Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

[GZ14] De zee wacht. en ik doe mijn deure dicht

Overlevering

C: Carnet H-67, p. 6v, 7r.

T: Derde winterboek van de Wereldbibliotheek, p. 116-117. /28/

M^1: Manuscript H-74,27-28.

M^2: Manuscript H-76,27-28.

P^1-3: Drukproeven D H-78,29-30.

D: God aan zee, p. 29-31.

Datering

3 en 7 maart 1924.

Ontwikkelingsgang

In het carnet van 1924-1925 komen twee versies van het gedicht voor, op de tegenover elkaar liggende pagina's 6v en 7r. Op ‘3 Maart’ 1924 begon Van de Woestijne naar gewoonte op de rechterpagina, met een gedeeltelijk voltooide versie (C:A^I). De eerste drie strofen zijn voltooid, de vierde nog niet. Van de Woestijne begon ook aan een vijfde strofe, maar stopte na twee schetsmatige regels. Op die plaats hernam hij de vijfde strofe, om te komen tot een nieuwe schets (C:A^II).

	C:A^I^+
1			De zee wacht. En ik sluit mijn deure dicht.

2		a	Het grollend tij dat stuwend		barst	in vlokken
		a	[	]	stuift	[	]

3		a	of de
		a	en schuivend de ebbe in 't schilferende licht

4

ontvangt mijn luim op mokken en op hokken

5			en de effen wrok van mijn gezicht.
			[strofewit]

6

Dag, nacht; geschuif der heemlen; zee die praamt;

7		a	barstend gelaat der aard dat
		a	[gelaat der aard dat] [barst] van innig branden:

8

ik heb uw koorts in de ijlt van mijne handen;

9

het is in u dat mijn verlangen aêmt,

10			maar 'k loochen U tusschen mijn tanden.
			[strofewit]

11

'k Heb u genoten, en 'k heb u gedorscht

+ [1-20→1-20]

[p. 428]

12

opdat na dag en nacht, na graan en zemel

13	a	ik [	ø	]	ijl gewemel
		b	[] 't baatloos glanzen kenn' van		[	];

14		a	thans leef		in de [	ø	]	van mijn dorst
		b	[	]	'k [in] ontstentenis [van] [dorst]

15		a	de leêgt van zee en hemel.
			[strofewit]

16		a	Want ik ben naakt van klaarte en		van het git
		b	[	]	naakt van 't [git]

17

dat glanzend [

ø

]

zit

18

[

ø

]

19

[

ø

]

bezit

20		a	het		[	ø	]	van		het lijden.
		b	[	]	walglijk teeken			[	]	de ziekte
			[strofewit]

21		a	Lijden dat			[	ø	]	noopt
		c	[	ø	]	[				]

22		a	tot [	ø	]	dansen
		c	[ø] [				]
			[De doorhaling in fase c in r. 21-22 valt samen met stadium A^II; gelijktijdige doorhaling van de rijmwoorden noopt en dansen moet wellicht als geïntendeerd worden beschouwd]

	C:A^II
21			Bedwelming van het [	ø	]	leed^+

22

Want 'k weet: ik ga me-zelf betreden^+

23

[

ø

]

24

en buiten mij

25

dezen die leden^+

Bovenaan de bladzijde had Van de Woestijne geschreven: ‘De Schurftige Danser.’ Het is niet waarschijnlijk dat hij dit als titel voor het gedicht bedoelde. Later zou het de titel worden van de groep waar ‘De zee wacht’ deel van uitmaakte; bovendien nummerde hij de volgende versie van het gedicht (C:B) met ‘1.’ en het drie pagina's verderop geschreven gedicht ‘o 'k Weet dat ik, onttogen aan 't orkaan’ [gz15] werd genummerd met ‘2.’ In de definitieve compositie zijn beide gedichten in dezelfde volgorde opgenomen, zij het dat ze daar binnen de groep niet als eerste geplaatst werden.

+ [→21]

+ [→22]

+ [→25]

[p. 429]

De volgende, volledige versie (C:B) werd door Van de Woestijne op ‘7 Maart’ 1924 geschreven op de linkerbladzijde naast stadium A (p. 6v). Stadium B is in de gecombineerde synopsis opgenomen.

