D

dat

|

|

zal en

|

|

:

T^1

die

|

|

zelf-beschikken:

T^2-D

dat

|

|

rijk

beschikken:

14	C:C^II		gelijk de vlinder die, bij tikken
	C:D-D		een vlinder die, bij tikken,

15	C:C^II		zich wemelend ontpopt
	C:D-D		|	|;^+

16

C:C^I

- Eens

word

ik, in de

diepste en

warmste korven,

C:D

a

maar

|

|

[xx]

a

[

]

warmste korven,

T^1

|

|

worde

|

|

T^2

|

|

◦

M^1-P^1

|

|

ik dan, ter

|

|

P^2

a

|

|

b

[

]

,

P^3, D

|

|^+

18	C:C^I		dat		kenen-rijk gekneusd en dood-verdorven,
	C:D-T^2		|	|,	|	|
	M^1		|	|◦	|	|
	M^2-D		|	|,	|	|

* [lees: eenmaal nooit]

+ [16-20←A^I, 11-15; 16-20←A^II; 16-20←A^III; 16-20←B, 11-15]

+ [18-20←A^IV]

[p. 509]

20	C:C^I	a	Uw	dag, o God, in geuren zet.
		b	den	[	] [in] reuken [zet.]
	C:D		|		|◦ in geuren zet
	T^1-D		|			|.
			[De stadia C^I en C^II werden doorgehaald in stadium D]

Noten

^1	In C:C^I, r. 20 werden bij het doorhalen de komma's voor en na ‘o God’ vergeten; doorhaling van deze komma's is als geïntendeerd beschouwd.