Varianten en correcties

			(C:A niet opgenomen)^+
1	C:B	a	De zee wacht.		En	ik		sluit	mijn deure dicht.
		b	[				]	doe	[	]
	T-D		|	|	Maar	|				|

2	C:B	a	Het grollend		tij		dat stuwend stuift in vlokken,
		a	[			],	[	]
	T		|			|ø	|	|
	M^1		|			|,	|	|
	M^2		|	|	^* tijd,		|	|
	P^1-D		|	|	tij,		|	|

5	C:B		en de	effen wrok van mijn gezicht.
	T-D		| | de'	|	|

6	C:B, T		Dag		,	nacht; gewoel der heemlen; zee die praamt;
	M1-D		|	|	;	|	|

8	C:B		ik voel uw koorts		in		de ijlte	mijner handen;
	T		|			|	leêgte	|	|
	M^1-D		|	|	ter		|		|

10	C:B		maar 'k loochen		U	tusschen mijn tanden.
	T-D		|	|	u	|	|

11	C:B		'k Heb u genoten,			en	'k heb u gedorscht
	T-P^1		|	|	;	|		|
	P^2	a	|					|
		b	[	]	.	E[n]	[	]
	P^3, D		|					|

12	C:B		opdat na licht en		^* schaâuw,	na graan en zemel,
	T-D		|	|	schaaûw,	|	|

13	C:B	a	ik 't baatloos glanzen		ken	van ijl gewemel;
		a	[	]	kenn'	[		]
	T		|					|
	M^1		|	|	ken	|	|	.
	M^2-D		|	|	kenn'	|		|

14	C:B, T		thans		leef	ik, in de ontstentenis van dorst
	M^1		Thans		|		|
	M^2-D		|	|	ben	|	|

15	C:B	a	de leêgt van zee en hemel.
		b	en honger,		[leêgt	van zee en hemel.]
	T		|				|
	M^1-D		|	|	geeuw	|	|

+ [1-20←A^I, 1-20]

* [lees: tij,]

* [lees: schaaûw]

[p. 430]

16	C:B, T		Want ik ben naakt van klaarte en naakt van		't git
	M^1	a	|	|	git
		a	[	]	't [git]
	M^2-D		|			|

18	C:B	a	een		matig	ruiter,		als	de maat der tijden.
		b	[	]	rustig	[				]
	T-D		|				|	op	|	|

19	C:B	a	Thans		woel	ik			in 't steeds meer beperkt bezit
		b	[	]	zwelg	[				]
	T		|							|
	M^1-D		|				|	,	|	|

21	C:B	a	Bedwelming van het teêr-gekoesterd		leed;^+
		c	[	]	^* weê [;]
	T-D		|	|	wee:

22	C:B		ik weet		:	'k heb eindelijk		me-zelf	betreden.^+
	T		|	|	,	|				|
	M^1		|	|	:	|				|
	M^2-P^2		|	|	,	|				|
	P^3	a	|							|
		b	[				]	[me-z]é[lf]	[	]
	D		|							|

23

C:B

a

't Verleên

ommuurd,

van

drabbe

omwald

het heden;

b

[

]

ge[muurd,]

[

]

T

|

|

;

|

|

M^1

|

|

ommuurd;

|

|

drab

|

|

M^2

a

|

|

do[?]

a

[

]

[d]rab

omwald

het heden;

P^1

|

|

omwoeld

|

|

P^2

a

|

|

b

[

]

omwald

[

]

P^3, D

|

|

24	C:B-M^2		geen wegel; en ter deure alleen de		bede
	P^1	a	|			|
		b	[	]	doove [bede]
	P^2-D		|				|

25	C:B	a	dan van wie	leed nog		méer	dan 'k		leed.^+
		c	[van wie] daar	[				]	leê[.]
	M^1	a	|		|	meêr	|			|
		a	[		]	[me]e[r]	[			]
	M^2-D		|							|

+ [←A^II, 21]

* [lees: wee]

+ [←A^II, 22]

+ [←A^II, 25]

Noten

^1	Van het gedicht verschenen vertalingen in het Frans (2x).